روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

“جیمی کارتر” پس از ۱۰۰ سال زندگی درگذشت. او اولین رئیس‌جمهور آمریکا بود که تحریم‌ها علیه ایران را پایه‌گذاری کرد. تحریم‌هایی که زندگی مردم را مختل کرده است

جیمی کارتر به صورت کلی در میان مردم آمریکا به ‌عنوان یک انسان خوب شهرت داشته اما باید توجه داشت که انسان خوب با رئیس‌جمهور خوب فرق دارد و در نهایت می‌تواند رئیس‌جمهور خوبی هم شود. شکست او در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۹۸۰ ناشی از سیاست و برخورد وی با جمهوری اسلامی ایران و موضوع گروگان‌گیری بود و هنوز هم معلوم نشده که این موضوع چگونه به انقلاب ایران وارد شد. بر هر ترتیب کارتر به دلیل آنکه نتوانست گروگان‌ها را آزاد کند، در انتخابات شکست خورد اما فکر می‌کنم همین موضوع برای رعایت منافع ایالات‌متحده به حاشیه رفت؛ حتی در آن موقع ناو هواپیمابر آمریکا به خلیج‌فارس آمد اما هیچ اقدامی علیه ایران صورت نگرفت. در مقابل، کارتر در آن موقع ۱۳ میلیارد دلار از پول ایران را به ‌عنوان غرامت برداشت و بهای گروگان‌گیری اعلام شد و در محاکم لاهه هم رای به نفع آنها صادر شد.‌ کارتر اگرچه بعدها در مصاحبه‌های خود گفته بود که می‌توانستم به ایران حمله کنم اما به خاطر غیرنظامیان این اقدام را انجام ندادم اما به نظرم این صرفاً یک بهانه بود؛ چراکه او می‌دانست تبعات این اقدام از حیث انسانی بسیار زیاد خواهد بود و در عوض صرفاً بحث بلوکه شدن ۱۳ میلیارد دلار از بودجه ایران را عملیاتی کرد. این درحالی است که گروگان‌ها هم از این رقم منتفع شدند و یک معامله‌ای انجام شد که هر کدام از آنها ۳-۴ میلیون دلار دریافت کردند که در آن موقع این اعداد و ارقام بسیار بالا و قابل توجه بود اما برای ایران زیان‌بار بود.

او در این خصوص چندان توضیح خاصی نمی‌دهد؛ اگرچه از خودش در مورد بحث گروگان‌ها دفاع می‌کند اما خروجی او در سپهر سیاسی آمریکا به این سمت رفت که وی در انتخابات مغلوب شد.‌
یکی دیگر از شکست‌های کارتر که به او و حیثیت سیاسی‌اش لطمه زد، عملیات نیروهای دلتای نیروی زمینی ارتش آمریکا تحت عنوان «عملیات پنجه عقاب» در طبس بود که به شکست منجر شد و در آن موقع کارتر با انتقادهای گسترده‌ای روبه‌رو شد. در مورد عملیات طبس برخی‌ها اعلام می‌کنند که شوروی، آمریکایی‌ها را با موشک هدف قرار دادند که این تفسیر درست نیست و اساساً آن موقع روس‌ها در افغانستان نبودند، بلکه آمریکایی‌ها درحال پایه‌گذاری سازمان القاعده در افغانستان بودند و صرفاً شکست ارتش آمریکا در طبس، آن هم در زمان کارتر را باید خطای محاسباتی نظامی بدانیم که به حیثیت وی لطمه زد.
از سوی دیگر، باید توجه داشت که کارتر و تیم او در مورد ایران یک اشتباه شاخص انجام داد و آن این بود که فکر می‌کردند حکومت جدید در تهران به دلیل مذهبی بودنش، از کمونیسم فاصله خواهد گرفت و اساساً آنها در مورد تحولات اجتماعی ایران خطای محاسباتی و تحلیلی داشتند. حتی بر این عقیده بودند که افکار عمومی ایران صرفاً به دلیل انعقاد کمپ دیوید از کارتر عصبانی هستند اما همان موقع در ایران شعار می‌دادند «مرگ بر سه‌مفسدین – کارتر و سادات و بگین». آنها فکر می‌کردند که روحانیت پس از رژیم پهلوی همان روحانیت هماهنگ با دربار است اما این هم یک خطای محاسباتی بود.‌

نکته دیگر که نباید از قلم بیفتد این است که تحریم ایران در زمان کارتر پایه‌گذاری شد و باید گفت که یکسری از تحریم‌های کلی بود که هر سال هم تمدید می‌شود، اما تحریم‌هایی نبود که به نظام بانکی سرایت کند. به‌عنوان مثال، یکی از تحریم‌ها این بود که موادی که خاصیت استفاده در صنایع نظامی داشت را تحریم کردند و از سوی دیگر، منع تجارت با ایران هم در این راستا پایه‌گذاری شد که تدریجاً مانع تجارت ژاپن و کره‌جنوبی با ایران شد و اصولاً تحریم‌های یکجانبه آمریکا بود.
پس از آن و کمی قبل از سال ۱۳۵۹ سختگیری شدیدتری از سوی آمریکا شد که کشورها به صورت داوطلبانه تحریم‌هایی را علیه ما اعمال کردند. در آن زمان شرکت‌های آمریکایی و آنچه که منافع آمریکا بود در دوران جیمی کارتر منع شدند.
در اوضاع‌واحوال شخصی کارتر هم باید توجه کرد که او به تجارت مشغول بود و بعد از آن هم فعالیت‌های عام‌المنفعه داشت و خدمات اجتماعی را دنبال می‌کرد. نکته مهم این بود که جیمی کارتر نزد روشنفکران آمریکا چندان مقبولیت نداشت؛ چراکه گرایش‌های مذهبی او بیش از حد بود و همین موضوع باعث شد تا بخش آزاداندیش حزب دموکرات به وی رای ندهد و با مشکل در درون اردوگاه لیبرال‌ها مواجه شود.‌‌
در این میان و با فوت جیمی کارتر شاهد گردش و تغییر موضع دونالد ترامپ در مورد وی هستیم. اینکه ترامپ بلافاصله پس از فوت کارتر از او تعریف و تمجید می‌کند، به‌نوعی ریشه در جایگاه وی دارد. به عبارت دیگر، این مقام و جایگاه ریاست‌جمهوری است که او را مجاب می‌کند چنین موضعی اتخاذ کند و حتی انتظار دارد چند سال دیگر که فوت می‌کند، همانند سایر رؤسای‌جمهور آمریکا برای او هم عزای عمومی اعلام شده و پرچم‌های آمریکا نیمه برافراشته شود و در مراسم ترحیم او تمام رؤسای‌جمهور سابق آمریکا شرکت کنند. این دقیقاً همان سنتی است که هم‌اکنون هم اجرا می‌شود.