دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

علت سقوط هواپیمای آذربایجانی در روز چهارشنبه تبدیل به یک معما شده بود؛ اما حالا به نظر می‌رسد که ابرهای تیره در حال کنار رفتن هستند و ابعاد جدیدتری از این سقوط مشخص شده است. یکی از قوی‌ترین احتمالات در حال حاضر مورد هدف قرار گرفتن آن است. در این ارتباط یک مقام آمریکایی به سی‌ان‌ان گفت که نشانه‌های اولیه حاکی از آن است که یک سیستم ضدهوایی روسیه ممکن است جت مسافربری را که در روز کریسمس در قزاقستان سقوط کرد، ساقط کرده باشد. آگاهان می‌گویند که مقامات محلی جعبه سیاه دوم را پیدا کرده‌اند که امیدوارند علت فاجعه‌ای را که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر شد، روشن کند. این مقام آمریکایی روز پنج‌شنبه گفت که علائم نشان می‌دهد که یک سیستم روسی به پرواز J۲-۸۲۴۳ خطوط هوایی آذربایجان قبل از سقوط در نزدیکی شهر آکتائو حمله کرده است.
 
این اولین‌باری است که ایالات متحده ارزیابی‌اش از سقوط روز چهارشنبه را ارائه می‌دهد؛ حادثه‌ای که در آن دست‌کم ۳۸تن از ۶۷سرنشین آن کشته شدند. این مقام آمریکایی گفت که اگر نشانه‌های اولیه در نهایت تایید شود، ممکن است اشتباه سهوی باشد؛ جایی که در آن واحدهای روسی که آموزش‌دیده نبوده‌اند، با سهل انگاری به آن شلیک کرده‌اند و احتمالا آن را پهپادهای اوکراینی اشتباه گرفته باشند. مقامات جمهوری آذربایجان، قزاقستان و روسیه از مردم خواستند تا زمانی که تحقیقات به پایان نرسیده درباره سقوط این هواپیما گمانه‌زنی نکنند. کانات بوزوم‌بایف، معاون نخست‌وزیر قزاقستان گفت که کمیسیونی برای بررسی سقوط هواپیما با حضور نمایندگانی از قزاقستان، جمهوری آذربایجان و روسیه تشکیل شده است. به گفته رسانه دولتی قزاقستان، او گفت: با این حال، آژانس‌های مجری قانون روسیه و جمهوری آذربایجان اجازه انجام تحقیقات پزشکی قانونی را نخواهند داشت.

مسیر پرواز کجا بود؟
هواپیمایی آذربایجان روز چهارشنبه اعلام کرد این هواپیما قبل از فرود اضطراری در حدود ۳کیلومتری (۱.۸مایلی) آکتائو، از باکو پایتخت آذربایجان به گروزنی، پایتخت جمهوری چچن در جنوب روسیه در حال حرکت بود. رسانه‌های دولتی روسیه گزارش دادند که این هواپیما به‌دلیل مه شدید در گروزنی تغییر مسیر داده است. به گزارش وب‌سایت ردیابی پرواز «فلایت‌رادار ۲۴»، این هواپیما روز چهارشنبه ساعت ۷:۵۵ صبح به وقت استاندارد جمهوری آذربایجان به پرواز درآمد و حدود دو ساعت و نیم بعد سقوط کرد. مقامات بلافاصله توضیح ندادند که چرا هواپیما از دریای خزر عبور کرده است؛ درحالی‌که باکو و گروزنی در غرب آن و آکتائو در شرق آن قرار دارد. خبرگزاری دولتی کازینفورم روز پنج‌شنبه گزارش داد که جعبه سیاه دوم در محل سقوط پیدا شده است که مقامات امیدوارند اطلاعات مهمی را برای کمک به بازرسان در تعیین آنچه اتفاق افتاده است، ارائه دهد.

به گزارش رسانه دولتی قزاقستان، بوزوم‌بایف گفت که خواندن جعبه‌های سیاه یافت‌شده در محل حادثه حدود دو هفته طول می‌کشد. مارات کارابایف، وزیر حمل‌ونقل قزاقستان، روز پنج‌شنبه گفت که مرکز کنترل قزاقستان حدود ۴۵دقیقه قبل از سقوط هواپیما، سیگنالی از روسیه دریافت کرده است که می‌گوید پرواز در حال تغییر مسیر است. کارابایف تصریح کرد که «دیسپچر روسی» گفته که هواپیما در سیستم‌های کنترل خود دچار نقص شده است و خدمه تصمیم گرفتند پس از دریافت گزارش‌هایی مبنی بر بدی آب و هوا به آکتائو پرواز کنند. به گفته کارابایف، دیسپچر بعدا گفت که «یک مخزن اکسیژن در کابین مسافران منفجر شد و باعث از دست دادن هوشیاری مسافران شد.» کارابایف گفت درحالی‌که خدمه دو فرود در فرودگاه آکتائو انجام دادند، هواپیما از مسیر خود منحرف شد و هنگام سقوط ارتباط خود را با دیسپچرها قطع کرد.

«فلایت‌رادار۲۴» در یک پست در رسانه‌های اجتماعی گفت که این هواپیما «در نزدیکی گروزنی در معرض پارازیت و جعل جی‌پی‌اس قرار گرفته است.» این سایت رصد کننده پروازها گفت که پارازیت جی‌پی‌اس می‌تواند به‌طور قابل توجهی توانایی هواپیما برای ناوبری و برقراری ارتباط را مختل و خطرات بالقوه ایمنی را ایجاد کند. «فلایت‌رادار۲۴» ادامه داد: «داده‌ها و ویدئوی سقوط همچنین، نشان‌دهنده مشکلات احتمالی کنترل هواپیما است.»

عامل سقوط چه بود؟
ویدئو و تصاویر هواپیما پس از سقوط، سوراخ‌هایی را در بدنه آن نشان می‌دهد که شبیه آسیب ترکش یا ترکش است. علت ایجاد این سوراخ‌ها هنوز تایید نشده است. این نشریه گزارش داد که شرکت هواپیمایی آذربایجان در ابتدا به «AZERTAC» گفت که این حادثه بر اثر برخورد هواپیما با دسته‌ای از پرندگان رخ داده است. آژانس حمل‌ونقل هوایی فدرال روسیه نیز اعلام کرد که این هواپیما پس از برخورد با پرندگان سقوط کرده است. با این حال، آندری کووالنکو، رئیس مرکز اوکراین برای مقابله با اطلاعات نادرست، بخشی از شورای امنیت ملی و دفاع اوکراین، این موضوع را رد کرد و در شبکه‌های اجتماعی مدعی شد که هواپیما «توسط یک سامانه دفاع هوایی روسیه سرنگون شده است.»