تبیان/ سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۹۸۸ سی و یکم ماه می را به‌عنوان روز جهانی بدون دخانیات در نظر گرفت تا اثرات مخرب سیگار و دیگر محصولات تنباکو بر سلامت افراد را تأکید کند. شعار امسال روز جهانی بدون دخانیات "ما به غذا نیاز داریم، نه تنباکو" است.

استفاده از هر نوعی از تنباکو مضر است، خصوصاً برای کودکان، نوجوانان و جوانان. این در حالی‌ست که بر اساس نظرسنجی جهانی دخانیات جوانان CDC در سال‌های 2006 تا 2017 در سراسر دنیا دست‌کم ۱۴ میلیون جوان بین ۱۳ تا ۱۵ ساله در حال حاضر از تنباکو استفاده می‌کنند. ضمناً صنایع مرتبط با تنباکو هر ساله میلیون‌ها دلار برای بازاریابی محصولات تنباکو، مثل سیگار، سیگار الکترونیک یا ویپ و... هزینه می‌کنند.

سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۹۸۸ سی و یکم ماه می را به‌عنوان روز جهانی بدون دخانیات در نظر گرفت تا اثرات مخرب سیگار و دیگر محصولات تنباکو بر سلامت افراد را تأکید کند. شعار امسال روز جهانی بدون دخانیات "ما به غذا نیاز داریم، نه تنباکو" است.

سیگار و جوانان
هر چه فرد در سن پایین‌تری استفاده از محصولات تنباکو را شروع کند، بیشتر احتمال دارد به نیکوتین وابسته شود و صنعت تنباکو از این اطلاعات برای جذب جوانان و نوجوانان به سمت تولیدات خود استفاده می‌کند. مطالعاتی که در ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورها انجام شده نشان می‌دهد یک جوان هر چه بیشتر تبلیغات محصولات تنباکو را ببیند، بیشتر احتمال دارد از این محصولات استفاده کند. همچنین دیدن افراد در فیلم‌ها در حال سیگارکشیدن نیز این احتمال را افزایش می‌دهد.
طول می‌کشد تا فرد سیگاری دچار عوارض و بیماری‌های مرتبط با سیگار و تنباکو شود و به همین دلیل بعضی از افراد سیگاری این طور فکر می‌کنند که این اتفاق‌های ناخوشایند برای آنها نمی‌افتد
طعم‌های موجود در محصولات تنباکو، از جمله سیگارهای الکترونیکی باعث می‌شود این محصولات برای کودکان و نوجوانان جذاب باشند. از سال ۲۰۰۹ کمپانی‌های تنباکو در آمریکا دیگر اجازه نداشتند سیگارهایی با طعمی غیر از منتول بفروشند و باز هم جوانان بیشتر از افراد بزرگسال سراغ سیگارهای منتول می‌روند.
چه باید کرد؟
همه افراد، از کسانی که مستقیماً با جوانان در ارتباط‌اند تا تمام جامعه، می‌توانند به جلوگیری از تمایل کودکان و نوجوانان و جوانان به استفاده از محصولات تنباکو کمک کنند.

والدین و خانواده
. خودشان الگوی خوبی باشند از محصولات تنباکو استفاده نکنند.
. در مورد اثرات مخرب و مضر محصولات تنباکو مثل سیگارهای الکترونیکی با بچه‌ها حرف بزنند.
. نسبت به فعالیت‌های تفریحی و اجتماعی فرزندان خود آگاه باشند.
. به بچه‌ها بگویند که انتظار دارند فرزندشان سراغ سیگار و قلیان و... نرود یا اگر این کار را می‌کند دست از آن بکشد.

پزشکان و مراقبین بهداشت
. با بیماران در مورد مضرات مصرف تنباکو حرف بزنند.
. از بیمار بپرسند آیا سیگار می‌کشد یا نه و توصیه به ترک آن کنند.

دولت‌ها و حکومت‌ها
. برای تعیین و اجرای برنامه‌های کنترل مصرف تنباکو بودجه در نظر بگیرند.
. روی تبلیغات برای محدودکردن مصرف تنباکو کار کنند.
. از روش‌های ثابت شده از نظر علمی برای پیشگیری و کاهش مصرف تنباکو استفاده کنند، مثلاً افزایش قیمت محصولات تنباکو، وضع قوانینی برای محدودکردن مصرف تنباکو، سخت‌گیری‌های قانونی برای تولیدکننده‌های محصولات تنباکو.
. ارائه دسترسی‌های رایگان به درمان‌های ترک سیگار برای کمک به افراد

وقتی سیگار می‌کشید چه اتفاقی در بدنتان می‌افتد؟
وقتی سیگار می‌کشید یا به‌نوعی از تنباکو استفاده می‌کنید مواد شیمیایی مضر وارد ریه‌هایتان شده و در تمام بدنتان منتشر می‌شود و این مواد شیمیایی می‌توانند:
. در عرض ۱۰ ثانیه بعد از اولین پُک به مغز و قلب و دیگر اندام‌ها برسند.
. هر جایی از بدنتان که خون جریان دارد برسند و به هر قسمتی از بدن آسیب بزنند
. حتی اگر شما دود تنباکو را نبلعید، باز هم مواد شیمیایی مضر آن از طریق مخاط دهان جذب بدنتان می‌شود.

چگونه به سیگار وابسته می‌شوید؟
نیکوتین موجود در تنباکو بسیار اعتیادآور است و باعث می‌شود مغز ماده‌ای شیمیایی به نام دوپامین ترشح کند. دوپامین هورمون حال خوب است که:
. به شما احساس شادی می‌دهد
. کمکتان می‌کند تمرکز کنید
. انرژی بیشتری به شما می‌دهد
اما این اثرات چندان طول نمی‌کشند.
با پایین آمدن سطح نیکوتین در بدن، مغز شما دوپامین بیشتری می‌طلبد. هر چه مدت‌زمان عادت شما به سیگارکشیدن بیشتر شود، دوپامین بیشتری نیاز خواهید داشت تا حالتان خوب شود و در واقع به نیکوتین وابسته شده‌اید. وقتی به نیکوتین وابسته می‌شوید، بدون آن علائم ترک را خواهید داشت. ممکن است به‌سختی بتوانید تمرکز کنید یا دچار احساس اضطراب و بی‌قراری و عصبی بودن خواهید شد.
این دو مسئله؛ یعنی وابستگی به نیکوتین و دور بوده از نیکوتین، باعث می‌شوند بیشتر سیگار بکشید و به تنباکو معتاد شوید.

تنباکو چطور به بدنتان آسیب می‌زند؟
مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو می‌تواند از راه‌های زیادی به بدن آسیب بزنند، مثلاً:
. نیکوتین رگ‌ها و عروقتان را باریک می‌کند و این می‌تواند با وادارکردن قلب به سریع‌تر و سخت‌تر کارکردن به این عضو آسیب بزند.
. جریان خون و اکسیژن در بدن کم شده و خون کمتری به دست‌ها و پاهایتان می‌رسد.
. کربن مونوکسید مانع رسیدن اکسیژن کافی به قلب می‌شود و قلب نمی‌تواند خون را به‌خوبی پمپاژ کند. به‌مرورزمان راه‌های هوایی‌تان متورم شده و اجازهٔ ورود اکسیژن کمتری را به ریه‌ها می‌دهند.
. تار یک ماده چسبناک است که مثل دوده در یک شومینه روی ریه‌هایتان می‌نشیند.
. فنول‌ها سلول‌های مویی شکل داخل راه‌های هوایی‌تان را فلج کرده و نابود می‌کنند. این سلول‌ها مخاط راه‌های هوایی را تمیز کرده و از آنها در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند.
. ذرات ریز موجود در دود تنباکو، گلو و حلق را تحریک کرده و باعث سرفه می‌شوند. ریه‌هایتان موکوس زیادی تولید می‌کنند و به بافت ریه آسیب می‌رسد.
. آمونیاک و فرمالدهید چشم‌ها، بینی و حلق را تحریک می‌کنند.
. مواد شیمیایی سرطان‌زا باعث می‌شوند سلول‌ها به طور غیرنرمال یا سریع رشد کنند و در نتیجه سلول‌های سرطانی تولید شوند.
دیابت، سکته مغزی، مشکلات گردش خون، کاهش شنوایی، ضعف بینایی، برونشیت مزمن، آب‌مروارید، عفونت‌ها، مشکلات باروری و پوکی‌استخوان از دیگر عوارض ناشی از عادت به تنباکو هستند.

مصرف تنباکو می‌تواند:
. باعث ایجاد لکه‌های زرد و قهوه‌ای روی دندان‌ها، زبان و انگشتانتان شود
. احتمال افتادن دندان و بوی بد دهان را بیشتر می‌کند
. پوستتان را پیر و شُل و افتاده می‌کند و دچار چین و چروک‌های زودرس می‌شوید
. باعث ریزش مو می‌شود و درخشش طبیعی موها را از بین می‌برد

سیگار و سلامت شما
اگر سیگار بکشید:
. طول عمرتان کم می‌شود و کیفیت زندگی‌تان پایین می‌آید
. احتمال اینکه دچار انواع بیماری‌ها شوید و زودتر بمیرید بیشتر می‌شود
طول می‌کشد تا فرد سیگاری دچار عوارض و بیماری‌های مرتبط با سیگار و تنباکو شود و به همین دلیل بعضی از افراد سیگاری این طور فکر می‌کنند که این اتفاق‌های ناخوشایند برای آنها نمی‌افتد. اما در واقع دو سوم افرادی که سال‌ها سیگار می‌کشند:
. در اثر بیماری‌های مرتبط با سیگار جان خود را از دست می‌دهند
. طول عمرشان در مقایسه با افراد غیرسیگاری به طور متوسط ۱۰ سال کمتر می‌شود
ضمناً شواهد زیادی حاکی از این هستند که سیگارکشیدن بر سلامت روان نیز اثرات منفی می‌گذارد. مثلاً برخی مطالعات نشان داده‌اند سیگارکشیدن با افزایش ریسک اضطراب، حملات پانیک، افسردگی، تلاش برای خودکشی و اسکیزوفرنی مرتبط است.

اثر سیگارکشیدن شما بر اطرافیانتان
شما به‌عنوان یک فرد سیگاری می‌توانید سلامت اطرافیانتان را نیز تحت‌تأثیر قرار دهید؛ چون آنها را در معرض دود دست‌دوم سیگار قرار می‌دهید. یعنی آنها همان سموم و مواد سرطان‌زایی را که شما تنفس می‌کنید تنفس می‌کنند.