آرمان ملی/متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

سیاوش پورعلی| مقامات ایران در ادامه آنچه نگاه به شرق نام گرفته است در سال‌های اخیر تلاش دارند تا هم از برخی برنامه‌های اقتصادی چین الگوبرداری کنند و هم به‌نوعی تلاش دارند تا با این غول اقتصادی جهان روابط استراتژیکی داشته باشند.
  
امضای توافق‌نامه 25 ساله برای مشارکت بیشتر پکن در توسعه ایران یکی از نقاط پررنگ دوطرف محسوب می‌شود. قراردادی که باتوجه به حاشیه‌ها هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است. روابط پیچیده سیاست‌خارجه ایران با اعراب خلیج‌فارس مانع اصلی این پروژه محسوب می‌شد که آن‌هم با میانجیگری پکن رو به‌ بهبود است. به موارد دیگری هم در این زمینه می‌توانیم اشاره کنیم ولی فراموش نکنیم که چین همواره به‌دنبال منابع و منافع مالی رابطه با ایران است آنچه که مسکو دیگر قطب شرق نگاه تعاملی به مباحث اقتصادی دارد. دولت سیزدهم با تاکید بر نگاه به‌شرق مذاکره با غرب را کم اهمیت جلوه می‌داد اما در ادامه این نگاه برایش سودی به‌همراه نداشت. سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه در سفری از پیش اعلام شده وارد پایتخت چین شد. در این سفر علاوه بر تبادل نظر راجع به روابط دوجانبه و روند اجرای برنامه همکاری جامع، پیرامون تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بحث و رایزنی خواهد شد. در مورد اینکه چنین سفری چقدر می‌تواند اهمیت داشته باشد با یکی از تحلیلگران بین‌المللی گفت‌وگو کرده‌ایم. فرجی‌راد طبق ارزیابی وضعیت منطقه معتقد است که چین همواره به‌دنبال ثبات در خاورمیانه است. در ادامه این مصاحبه را می‌خوانید.
 
پکن و آینده خاورمیانه
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد دانشگاه و تحلیلگر روابط بین‌الملل در واکنش به سفر وزیر امورخارجه به چین و اینکه در این دیدار چه مواردی بین طرفین ردوبدل خواهد شد، به ‌خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «وضعیت خاورمیانه در مقطع حساسی قرار دارد و باتوجه به تحولات سوریه، اسراییل و البته آمدن ترامپ به کاخ سفید، چین منتظر است تا ببیند در ادامه چه اتفاقاتی در منطقه رخ خواهد داد. با این وجود باید سفر عراقچی به پکن را خیلی مهم توصیف کنیم. البته فراموش نکنید که ایران اکنون باتوجه به مذاکراتی که با اروپا خواهد داشت به‌عنوان یکی از اعضای 1+5 حتما با چینی‌ها مشورت‌‍ خواهد کرد. این روزها خبرهایی به گوش می‌رسد که چین به‌دنبال کاهش میزان رشد اقتصادیش، محبور است تا سوخت کمتری از تهران خریداری کند و طبق برآوردهای صورت گرفته خرید روزانه خود را از یک میلیون بشکه در روز به نصف این مقدار کاهش داده است. وقتی این مقدار از فروش ایران کم شود برای اقتصاد تهران مهم است. به‌نظر خرید نفت ایران یکی از موارد مهم سفر عراقچی به چین باشد.» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در همین مورد و با اشاره به توافقنامه 25 ساله ایران و چین ادامه می‌دهد:‌ «ضمن اینکه ایران توافقنامه 25 سال‌های با چین دارد. باتوجه به اینکه بعد از امضای این توافقنامه تحرکی از سوی چینی‌ها مشاهده نمی‌شود می‌تواند مورد پیگیری قرار بگیرد. به‌نظرم یکی از دلایلی که باعث اجتناب چینی‌های برای حضور محسوس در ایران می‌شد روابط تهران و اعراب حوزه خلیج‌فارس به‌خصوص عربستان بود. حالا با میانجیگری چین روابط تهران و ریاض به سمت عادی شدن در حرکت است و آن موانع دیگر بین ایران و چین وجود ندارد و تنها مانع حالا تحریم‌های آمریکا بر علیه تهران است. روابط چین و اعراب در سال‌های اخیر گسترش زیادی داشته و حتی می‌توانیم بگوییم که روابط غبارآلود ایران و اعراب برای چینی‌ها موجب نگرانی بود و به‌همین دلیل پروژه موردنظر را گسترش ندادند ولی رفته رفته باید شاهد حضور چین در سواحل ایران باشیم. اکنون ایران دنبال آن است که چین سرمایه‌گذاری بیشتری طبق قرارداد 25 ساله انجام دهد.» فرجی‌راد در پاسخ به اینکه چین چقدر در وضعیت کنونی خاورمیانه تاثیرگذار است، ادامه می‌دهد:‌ «چین تلاش می‌کند که نظاره‌گر باشد چون تنها به‌دنبال ثبات در خاورمیانه است. عدم ثبات در این منطقه به منافع پکن آسیب خواهد زد. جنگ منطقه هم بر روی قیمت سوخت و انرژی تاثیرگذار خواهد بود و هم در خصوص صادارت کالا به کشورهای عربی اثر منفی دارد. بنابراین چین هرگز به‌دنبال موضع‌گیری تند و حمایت از طرف‌ها نخواهد بود. پکن در ادامه همچنان این سکوت معنادار خود را ادامه خواهد داد مگر اینکه روزنه‌هایی برای ثبات بیشتر در منطقه پیدا کند. قطعا اگر بخواهد به ایران مشورتی بدهد بر روی آرامش خاورمیانه تاکید خواهد کرد. با آمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا، چینی‌ها نگران تصمیمات آینده ترامپ در مورد تعرفه‌های صادارات خواهند بود. به‌همین دلیل چینی‌ها روی حضور ایران برای خرید نفت و انرژی می‌توانند حساب باز کنند. این هم یکی از موارد مهمی‌ است که مورد گفت‌وگو قرار خواهد گرفت.» او در پاسخ به‌ اینکه پکن می‌خواهد تحریم‌های آمریکا بر علیه ایران برداشته شود و یا این محدودیت‌ها ادامه داشته باشد، می‌گوید:‌ «روسیه و چین در این مورد با هم تفاوت دارند. پکن برای افزایش مراودات مالی می‌خواهد هرچه زودتر تحریم‌های آمریکا برعلیه تهران برداشته شود. برعکس چیزی که کرملین در سر دارد. وقتی تحریم‌ها برداشته شود برای چینی‌ها سود بیشتری هم خواهد داشت. ابتدا اینکه می‌تواند مقدار انرژی بیشتری دریافت کند و در ادامه هنگامی‌که میزان صادارت نفت ایران افزایش پیدا کند قیمت جهانی نفت کاهش خواهد یافت. دیگر اینکه دست چین برای سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه 25 ساله بازتر خواهد شد. در نهایت بعد از برداشتن تحریم‌ها بر علیه ایران منطقه خاورمیانه که یکی از اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت پکن محسوب می‌شود، ثبات بیشتری خواهد یافت یعنی همان موردی که پکن به‌دنبال آن است.»

دوستان دوران سخت
سیدعباس عراقچی پیش از حضور در پکن، نوشته‌ای را در نشریه خلق چین که یکی از معتبرترین نشریات این کشور است، درخصوص روابط دوجانبه منتشر کرد. در بخشی از این یادداشت که به ادبیات کهن سرزمین اژدها اشاره‌های زیادی دارد آمده است: «گرچه برخی کشورها، تلاش می‌کنند تا با تحریف حقایق تقسیم موهومانه و جعلی جهان به «دموکراتیک» و «غیردموکراتیک» و با توسل به اهرم «تحریم»، «فشار» و «استانداردهای دوگانه» کشورها را محدود و مجبور به انتخاب ارزش‌ها و منافع مورد نظر خود نمایند، ایران و چین برای مقابله با یکجانبه‌گرایی و قلدرمآبی، همواره در سوی توسعه و رفاه و همکاری و دوستی بین کشورهای جنوب جهانی و در سمت درست تاریخ خواهند ایستاد. چرا که «تقابل و دشمنی» صرفا منافع جمعی جامعه بین‌الملل را تضعیف می‌کند و نهایتا هیچ برنده‌ای نخواهد داشت. ایران و چین به‌عنوان دو تمدن کهن آسیایی دوستان دوران سختی هستند که همکاری‌ها را از آزمون زمانه، سربلند بیرون آورده و «تپه‌های جدید» را با هم برای رسیدن به «ارتفاعات بالاتر» پیموده‌اند تا سهم خود را به عنوان دو کشور مسئولیت‌پذیر در تامین صلح و توسعه جامعه بشری ایفا کنند. «نیم قرن طلایی آینده روابط ایران و چین» نشان خواهد داد که این سفر، شروع فصل جدیدی از همکاری‌های راهبردی بین دو کشور است، به ویژه وقتی به سبک خردورزان چینی: «اقدامات بلندتر از کلمات صحبت کنند.»