روزنامه جوان/متن پیش رو در جوان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

وزیر بهداشت: بالای ۸۰‌درصد پزشکان مهاجر به امریکا و کانادا مجبور به ترک حرفه پزشکی می‌شوند زیرا امکان فعالیت حرفه‌ای پزشکی در آن کشور‌ها برای این افراد فراهم نیست 

زهرا چیذری| برخلاف آنچه تصور می‌شود و برخلاف فضاسازی‌های رسانه‌ای در خصوص تهدید به مهاجرت پزشکان، انگار آن سوی آب‌ها کسی برای پزشکان مهاجر ما فرش قرمز پهن نکرده است! اوضاع برخی کشور‌ها در برخورد با پزشکان ایرانی مهاجر به گونه‌ای است که بنا به تأکید محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت ۸۰‌درصد از آنها ناگزیر می‌شوند طبابت را کنار بگذارند و به شغل دیگری روی بیاورند چراکه نمی‌توانند از استاندارد‌های سختگیرانه‌ای که برخی کشور‌های اروپایی یا امریکا و کانادا برای تأیید مدرک یا گذراندن دوره‌های کارآموزی و ... در نظر گرفته‌اند، به سادگی عبور کنند و همین مسئله موجب می‌شود در دل غربت طبابت را رها کنند. 
آمار دقیقی از مهاجرت پزشکان در دسترس نیست، اما حالا هر یک از چهره‌های حوزه سلامت که پشت تریبون قرار می‌گیرد در این باره هشدار می‌دهد. طبق اعلام سازمان نظام پزشکی، برای پیدا کردن آمار مهاجرت می‌توان به تعداد پزشکان و کادر پزشکی که برای خروج از کشور از این سازمان گواهی «گوداستندینگ» می‌گیرند، استناد کرد، گر چه ممکن است همه این افراد الزاماً مهاجرت نکرده باشند یا برخی از آنان بعد از سفر دوباره به کشور برگردند. 
 
 آمار‌هایی از مهاجرت پزشکان
گود استندینگ یا گواهی حسن انجام کار حرفه‌ای یا عدم‌سوءپیشینه، مدرکی است که نشان می‌دهد پزشک مذکور عضو سازمان نظام پزشکی کشور مبدأ بوده و در دوران حرفه‌ای فعالیت خود سوءپیشینه‌ای در حیطه فعالیت خود نداشته است. 
آمار غیررسمی نشان می‌دهد تعداد اعضای سازمان نظام پزشکی که برای مهاجرت از این سازمان گواهی گوداستندینگ گرفته‌اند از حدود ۷۵۰نفر در سال۱۳۹۷ به بیش از ۶‌هزار نفر در سال۱۴۰۱ افزایش یافته است که افزایش بیش از هشت برابری را نشان می‌دهد، البته این مدرک یکی از اولین مدارکی است که برای مهاجرت نیاز است و شخص متقاضی باید آن را به کشور مقصد ارائه کند تا با درخواست فعالیت او به عنوان پزشک موافقت شود، البته این مدرک برای اهداف گوناگونی دریافت می‌شود که یکی از آنها مهاجرت است. به طور اجمالی افرادی که قصد شرکت در سمینار‌های بین‌المللی دارند، افرادی که می‌خواهند برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروند، اشخاصی که قصد شرکت در دوره‌های بین‌المللی را دارند و در آخر افرادی که اقدام به مهاجرت کرده‌اند، نیازمند دریافت این مدرک هستند. 
سال گذشته بود که حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نسبت به کمبود پزشک در کشور هشدار داده و گفته بود: طی دو سال گذشته ۱۰هزار نفر از جامعه پزشکی کشور مهاجرت کردند و خیلی از استان‌ها با کمبود شدید پزشک به خصوص کمبود جراح مواجهند و این مشکل می‌تواند در سال‌های آینده کشور را به دردسر بزرگی بیندازد. خیلی از استان‌های کشور حتی یک جراح قلب و عروق ندارند یا فقط یک جراح دارند! 
 
 مهاجرت ۲۵‌درصد از استادان 
این معضل در خصوص سایر حوزه‌ها هم جدی است تا جایی که حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم درباره کنترل مهاجرت دانشجویان گفته است: «مهاجرت عوامل مختلفی از جمله عوامل شغلی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد و ما همه عوامل را بررسی کرده و به آنها ضریب داده و مشخص کرده‌ایم چرا و به چه دلیل کسانی مهاجرت می‌کنند و برخی حتی قصد بازگشت نیز ندارند. این تأسف زمانی بیشتر می‌شود که شاید بتوانم بگویم در این چند سال اخیر ۲۵‌درصد از استادان مهاجرت کرده‌اند، ۲۵‌درصد عدد نگران‌کننده‌ای است، وقتی این روند ادامه پیدا کند، افرادی جایگزین آنها می‌شوند که شاید از مرتبه ضعیف‌تری برخوردار هستند.»
با تمام اینها، اما سیدسلمان سیدافقهی، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان سال گذشته در اظهار نظری بحران افزایش آمار مهاجرت را فضاسازی رسانه‌ای عنوان کرده و گفته بود: «براساس آمار مجمع جهانی اقتصاد که در حوزه مهاجرت معروف است، نسبت پزشکانی که در چندسال گذشته از کشور مهاجرت کرده‌اند نسبت به کل پزشکان، نه تنها رشد پیدا نکرده بلکه سیر نزولی داشته و این یک آمار بین‌المللی است. با استناد به همین آمار در حوزه مهاجرت پزشکان ما بحران نداریم. مهاجرت داریم، اما نکته این است که این مهاجرت نسبت به قدیم افزایش پیدا نکرده است.» هر چند این اظهار نظر سیدافقهی با واکنش‌های منفی برخی رسانه‌ها مواجه شد، اما اظهارات اخیر وزیر بهداشت در خصوص اینکه فقط ۲۰‌درصد از پزشکانی که از ایران به کشور‌هایی مانند امریکا یا کانادا مهاجرت می‌کنند، می‌توانند در شغل طبابت مشغول کار شوند، در برابر تمایل به مهاجرت پزشکان تردیدی جدی ایجاد می‌کند!
 
 خداحافظی ۸۰‌درصد از پزشکان با طبابت
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در همایش مهاجرت نخبگان علمی در ایران با اشاره به وضعیت برخی پزشکان گفته است: «بسیاری از پزشکان که در ایران جایگاه علمی و عملی برجسته‌ای دارند، استاد دانشگاه هستند، مطب‌های موفق دارند و زندگی مرفهی را تجربه می‌کنند، با این حال تصمیم به مهاجرت می‌گیرند.»
طبق توضیحات ظفرقندی مهاجرت به کشور‌های عربی را بیشتر می‌توان کاریابی دانست که به دلیل شرایط اقتصادی و ارزش پول صورت می‌گیرد، اما در مورد مهاجرت به کشور‌هایی مانند امریکا و کانادا، بالای ۸۰‌درصد پزشکان مجبور به ترک حرفه پزشکی می‌شوند، زیرا امکان فعالیت حرفه‌ای پزشکی در آن کشور‌ها برای این افراد فراهم نیست و مبنای اقتصادی ندارد. 
 
 چالش‌های تأیید مدارک و ورود به حرفه پزشکی در کشور‌های غربی
 در مواجهه با آماری که وزیر بهداشت در خصوص مهاجرت پزشکان به کشور‌های اروپایی و خداحافظی ۸۰‌درصد از آنها با کار طبابت می‌دهد، نخستین موضوعی که به ذهن متبادر می‌شود، چرایی این ماجراست؛ موضوعی که ظفرقندی در توضیح آن با تأکید بر سختگیری‌های موجود در این کشور‌ها افزود: «پزشکانی که به امریکا و کانادا مهاجرت می‌کنند، اغلب با عدم‌پذیرش مدارک تحصیلی مواجه می‌شوند. از سوی دیگر، بسیاری از این پزشکان به دلیل سن و سال، امکان شرکت و موفقیت در آزمون‌های سختگیرانه پزشکی این کشور‌ها را ندارند و در نهایت ناچار به انتخاب مشاغل غیرمرتبط می‌شوند.»
 
 آن سوی آب‌ها فرش قرمزی پهن نیست!
بر این اساس در خلال فضاسازی‌های رسانه‌ای در کشور و با وجود آنکه آن سوی آب‌ها بهشتی تمام‌عیار برای جوانان و متخصصان کشورمان ترسیم می‌شود، مهاجرت زوایای گوناگونی دارد که خیلی وقت‌ها ابعاد تاریک آن نادیده باقی می‌ماند؛ ابعادی شبیه اشتغال به طبابت تنها ۲۰‌درصد از پزشکانی که به امریکا و کانادا مهاجرت می‌کنند، اما وضعیت ۸۰‌درصد از پزشکانی که به رغم تحصیل در رشته پزشکی و داشتن تخصص و توان خدمت به انسان‌ها به دلیل خارجی بودن و استاندارد‌های سختگیرانه مجبورند در شغل دیگری مشغول کار شوند، درست همان قسمت‌های در سایه مهاجرت است که حتی رسانه‌ها هم کمتر پروژکتورهای‌شان را سمت آن می‌گیرند؛ سایه‌هایی که اگر دیده شوند می‌توانند روی تصمیم به مهاجرت بخشی از افراد تأثیری جدی بگذارند و آنها را به این درک برسانند که هیچ کجای دنیا به جز وطن برای ما آغوش باز نکرده‌اند.