آنچه اما در چند روز گذشته به واسطه حضور یک بازیگر و تجمع ایجاد شده حول او خبرساز شده متفاوت از همان دیدارهای دوستانه است.

محمدرضا گلزار که پیش از این بارها ویدئوهای استقبال هوادارانش در شبکه‌های مجازی دست به دست شده این بار هم در کانون حواشی قرار گرفته است. انتشار ویدئویی از حضورش در یک مرکز فروش موبایل و حضور پر تعداد مردان برای دیدار با او، باعث شده تا برخی از فعالان شبکه مجازی عنوان دیگری را بر این دیدار دوستانه بگذارند و تجمع کنندگان را سیاهی لشگرانی توصیف کنند که این بازیگر خود آنها برای این دیدار گمارده است.

به واسطه همین حاشیه‌ها باردیگر یکی از صنوف غالباً مغفول سینما یعنی هنروران در کانون توجه قرار گرفته است.

فارغ از قضاوت درباره صحت و سقم حضور هنروران در این ویدئو، که هنوز خود این بازیگر هم واکنشی به آن نداشته است، طرح این گمانه شائبه‌هایی را درباره جنس فعالیت هنروران در فضاهایی خارج از فرآیند حرفه‌ای فیلمسازی به وجود آورده است. واقعاً هنروران چه جایگاهی در سینمای ایران دارند و آیا فعالیت‌های جانبی از آن جنس که در این مورد اخیر مطرح شده است هم تاکنون داشته‌اند؟

برای یافتن پاسخ این سوالات سراغ یکی از مسئولان تأمین هنروران در سینمای ایران رفتیم و با او گفتگویی درباره نحوه کار آنها داشتیم.

کاش ما هم صنف داشتیم!

الناز عطایی یکی از فعالان حوزه تأمین هنرور برای پروژه‌های سینمایی که سابقه همکاری با پروژه‌های شاخصی همچون فیلم سینمایی «اتاقک گلی» را در کارنامه خود دارد، در درباره وضعیت حضور هنروران در پروژه سینمایی توضیح داد: فعالان این حوزه معمولاً درددل‌ها و ناگفته‌های بسیاری دارند که شاید جای طرح همه آن‌ها در یک گفتگو نباشد. چند سالی است که در تلاش هستیم تا برای هنروران صنفی تشکیل شود. از خانه سینما و وزارت ارشاد پیگیر هستیم تا ما هم بتوانیم صنفی داشته باشیم تا کف و سقف دستمزد دریافتی هنروران از سوی آن مشخص شود.

وی افزود: هنروران در حال حاضر دستمزد ثابتی در پروژه‌های مختلف ندارند و معضل بزرگی هم که ما با آن مواجه هستیم این است که حتی از همکاران خودمان هم رودست می‌خوریم! البته منظورم همکاران باسابقه‌ام که سال‌ها در این عرصه خاک خورده‌اند نیست. اساساً در سینمای ما «مسئول هنروران» جایگاه تعریف‌شده‌ای ندارد و حتی در تیتراژ پایانی هم در آخر فهرست‌ها به او اشاره می‌شود. در برخی پروژه‌ها حتی احترام هنرورها هم حفظ نمی‌شود. در یک پروژه مدیر تولید و یا دستیار تهیه‌کننده خیلی هوای هنرورها را دارند اما در گروه دیگری اساساً هنرور را هیچ به حساب می‌آورند! نه مکان مناسبی برای استقرار و پذیرایی دارند و نه دستمزد مناسبی به آن‌ها پرداخته می‌شود. همه این‌ها به این دلیل است که ما صنف نداریم.

دستمزد هنرور؛ روزانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان!

وی ادامه داد: در برخی پروژه‌ها هنروران ناگهان با دستمزدهایی مواجه می‌شوند که اساساً قابل محاسبه نیست! همین امروز براساس قراردادهایی که ما با پروژه‌ها می‌بندیم، در بهترین حالت برای هر روز مبلغ ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان دست هنرور را می‌گیرد! از سال گذشته رقم قراردادی که ما با گروه‌ها می‌بندیم به ازای هر هنرور در هر روز فقط ۲۰۰ هزار تومان است. این مبلغ هم ارتباطی با مدیرتولید و یا تهیه‌کننده پروژه ندارد و با توجه به تأثیر تورم بر برآورد هزینه پروژه، برای آنها هم صرفه ندارد که بیش از این برای هنرور هزینه کنند. اما باید این نکته را مدنظر داشت که ما هم به‌عنوان هنرور داریم این تورم را تجربه می‌کنیم.

عطایی درباره تفاوت مبلغ قرارداد با مبلغی که به دست هنرور می‌رسد هم توضیح داد: بالاخره همه این هنروران نیاز به سرویس ایاب و ذهاب دارند و همه این هزینه‌ها برعهده مسئول هنروران است. در کنار هر گروه هنرور هم طبیعتاً یک لیدر باید حضور داشته باشد که ما به‌عنوان مسئول هنروران در هر پروژه با چند لیدر همکاری داریم و طبیعتاً پرداخت دستمزد آن‌ها هم در همین مبلغ قراردادها لحاظ می‌شود.

وی ادامه داد: به تمام این موارد خواب پول و تأخیر در پرداخت مبالغ از سوی پروژه‌ها را هم اضافه کنید و اینگونه نیست که به‌صورت روزمزد دستمزد هنروران از سوی پروژه پرداخت شود. دو سال گذشته در پروژه‌ای به نام «۲۸۸۸» حضور داشتم و مسئول هنروران آن پروژه بودم اما بعد از این مدت از آماده شدن فیلم، هنوز هم با ما تسویه حساب نشده است. از همین تهیه‌کننده بابت پروژه قبل‌ترش یعنی «سینما شهرقصه» هم بدهی دارم و این‌ها دردهای همکاران من است.

انگیزه هنروران برای کار با دستمزد پایین چیست؟

عطایی درباره انگیزه هنروران برای حضور در پروژه‌ها با این دستمزدهای بسیار ناچیز هم گفت: گروهی از این افراد یا بازنشسته هستند و یا جوانان زیر ۲۰ سالی که شرایط کاری مناسبی برای‌شان فراهم نیست. گروه بیشتری از این افراد که غالباً وارد این حوزه می‌شوند و ماندگار هم نیستند، افرادی هستند که می‌خواهند حضور در این فضا را تجربه کنند. گاهی حتی انگیزه بازیگری دارند و وقتی می‌آیند با واقعیت‌های سیاهی‌لشگری یا هنروری آشنا می‌شوند، این کار را رها می‌کنند. فارغ از انگیزه این افراد مسئله این است که بیاییم فکر کنیم دستمزد روزی ۲۰۰ هزار تومان برای حضور تمام وقت یک فرد در یک پروژه، منطقی و منصفانه است؟

مواردی مانند برگزاری افتتاحیه‌های مرتبط با برخی برندها و یا حتی برای یک سوپرمارکت و فروشگاه مبلمان داشته‌ایم که برای تأمین هنرور سراغ ما می‌آیند. در این موارد که شرایط فیلمبرداری و حضور در پروژه تصویری وجود ندارد، مبالغ قراردادی ما هم متفاوت است

وی با اشاره به اینکه برخی افراد حتی با داشتن وضعیت مالی مناسب و صرفاً برای تجربه حضور در یک پروژه سینمایی سراغ هنروری می‌آیند، توضیح داد: خاطرم هست یک بار برای پروژه‌ای فراخوان داده بودیم و فردی از اردبیل می‌خواست برای کار بیاید. من خیلی دلسوزانه به او گفتم که من فراخوان داده‌ام تا کارم راه بیفتد اما آنقدر ارزش ندارد که بخواهی از اردبیل بیایی! به او گفتم در این کار دیده نخواهی شد، اما تأکید کرد که می‌خواهد این فضا را تجربه کند. بالاخره هم آمد و بعدش به من گفت واقعاً راست می‌گفتید. آنچه از را دور تصور می‌کردم چیز دیگری بود و من به او گفتم فکر نکنید هنروری راه ورود به سینما و مقدمه‌ای برای بازیگر شدن شماست.

عطایی تأکید کرد: از نظر درآمد حتی نمی‌توان این کار را شغل هم دانست. من به همه جوانانی که می‌آیند می‌گویم عمر خود را هدر ندهید و سراغ شغل‌های دیگر بروید.

وی درباره عقد قرارداد تأمین هنرور برای برنامه‌هایی غیر از پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی هم توضیح داد: مواردی مانند برگزاری افتتاحیه‌های مرتبط با برخی برندها و یا حتی برای یک سوپرمارکت و فروشگاه مبلمان داشته‌ایم که برای تأمین هنرور سراغ ما می‌آیند. در این موارد که شرایط فیلمبرداری و حضور در پروژه تصویری وجود ندارد، مبالغ قراردادی ما هم متفاوت است.

پیشنهاد تأمین هنرور برای تغییر نتایج انتخابات شورای شهر!

این مدیر تأمین هنروران در پروژه‌های سینمایی در ادامه گفت: در این میان برخی موارد هم برای تأمین هنرور هست که خیلی از همکارانم در میان مسئولان تأمین هنروران، مثل خود من آن‌ها را انجام نمی‌دهند. شاید ظاهر قضیه این باشد که برای من نوعی مهم درآمد است و برای هر فضایی می‌تواند آدم جور کنم اما گاهی پیشنهادهای عجیبی می‌شود. مثلاً برای جذب هنرور در زمینه تأثیر بر نتایج انتخابات شورای شهر در یک حوزه انتخابیه خاص! ما از این جنس پیشنهادات هم داشته‌ایم اما واقعاً ورود به این عرصه‌ها را خارج از اخلاق و انصاف می‌دانیم. اتفاقاً برای این موارد دستمزدهای بسیار بالاتری هم پیشنهاد می‌شود اما من و خیلی از همکارانم این پیشنهادات را نمی‌پذیریم.

وی درباره اینکه آیا بهره‌گیری از هنروران در فضای رویدادهای هنری مانند آئین افتتاحیه یک فیلم و یا برای استقبال از یک بازیگر خاص هم وجود دارد یا نه گفت: شخصاً تا به امروز با چنین پیشنهادی مواجه نشده‌ام و در چند نوبت که در برنامه اکران خصوصی یک فیلم حضور داشتیم، به‌عنوان عوامل فیلم ما را هم دعوت کرده بودند. از آنجایی که هنرورها معمولاً زیرمجموعه یکی از مسئولان تأمین هنرور هستند، بعید می‌دانم یک بازیگر بتواند به‌صورت شخصی در زمینه تأمین هنرور و استخدام افراد برای شلوغ کردن برنامه‌های خود اقدام کند. البته در مواردی هم شنیده‌ام که برخی خرج‌های اینگونه هم می‌کنند اما به‌شخصه تا به امروز با چنین پیشنهادی مواجه نبوده‌ام.