زمانی بود که جراحی‌های زیبایی فقط برای ناهنجاری‌ها انجام می‌شد، مثل کودکانی که در زمان به‌دنیا آمدن مشکلات ظاهری صورت داشتند، افراد با سوختگی‌های شدید و…، ولی امروزه جراحی‌های زیبایی به قدری همه‌گیر شده که بسیاری از افراد، بینی طبیعی‌شان را برای فانتزی‌شدن به دست جراح می‌سپارند یا دیگر اعضای بدن را جراحی‌های فانتزی و غیرضروری می‌کنند.

تب جراحی‌های زیبایی به قدری فراگیر شده که این تصور در افراد وجود دارد که نباید به هیچ وجه از قطار پرسرعت عمل‌های زیبایی جا بمانند و حتی شده به صورت قسطی و چک و سفته عمل زیبایی انجام دهند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند موضوعات روانی می‌تواند نقش زیادی در این موضوع داشته باشد و برخی افراد دچار خود زشت پنداری هستند در صورتی که چهره آنها از نظر اطرافیان عیب و ایرادی ندارد. دلیل این موضوع نیز تبلیغات پر تعداد و فریبنده کلینیک‌ها در فضای مجازی است تا به افراد القا کنند که در صورتی که جراحی زیبایی انجام ندهید کسی به شما توجه نمی‌کند و استاندارد این روزها در جامعه افرادی هستند که عمل زیبایی کرده‌اند.

همین تبلیغات فریبنده باعث شده تا سن جراحی زیبایی در کشورمان به ۱۴ سال برسد! ابراهیم رزم‌پا - عضو هیئت مدیره انجمن علمی راینولوژی ایران می‌گوید نکته مهم این است که در گذشته سن مورد تأیید برای انجام عمل جراحی ۱۸ سالگی بود؛ اما امروزه به لحاظ علمی این سن کاهش یافته و دختران از ۱۴ سالگی و پسران پس از ۱۶ سالگی شرایط عمل را دارند.

وی در عین حال با بیان اینکه افراد بسیاری وارد این حیطه کاری شده‌اند که صلاحیت و تخصص لازم را ندارند، هشدار داد: نکته بسیار مهم دیگر این است که بسیاری از جراحی‌ها حتی به دست تیم پزشکی انجام می‌شود نه یک جراح متخصص و این افراد با تبلیغات وسیعی که در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند و با استفاده از ناآگاهی مردم، زیبارویان را جذب خود می‌کنند که به دلیل ناآشنایی این افراد با اصول جراحی، عوارضی سخت و جبران‌ناپذیر برای مراجعه‌کنندگان به وجود می‌آید.

برای بررسی بیشتر این موضوع با حسین روزبهانی روانشناس بالینی و استاد دانشگاه تهران گفتگو کردیم.

حسین روزبهانی روانشناس بالینی و استاد دانشگاه تهران گفت: این روزها شاهد کاهش میانگین سنی افرادی هستیم که به جراحی‌های زیبایی علاقه‌مند می‌شوند. زمانی این گرایش بیشتر در جوانان دیده می‌شد، اما اکنون حتی نوجوانانی در رده سنی ۱۲ تا ۱۴ سال به فکر جراحی بینی یا سایر عمل‌های زیبایی می‌افتند. علت‌های متعددی در این زمینه نقش دارند. یکی از مهم‌ترین عوامل، فضای مجازی است که پر از تصاویر و تبلیغات رنگارنگ از چهره‌ها و اندام‌های ایده‌آل است و نوجوانان با دیدن این محتواها خودشان را با این تصاویر مقایسه می‌کنند و چون احساس کمبود یا نارضایتی دارند، فکر می‌کنند جراحی می‌تواند مشکلاتشان را حل کند.

تأثیر فضای مجازی چقدر عمیق است؟

وی افزود: فضای مجازی نه تنها محتوای ایده‌آل‌سازی‌شده را به نوجوانان نشان می‌دهد، بلکه گاهی مستقیماً تبلیغاتی برای انجام این عمل‌ها در سنین پایین ارائه می‌دهد. حتی پیام‌هایی مانند «اگر الان این کار را انجام دهی زیباتر خواهی شد» به صورت غیرمستقیم نوجوانان را تشویق می‌کند. این باعث می‌شود نوجوانان اصرار کنند و حتی فشار زیادی به خانواده‌هایشان وارد آورند تا رضایت آن‌ها را جلب کنند.

نقش خانواده‌ها در این میان چیست؟

روزبهانی ادامه داد: بخشی از مشکل به سبک فرزندپروری برمی‌گردد. والدین نسل‌های فعلی، به ویژه نسل‌های ایکس و ایگرگ، معمولاً به دلیل خلأهای دوران کودکی خود، به سمت ارضای بیش از حد نیازهای فرزندانشان رفته‌اند. این والدین به جای محدودیت منطقی، تلاش می‌کنند تمام خواسته‌های فرزندشان را برآورده کنند، حتی اگر خواسته‌های غیرمنطقی باشد. نتیجه این سبک تربیتی، نوجوانانی است که به شدت پیگیر خواسته‌های خود هستند و در صورت مخالفت والدین، رفتار پرخاشگرانه نشان می‌دهند.

نقش الگوها و شخصیت‌های محبوب نیز بسیار پررنگ است

وی خاطرنشان کرد: تأثیر الگوها و شخصیت‌های محبوب نیز بسیار پررنگ است. به عنوان مثال، گروه‌های موسیقی کی‌پاپ که در سال‌های اخیر به شدت محبوب شده‌اند، اغلب به جراحی‌های زیبایی روی آورده‌اند و همین موضوع تأثیر زیادی بر نوجوانان ما داشته است. آن‌ها این افراد را الگوی خود قرار داده و سعی می‌کنند شبیه آن‌ها شوند.

والدین؛ آئینه رفتارهای فرزندان خود هستند

این روانشناس بالینی گفت: والدین باید ابتدا خودشان الگوی مناسبی برای فرزندانشان باشند. وقتی پدر یا مادر به صورت مکرر به سمت جراحی‌های زیبایی می‌روند، فرزندشان به طور طبیعی این رفتار را درست و پذیرفته‌شده تلقی می‌کند. همچنین، والدین باید به جای تأکید بر زیبایی ظاهری، به تقویت عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس فرزندانشان بپردازند. باید ارزش‌هایی مانند توانمندی، خلاقیت، و موفقیت در زمینه‌های مختلف را برای فرزندان تعریف کنند و آن‌ها را از کودکی به این مسیر هدایت کنند.

وقتی زور سود مالی به اخلاق حرفه پزشکی می چربد

به گفته وی؛ بسیاری از پزشکان حرفه‌ای و اخلاق‌مدار به نوجوانان توصیه می‌کنند که در سنین پایین جراحی انجام ندهند. اما متأسفانه برخی پزشکان بدون در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی، تنها به سود مالی توجه می‌کنند. البته اینجا لازم است که مسئولان قوانین سخت‌گیرانه‌ای تصویب کنند. مشابه قوانینی که برای فروش سیگار به افراد زیر سن قانونی وجود دارد، باید قوانینی وجود داشته باشد که جراحی زیبایی برای افراد زیر سن مشخصی ممنوع باشد. این نظارت قانونی می‌تواند کمک زیادی به کنترل این پدیده کند.

روزبهانی در پایان گفت: نظازت نیز نیازمند همکاری چندجانبه است. از یک سو، خانواده‌ها باید در تربیت و هدایت فرزندانشان دقت بیشتری کنند و الگوهای مناسبی ارائه دهند، از سوی دیگر، نهادهای آموزشی و رسانه‌ها باید با تولید محتوای مناسب، ارزش‌های واقعی را به نوجوانان بیاموزند و در نهایت، تصویب قوانین و نظارت بر عملکرد پزشکان نیز می‌تواند از گسترش این روند جلوگیری کند.