شرق/متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

 آزادسازی پول‌های بلوکه ایران در کره‌جنوبی و عراق، خبری است که بارها روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفته و تکذیب شده یا اخبار متناقض دیگری درباره آن منتشر شده است. حالا برای چندمین بار باشگاه خبرنگاران به نقل از نشریه کوریا اکونومیک دیلی که یک نشریه کره‌ای است، مدعی شده سئول و واشنگتن در‌حال مذاکره برای آزادسازی هفت‌میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران در این کشور هستند. در این میان، این اخبار نه‌‌تنها بارها تکذیب شده‌اند بلکه گاهی نهادهای متولی مدعی شده‌اند‌ اموال بلوکه، خرج شده است.

آزادسازی دوباره ارزهای بلوکه

بر اساس گزارشی که رسانه‌های ایران به نقل از یک نشریه کره‌ای منتشر کرده‌اند، «منابع دیپلماتیک و دولتی در سئول روز دوشنبه گفته‌اند‌ مقامات دولت کره و آمریکا در حال بحث‌های سطح کاری تحت رهبری واشنگتن برای آزادسازی منابع مالی ایران هستند». این نشریه از قول یک مقام دولتی سئول نوشته است: «اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، انتظار داریم روابط ما با ایران به میزان درخور توجهی بهبود یابد».

به گفته منابع، در صورت موفقیت‌آمیزبودن مذاکرات، پول مسدود‌شده مجاز خواهد بود برای نظارت بر جریان و استفاده از وجوه به شعب بانک‌های ایرانی در کشور‌های همسایه خاورمیانه منتقل شود. بر اساس این گزارش، روابط دو‌جانبه کره‌جنوبی و ایران در سال‌های اخیر به دلیل مسدود‌شدن پول ایران در دو بانک تجاری کره -‌ووری‌ بانک و بانک صنعتی کره‌- از سال ۲۰۱۸ زمانی که دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ خارج شد، دچار گسست شده است. هفت‌میلیارد دلار بدهی برای واردات نفت کره به‌عنوان بزرگ‌ترین مقدار پول مسدودشده ایران در یک کشور خارجی شناخته می‌شود. کره‌جنوبی قبلا یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت خام ایران در آسیا بود. تهران بار‌ها خواستار آزادی وجوه مسدودشده خود در بانک‌های کره‌ای تحت تحریم‌های آمریکا شده است. در این گزارش همچنین تأکید شده است «تحلیلگران می‌گویند اگر بودجه هفت میلیارد دلاری ایران آزاد شود، به‌طور شایان‌توجهی روابط سئول با تهران را بهبود می‌بخشد. این اقدام برای بهبود روابط با ایران درحالی صورت می‌گیرد که جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری آمریکا، در‌حال تلاش برای تقویت موقعیت واشنگتن در خاورمیانه در آستانه انتخابات ریاست‌‌جمهوری آمریکا در سال آینده است. تحلیلگران گفته‌اند بایدن همچنین امیدوار است چین را از به‌دست‌آوردن نفوذ در خاورمیانه بازدارد. تلاش‌های چین برای میانجیگری در عادی‌سازی روابط ایران و عربستان و تقویت همکاری‌های اقتصادی پکن با عربستان سعودی چالشی برای آمریکاست».

اخبار متناقض درباره آزادسازی منابع مسدود

این گزارش در‌حالی منتشر شده است که بارها خبر آزادسازی پول‌های بلوکه ایران در کره‌جنوبی و عراق منتشر و تکذیب شده است. در 23 دی سال 1399 عبدالناصر همتی، رئیس وقت بانک مرکزی، رو به دوربین صداوسیما گفت «کره‌ای‌ها برای هفت‌میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران، فروش آمبولانس و کیت تشخیص کرونا را به تیم ایرانی پیشنهاد می‌دهند اما این پیشنهاد با واکنش تند طرف ایرانی همراه می‌شود؛ چرا‌که این ارقام یک‌صدم طلب ایران را هم دربر نمی‌گیرد».

در 11 بهمن همان سال نیز همتی دوباره به صدا‌و‌سیما گفت که مذاکرات درباره آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده از سال 1397 شروع شده، اما با فشارهای آمریکا بی‌نتیجه مانده است و توضیح داد: «مشکل اصلی کره این است که حتما باید برای تبدیل پول به سراغ بانک‌های آمریکایی بروند». او افزود: «قبلا از کره کالا می‌آوردیم ولی وقتی تحریم شد، دیگر نتوانستیم از کره کالا بیاوریم و همه آنها متوقف شد. به‌صورت کلی تجارت ما با کره با صادرات نفت و واردات کالا بود».

او درباره آزادسازی پول‌های بلوکه ایران در عراق هم گفته بود: «درآمدهای نفتی عراق بعد از حمله آمریکا به نحوی طراحی شد که اول باید برود واشنگتن و تأیید بگیرند و چون بانک مرکزی آنها تهدید می‌شود، عملا دستشان بسته است. ما به‌صورت سنتی برای کالاهای اساسی منابع را استفاده می‌کنیم و همه اینها که عراق هم نتوانست، در پشت قضیه آمریکا‌‌ست و ما از همه ابزارها جلو رفتیم ولی کاملا بسته بودند».

با‌این‌حال در اسفند سال 1399 خبرگزاری ایرنا اعلام کرد آزادسازی پول‌های بلوکه ایران و کره‌جنوبی در گام آخر قرار دارد و در ادامه نوشت: «کره‌جنوبی و ایران بر سر طرحی برای پرداخت بخشی از دارایی‌های هفت میلیارد دلاری بلوکه‌شده ایران که در حال حاضر در کره‌جنوبی مسدود شده است، به توافق رسیده‌اند و عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران، گفته است پرداخت بدهی کره به ایران با یک میلیارد دلار آغاز می‌شود». این ماجرا هم به سرانجام نرسید و در آذر سال 1400 مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، در صد‌روزگی دولت خبر داد 3.5 میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده ایران آزاد شد و بهمن همان سال روزنامه دولت نوشت پول‌های بلوکه‌شده در مسیر تهران است و دولت سیزدهم عزم جدی برای آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران نشان داده است. در همان بهمن سال 1400، رسانه‌های دولت دوباره خبر از آزادسازی اموال بلوکه ایران در عراق دادند و در سال 1401 هم اعلام شد که منابع بلوکه از راه‌های غیر‌هسته‌ای آزاد می‌شود! حالا این اخبار در سال 1402 هم تکرار شده است. اخبار آزادسازی اموال بلوکه ایران در حالی منتشر شد که بارها آمریکا آن را تکذیب کرده است. در 26 فروردین 1401 ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در یک نشست خبری به‌صراحت گفت که اخبار مربوط به آزادسازی اموال بلوکه ایران صحت ندارد. پیش از این نیز وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده بود ایران با اموال بلوکه خود می‌تواند «از طریق انتقال به سایر بانک‌های مورد اعتماد و در حساب‌های محدودشده مشابه» اقلام بشردوستانه تهیه کند. به‌جز این، آمریکا یک بار دیگر هم تأکید کرده بود که ایران با اموال بلوکه خود می‌تواند واردات غذا و دارو انجام دهد.

گذشته از این، چندی پیش یکی از مقام‌های وزارت نفت ایران برخلاف اخبار منتشر‌شده درباره آزادسازی اموال بلوکه ایران در عراق، اعلام کرد عراق هشت میلیارد یورو بدهی از محل واردات گاز و برق دارد اما پول آن در بانک تجارت عراق واریز شده و قابل برداشت نیست. در این میان برخی منابع هم گهگدار به نوعی اعلام کرده‌اند که اموال بلوکه خرج شده است. برای مثال وزارت امور خارجه اعلام کرده که «ما منابع متعددی در خارج از کشور داشتیم. ما در حال آزادسازی تدریجی آنها هستیم. همین که امروز کالای اقتصادی وارد کشور می‌شود، یعنی همه اینها به‌تدریج وارد می‌شوند». البته پیش از این هم مدیران سابق بانک مرکزی گفته بودند به پشتوانه اموال بلوکه، پول چاپ شده و این ارزها قبلا خرج شده‌اند.