خراسان/ از لاک‌پشت ۱۹۲ ساله تا کوسه‌هایی که ممکن است ۴۰۰ سال عمر کنند؛ پیرترین موجودات سیاره از چه گونه‌هایی هستند و عمر آن‌ها چطور تخمین زده می‌شود؟
 درحالی‌که به‌طور کلی انسان‌ها بیشتر از بسیاری از حیوانات زندگی می‌کنند، میانگین طول عمر انسان (۷۲ سال) برای برخی از گونه‌های جانوران یک شوخی است. به عنوان مثال، لاک پشت‌های غول‌پیکر می‌توانند بیش از ۱۰۰ سال عمر کنند، درحالی‌که عمر کوسه‌های گرینلند ممکن است به ۵۰۰ سال هم برسد. به علاوه برخی از حیوانات‌خاص هم از مرز امیدبه‌زندگی گونه‌های خود عبور کرده‌ و برای خود نامی دست و پا کرده‌اند. در این مطلب سراغ پیرترین موجودات سیاره رفتیم و سن و ‌سال آن ها را بررسی کردیم.

جاناتان، پیرترین جانور خشکی‌زی
لاک پشت‌های غول‌پیکر به‌خاطر طول عمرشان معروف اند. پیرترین حیوان «خشکی‌زی» در جهان به تازگی ۱۹۲ سالگی خود را در جزیره «سنت‌هلن» جشن گرفت، هرچند مراقبان «جاناتان»، لاک‌پشت غول‌پیکر احتمال می‌دهند که سن این حیوان از این هم بیشتر باشد. جاناتان که در سال ۱۸۳۲ و پیش از اختراع تمبر پستی، تلفن و عکاسی متولد شده، در طول جنگ داخلی آمریکا، بیشتر از دوران سلطنت ملکه ویکتوریا، ظهور و سقوط اتحاد جماهیر شوروی و دو جنگ‌جهانی زندگی کرده‌است. در جزیره سنت هلن، جاناتان یک سرمایه ملی محسوب می‌شود که چهره‌اش بر پشت سکه ۵ پنی ضرب شده است. او که اکنون نابینا و بدون حس بویایی است، روزهای خود را آزادانه در محوطه خانه فرماندار این جزیره می‌گذراند. سن جاناتان بر اساس این واقعیت تخمین زده می‌شود که وقتی در سال ۱۸۸۲ وارد جزیره سنت هلن شد، کاملاً بالغ بوده، از این رو دست‌کم ۵۰ سال داشته است.

ویزدوم، مسن‌ترین پرنده وحشی جهان

یک آلباتروس لیسان به نام «ویزدوم» که در دهه هشتم زندگی خود به سر می‌برد، اقدام به تخم‌گذاری در پناهگاه ملی حیات وحش میدوی در شمال غربی مجمع‌الجزایر هاوایی کرده است. این پرنده تاکنون حداقل سه جفت خود را از دست داده و پژوهشگری که اولین بار در سال ۱۹۵۶ او را علامت‌گذاری کرد نیز پیش از او از دنیا رفته است. پژوهشگران تخمین می‌زنند که این تخم حدود دو ماه دیگر به جوجه تبدیل شود و او را برای سی‌امین بار مادر کند. آخرین جوجه او در سال ۲۰۲۱ به دنیا آمده بود. جاناتان پلیسنر، زیست‌شناس حیات وحش در پناهگاه ملی حیات وحش میدوی، در مصاحبه‌ای گفت: «برای پرنده‌ای به سن او بسیار نادر است که همچنان تخم‌گذاری کند». وی اضافه کرد میانگین سن پرندگان این گونه حدود ۳۰ سال است. 

اولدتایمر، پیرترین نهنگ گوژپشت دنیا
یک نهنگ گوژپشت عظیم‌الجثه که برای اولین بار بیش از نیم قرن پیش در سال ۱۹۷۲ رویت شده بود، در میان شگفتی دانشمندان چندماه گذشته بار دیگر در آب‌های نزدیک آلاسکا دیده شده است. دانشمندان می‌گویند این نهنگ که «اولد تایمر» نام گرفته است، با دست کم ۵۳ سال سن «پیرترین نهنگ گوژپشت شناخته‌شده در جهان» محسوب می‌شود. آخرین باری که این نهنگ زنده دیده شده بود به سال ۲۰۱۵ بازمی‌گشت؛ زمانی که یک موج شدید گرما سبب شد تا تعداد زیادی از پرندگان و پستانداران دریایی از جمله نهنگ‌های گوژپشت تلف شوند. دانشمندان این نهنگ‌ها را از روی دم آن‌ها تشخیص می‌دهند. در واقع دم نهنگ گوژپشت همچون اثر انگشت انسان منحصر به فرد بوده و رنگ و لبه‌های آن از نهنگی به نهنگ دیگر متفاوت است.

 کوسه گرینلند، مسن‌ترین مهره‌دار
طول عمر این گونه بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ سال تخمین زده می‌شود. ۱۵۰ سال طول می‌کشد تا این کوسه حتی بتواند تولیدمثل کند. این گونه در آب‌های عمیق اقیانوس اطلس یافت می‌شود و در درجه اول ماهی می‌خورد، اما گاهی اوقات ماهی‌مرکب غول‌پیکر را نیز به عنوان دسر دوست دارد. در مطالعه سال ۲۰۱۶، محققان دریافتند که طول عمر کوسه های گرینلند به طور متوسط حدود ۲۷۲ سال است. با این حال، کوسه‌هایی که بومی اقیانوس اطلس شمالی هستند، می‌توانند بیش از ۴۰۰ سال زندگی کنند؛ همان طور که یکی از کوسه‌های بدون نام گرینلند که تصور می‌شود ۴۰۰ ساله است، این موضوع را نشان می‌دهد. عدسی چشم کوسه از پروتئین‌هایی ساخته‌شده است که در طول زمان انباشته می‌شوند. پروتئین‌های مرکز عدسی زمانی تشکیل می‌شوند که کوسه هنوز در رحم مادر در حال رشد است. با پی بردن به سن این پروتئین‌ها، دانشمندان می‌توانند سن کوسه را نیز تخمین بزنند.

واتسالا، فیلی که بیش از ۱۰۰ سال عمر کرده
فیل‌ها بزرگ ترین پستاندار موجود روی زمین هستند که همیشه یکی از جالب‌ترین موجودات‌زنده محسوب می شوند. آن‌ها با جثه بزرگ، گوش و خرطومشان شناخته شده هستند و وزن سنگینی دارند که در فیل های آفریقایی به ۸ تن می رسد. در حال حاضر این موجودات در قاره آسیا و آفریقا زندگی می کنند. فیل‌ها به‌طورکلی حدود ۶۰ تا ۷۰ سال در طبیعت زندگی می‌کنند، اما گاهی اوقات موارد دیگری نیز وجود دارد. به عنوان مثال، فیلی به نام واتسالا در پناهگاهی در هند وجود دارد که در حال حاضر ۱۰۵ سال دارد. او تنها فیل در جهان است که بیش از ۱۰۰ سال عمر کرده است. واتسالا، یک فیل اهلی در مرکز هند به عنوان قدیمی ترین فیل روی این سیاره شناخته می‌شود . این اداره هنوز در تلاش است تا اسناد تولد او را جمع‌آوری کند تا یک پرونده رسمی به دست آورد.

 مورانی، پیرمرد بازنشسته

عمر متوسط شیرها در طبیعت بین ۱۰ تا ۱۴ سال و در باغ‌وحش بین ۱۵ تا ۲۰ سال است، با وجود این هم اکنون پیرترین شیر آزاد جهان با ۱۴ سال سن در کنیا زندگی می‌کند. ‌فارس به نقل از پتاپیکسل نوشت: «لیتون لام» عکاس ۳۳ ساله حیات وحش به تازگی در کنیا موفق به ثبت تصاویری از «مورانی» به عنوان پیرترین شیر جهان شده است. فقط با نگاه کردن به چهره‌ مورانی می‌توان فهمید که این شیر نر رخدادهای زیادی را پشت سر گذاشته است. او از یک رهبر جوان مغرور و یک پادشاه، به یک پیرمرد بازنشسته تبدیل شده که هنوز برای بقا می‌جنگد. مورانی یک شیر نر تنهاست که توسط نرهای جوان‌تر و قوی‌تر از گروه رانده شده که در شیرها یک روند طبیعی است، زیرا قوی‌ترین نرها کنترل را به دست می‌گیرند.  گرفتن یک عکس واضح از مورانی پس از یافتن موقعیت او دشوار نیست، زیرا میزان فعالیت بدنی او در این سن بسیار پایین است.