دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

رسانه آمریکایی آکسیوس بامداد چهارشنبه ۳۱ مه-۱۰ خرداد ۴۸ ساعت پس از پایان سفر سلطان عمان به ایران از سفر بی‌‌‌سر و صدای یکی از مقام‌‌‌های ارشد دولت جو بایدن، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا به مسقط برای بررسی امکان توافق با ایران بر سر موضوعات هسته‌‌‌ای خبر داده است. پایگاه آکسیوس به نقل از پنج مقام آمریکایی، اسرائیلی و اروپایی مدعی شده «برت مک‌‌‌گورک»، مشاور ارشد بایدن در امور خاورمیانه در ماه جاری میلادی برای گفت‌‌‌وگو با مقام‌‌‌های عمان در خصوص امکان تعامل دیپلماتیک با ایران در خصوص برنامه هسته‌‌‌ای این کشور به آن کشور سفر کرده است.

رسانه آمریکایی در گزارش خود نوشته مک‌‌‌گورک روز ۸ مه -۱۸ اردیبهشت به مسقط سفر کرد. دیدار مک‌‌‌گورک با مقام‌‌‌های عمانی بعد از سفر او به همراه «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید به عربستان و همچنین فلسطین اشغالی صورت گرفت. سفر سالیوان ۶ مه- ۱۶ اردیبهشت صورت گرفته است. درباره سفر به مسقط از سوی آمریکا یا عمان اطلاع‌‌‌رسانی علنی صورت نگرفت. منابع مورد استناد آکسیوس گفته‌‌‌اند اصلی‌‌‌ترین موضوعی که مورد رایزنی قرار گرفت تلاش‌‌‌های دیپلماتیک جدید بر سر برنامه هسته‌‌‌ای ایران با میانجی‌گری عمان بود. یک مقام ارشد رژیم صهیونیستی در گفت‌‌‌وگو با آکسیوس مدعی شد: «عمانی‌‌‌ها در حال برگزاری گفت‌‌‌وگوهای واسطه‌‌‌ای میان ایران و آمریکا هستند.» آکسیوس نوشته منظور از عبارت «گفت‌‌‌وگوهای واسطه‌‌‌ای» در اصطلاحات دیپلماتیک مذاکراتی است که بدون دیدار رو‌در‌رو و از طریق یک طرف ثالث انجام می‌شود.

آکسیوس به نقل از منابع خود مدعی شده کاخ سفید از طریق دولت عمان به دنبال بررسی این است که آیا ایران حاضر به ایجاد برخی محدودیت‌ها بر سر برنامه هسته‌‌‌ای خود و کاستن تنش‌‌‌ها در منطقه هست یا خیر و در ازای چنین اقداماتی چه می‌‌‌خواهد؟ یکی از مقام‌‌‌های رژیم صهیونیستی بدون ذکر نام به آکسیوس گفت: «آمریکایی‌‌‌ها تنفس و وقت اضافه می‌‌‌خواهند.» با وجود این، یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید که اشاره‌‌‌ای به نام او نشده ادعاهای مقام‌‌‌های رژیم صهیونیستی را رد کرده است. این سخنگو گفت: «هیچ رایزنی در خصوص توافق موقت و تخفیف تحریم‌‌‌ها یا بستن پرونده پادمان‌‌‌ها (مربوط به ایران) در کار نیست.» یک دیپلمات ارشد اروپایی هم گفت: «آمریکا دارد با عمانی‌‌‌ها بر روی موضوع ایران کار می‌کند.» وزارت خارجه عمان و ایران به درخواست‌‌‌ها برای اظهارنظر پاسخ ندادند.

در این بین، روزنامه کره‌‌‌ای اکونومیک دیلی روز سه‌شنبه گزارش داد که کره‌جنوبی و ایالات متحده در حال مذاکره درباره راه‌‌‌هایی برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار از پول‌‌‌های ایران در کره‌جنوبی هستند. این وجوه بدهی کره‌جنوبی برای واردات نفت از ایران است. آزادسازی این پول‌‌‌ها در سال گذشته بار‌‌‌ها توسط مطبوعات ایران به عنوان گامی احتمالی در چارچوب توافق بین ایالات متحده و ایران در مورد موضوع هسته‌‌‌ای یا به عنوان بخشی از مبادله زندانیان مطرح شده است. پایگاه آکسیوس حدود دو ماه پیش، در روز چهاردهم فروردین‌‌‌ماه هم گزارش داده بود دولت بایدن به ایران پیشنهادی برای «توافق موقت» داده که از سوی تهران رد شده است. آکسیوس در آن گزارش نوشته بود طرح کاخ سفید برداشتن برخی تحریم‌‌‌های ضدایرانی در ازای توقف برخی از فعالیت‌‌‌های هسته‌‌‌ای ایران به‌ویژه توقف غنی‌‌‌سازی ۶۰درصدی را شامل می‌شود.

گزارش شده بود این طرح شبیه طرح توافق موقت در سال ۲۰۱۳ است که توسط مقام‌‌‌های ارشد دولت «باراک اوباما»، رئیس‌‌‌جمهور وقت آمریکا پیشنهاد شد و در نهایت به امضای «برنامه اقدام مشترک» (معروف به توافق موقت ژنو) منجر شد. سه مقام اسرائیلی به آکسیوس گفتند که دولت اسرائیل نگران تلاش احتمالی دولت بایدن برای توافق موقت «توقف در برابر توقف» با ایران است. ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل و تزاچی هانگبی، مشاور امنیت ملی، قرار است در دیدار روز پنج‌شنبه خود از کاخ سفید در مورد این نگرانی‌ها گفت‌وگو کنند. این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که چند رسانه ایرانی روز سه‌شنبه گزارش دادند که ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌(IAEA) ‌درباره بسته شدن تحقیقات درباره سایت هسته‌‌‌ای اعلام‌نشده مریوان در نزدیکی آباده به توافق رسیده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به این سایت در یک کنفرانس مطبوعاتی در سپتامبر ۲۰۱۹ اشاره کرد و مدعی شد که این سایت بخشی از برنامه تسلیحات هسته‌‌‌ای اعلام‌نشده ایران است.

از اواخر سال ۲۰۱۹، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بازدید بازرسان سازمان ملل از سایت فوق، این موضوع را بررسی کرده است. آژانس درباره گزارش‌‌‌های مطبوعات ایران اظهارنظری نکرده است. انتظار می‌رود آژانس گزارش‌های سه‌ماهه را قبل از جلسه شورای حکام که هفته آینده برنامه‌ریزی شده است، منتشر کند. به‌عنوان بخشی از توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران با نصب تعدادی دوربین در تاسیسات اتمی در اصفهان موافقت کرده است. طبق گفته این منبع آگاه تقریبا حدود یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوم از دوربین‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نصب شده است و به‌‌‌‌‌‌‌‌‌صورت آفلاین است و اطلاعاتی منتقل نمی‌شود.

  تغییرات مذاکرات را پیچیده می‌کند
همزمان با گزارش آکسیوس درخصوص سفر محرمانه برت مک‌گورک مشاور خاورمیانه‌ای دولت بایدن به عمان و کار روی موضوع ایران، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز در مصاحبه‌‌‌ای با NPR گفته واشنگتن به‌دنبال دستیابی به یک نتیجه دیپلماتیک با ایران درخصوص برنامه هسته‌‌‌ای این کشور است. مالی در پاسخ به این سوال که ایران تا چه اندازه به دستیابی به یک سلاح اتمی نزدیک است، گفت: پاسخ به این سوال دو بخش دارد. اولی مساله غنی‌‌‌سازی اورانیوم است و ما می‌‌‌دانیم و به صورت علنی هم گفته‌‌‌ایم که چند هفته با دستیابی به مقادیر کافی از این مواد فاصله دارند. اگر آنها تصمیم بگیرند که در حد تسلیحاتی غنی‌‌‌سازی کنند، به در اختیار داشتن مواد کافی برای یک بمب بسیار نزدیک خواهند بود. فکر می‌‌‌کنم مساله بعدی این خواهد بود که چقدر طول خواهد کشید تا یک بمب و وسیله پرتاب آن را داشته باشند. این اطلاعات محرمانه است و من نمی‌توانم به آن ورود کنم.

اما ما بسیار بر بازدارندگی ایران از اتخاذ تصمیم غنی‌‌‌سازی در سطح تسلیحاتی متمرکز هستیم. مالی در ادامه مدعی شد که اگر ایران تصمیم بگیرد یک سلاح هسته‌‌‌ای داشته باشد، اورانیوم غنی‌‌‌شده موردنیاز آن را در مدت کوتاهی به دست خواهد آورد. مالی در ادامه اظهار کرد: ما بازدارنده‌‌‌هایی را به کار خواهیم بست تا برای آنها روشن کنیم که اگر به این نتیجه برسیم آنها در حال برداشتن گام‌هایی در راستای تصمیم‌گیری برای دستیابی به یک سلاح هسته‌‌‌ای هستند، تمامی گزینه‌‌‌ها روی میز خواهند بود. اما ما همچنان پیگیر دیپلماسی خواهیم بود، چراکه فکر می‌‌‌کنیم قابل راستی‌‌‌آزمایی‌‌‌ترین و بادوام‌‌‌ترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به یک بمب است.

او افزود: ترجیح ما یک گزینه دیپلماتیک است. من فکر می‌‌‌کنم که این راه موثرترین و با‌دوام‌‌‌ترین شیوه برای اطمینان‌یابی از این است که ایران به یک بمب دست پیدا نکند. ما یک مسیر معقول دیپلماتیک داریم. به بیان دیگر، رئیس جمهور (جو بایدن) گفته است که تمامی گزینه‌‌‌ها روی میز است. می‌توان تصور کرد که منظور او چیست. او به وضوح گفته است که گزینه نظامی روی میز خواهد بود. واقعا با گزینه‌‌‌ای که ترجیح می‌‌‌دهیم فاصله دارد اما هر کاری لازم باشد انجام خواهیم داد تا اطمینان پیدا کنیم که ایران به یک سلاح دست پیدا نمی‌‌‌کند. امیدواریم که این مساله را از طریق دیپلماتیک حل کنیم و ما آماده طی کردن این مسیر هستیم.

در ادامه این گفت‌‌‌وگو، رابرت مالی در پاسخ به اینکه با توجه به اینکه آمریکا و ایران گفت‌‌‌وگویی ندارند، مسیر معقول دیپلماتیک در این برهه به چه شکل است، گفت: آمریکا به این دلیل با ایران گفت‌‌‌وگو نمی‌‌‌کند و مذاکرات مستقیم ندارد، چون ایران نخواسته است که وارد این مسیر شود. اما ما در اوت گذشته بسیار به دستیابی به یک توافق نزدیک شده بودیم. در واقع، تمامی کشورهای مذاکره‌‌‌کننده با پیشنهادی که اتحادیه اروپا داده بود موافق بودند. ایران به آن‌‌‌ توافق پشت کرد. اعتراضات در ایران انجام شد. ایران به روسیه پهپادهایی را داد که در حمله بی‌‌‌رحمانه‌‌‌اش به اوکراین استفاده می‌کند و برنامه هسته‌‌‌ای آن پیشرفت کرده است. بنابراین، تغییراتی رخ داده است. او در ادامه گفت که این تغییرات «مسلما» تلاش‌‌‌ها برای مذاکره با ایران را پیچیده‌‌‌تر می‌کند.

مالی ادامه داد: اما ایران می‌‌‌داند که اگر بخواهد این مسیر را طی کند، ما هم آماده خواهیم بود. اگرچه دیگر مسائلی را که با ایران داریم، نادیده نخواهیم گرفت. چه زندانی شدن شهروندان متعدد آمریکایی در ایران باشد که برای آزادسازی‌‌‌شان در حال مذاکرات غیرمستقیم هستیم و چه دیگر تهدیدهایی باشد که ایران برای شهروندان و کارکنان نظامی ما در منطقه ایجاد می‌کند. رابرت مالی در ادامه این مصاحبه تصریح کرد که در آخرین دور مذاکرات رفع تحریم‌‌‌های وین این ایران بوده که به یک توافق بسیار واقع‌‌‌بینانه پشت کرد.