نگرش در مورد اولویت‌های ازدواج به‌طور قابل‌توجهی در دو دهه گذشته تغییر کرده است. در نسل‌های قدیم بزرگ‌ترین ملاک‌ها برای انتخاب همسر و ازدواج داشتن تدین، اخلاق، خانواده اصیل و... بود، ولی در نسل امروز آنقدر توجه به ظواهر و مادیات مهم به نظر می‌رسد که فرصت فکر کردن در خصوص سایر مسائل مهم رنگ‌باخته است.

این روز‌ها دخترانی را می‌بینیم که مادرانشان در سن آن‌ها صاحب چندین فرزند بودند درحالی‌که این دختران حتی حاضر به تن دادن به ازدواج نیستند، چون می‌خواهند از زندگی‌شان لذت ببرند و اگر هم ازدواج کنند تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند، زیرا نگرانند که آسایش و رفاهشان به هم بخورد. این تغییر نگرش نسل جدید موجب شده فرایند ازدواج در جامعه ما دچار دست‌انداز‌های تأثیرگذاری شود که افزایش سن ازدواج، تجرد گرایی و افزایش آمار طلاق کمترین خروجی‌های این تغییرات هستند.

عوامل متعددی در رابطه با تغییر نگرش نسل جدید نسبت به ازدواج دخیل هستند که دکتر علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی ضمن اشاره به این عوامل، ادامه این روند را خطری برای کیان خانواده می‌داند و به ارائه راهکار‌هایی برای اماده‌سازی نسل امروز برای یک ازدواج موفق و آگاهانه می‌پردازد.

تغییر نسل باعث تغییر نگرش نسبت به ازدواج شده است

دکتر شریفی یزدی یکی از علل تغییر نگرش جوانان امروزی نسبت به ازدواج را مربوط به تغییرات نسلی می‌داند و دراین‌باره توضیح می‌دهد: «نسل‌های مختلف، ویژگی‌های متفاوتی دارند. ما با سه نسل X، Y و Z مواجه بوده‌ایم. در دوره نسل X به دلیل کمبود امکانات، سطح توقعات نیز کم بود و افراد معمولاً معیار‌های پایینی برای ازدواج داشتند. در نسل Y، معیار‌های ازدواج کمی متفاوت شد و ازدواج از امر محتوم زندگی بشر خارج و به یک انتخاب تبدیل شد، اما در نسل Z نوع نگاه افراد به زندگی در ابعاد مختلف متفاوت شده است. بنابراین، تغییر نگرش نسل جدید نسبت به ازدواج تا حد زیادی مربوط به تغییر نسلی می‌شود.»

نسل نازپرورده امروز کمتر طعم سختی را چشیده‌اند

 این روانشناس اجتماعی یکی دیگر از دلایل تغییر نگرش نسل جدید نسبت به ازدواج را رفاه نسبی در خانواده‌ها دانست و افزود: «درگذشته افراد در خانواده‌های پرجمعیت، برای حفظ بقا مجبور بودند سختی‌ها را به جان بخرند و از امکانات موجودشان بهره‌مند شوند، اما در نسل امروز، خانواده‌ها معمولاً تک‌فرزندی یا دو فرزندی هستند و ازاین‌رو بیشتر امکانات در اختیار فرزندان است. همچنین خانواده پدرسالار دیروز تبدیل به خانواده فرزند سالاری شده است که همه امکانات را برای فرزندانشان فراهم می‌کنند؛ درنتیجه نسل امروز خیلی با مفهوم سختی، دشواری و نداری مواجه نیستند و مهیای زندگی مشترکی که تلفیقی از تلخی‌ها و شیرینی‌هاست نگشته‌اند.»

به ازدواج به‌عنوان حلال مشکلات نگاه می‌شود

شریفی یزدی با اشاره به رواج یک باور غلط در جامعه می‌گوید ازدواج گره‌گشای مشکلات ما نیست: «متأسفانه یک باور غلطی که نسبت به ازدواج به‌خصوص در میان نسل جدید رواج پیداکرده، این است که به ازدواج به‌عنوان حلال مشکلات نگاه می‌شود، گویی ازدواج قرار است تمام نداشته‌های ما را تأمین کند.»

او ادامه می‌دهد: «به دلیل رواج این باور اشتباه است که معمولاً در مراسم خواستگاری در رابطه با مسائل مالی مثل میزان درامد، خانه، مهریه و... صحبت می‌شود و تمرکز بر روی این مسائل باعث شده تا جوانان نگاه واقع‌بینانه‌ای نسبت به ازدواج نداشته باشند، درحالی‌که در نسل‌های قدیم زن و شوهر باهم زندگی را می‌ساختند.»

میزان امید به آینده در نسل جوان پایین آمده است

شریفی یزدی یکی دیگر از عوامل تغییر نگرش نسل جدید به ازدواج را کاهش میزان امید به زندگی می‌داند و می‌گوید: «در نسل‌های قبل اگرچه افراد با شرایط سخت زندگی می‌کردند، اما امید به این داشتند که چند سال بعد می‌توانند صاحبِ خانه و ماشین شوند، متأسفانه با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم بر جامعه، میزان امید به آینده در بین نسل جوان به‌شدت پایین آمده است و این مسئله باعث شده که جوانان یا تمایل به ازدواج نداشته باشند یا به ازدواج به‌عنوان ابزاری برای ارتقاء جایگاه اقتصادی و اجتماعی نگاه کنند؛ بنابراین، تمام این عوامل ازدواج را در یک وضعیت بحرانی قرار داده است.»

ویترین‌های مجازی به جان جوانان ما افتاده است

به عقیده شریفی یزدی، رسانه‌های نوپدید در تغییر نگرش نسل جدید نسبت به ازدواج بی‌تأثیر نیستند: «شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام با ارائه دروغین یک زندگی ویترینی خیلی شیک از افراد وزندگی آن‌ها باعث شده‌اند تا ما تصور کنیم که در زندگی خیلی عقب‌مانده‌ایم و درنتیجه به هر وسیله‌ای باید خودمان را در سبک زندگی شبیه آن‌ها کنیم.»

او می‌گوید: «وقتی جوانان در شبکه‌های اجتماعی ویترین زندگی یک بلاگر را می‌بینند، طبیعتاً می‌خواهند که خانه و وسایلی مانند آن بلاگر داشته باشند. بر همین اساس سعی می‌کنند تا با ازدواج‌های آن‌چنانی خودشان را به زندگی ویترینی بلاگرنما‌ها نزدیک کنند، اما با ورود به زندگی مشترک متوجه خواهند شد که بخش زیادی از زندگی‌های لاکچری در فضای مجازی غیرواقعی است.»

بسیاری از طلاق‌ها نتیجه ظاهربینی در ازدواج است

به گفته شریفی یزدی، اگرچه توجه به‌ظاهر و مسائل مادی در ازدواج مهم است، اما مشکل جوانان امروز توجه به‌ظاهر نیست بلکه مسئله اینجاست که نسل امروز بسیار زیاد درگیر ظواهر شده است. توجه به‌ظاهر، چهره، هیکل و حتی مسائل اقتصادی آنقدر برای نسل امروز مهم شده که اصلی‌ترین معیار‌های ازدواج ازجمله تفاهم، اخلاق، تعهد، مسئولیت‌پذیری و سایر شاخص‌های مهم ازدواج به حاشیه رفته است.

این روانشناس اجتماعی با بیان اینکه نتیجه بسیاری از طلاق‌ها، توجه به ظواهر در ازدواج است، می‌گوید: «متأسفانه ما انقدر درگیر ظواهر شده‌ایم که فراموش کرده‌ایم که ازدواج فقط یک کلمه یعنی تفاهم است. ضمن اینکه در طول زندگی مشترک تمام معیار‌های ظاهری در نگاه زوجین کمرنگ و معیار‌های اصلی مثل اخلاق، تعهد و مسئولیت‌پذیری پررنگ می‌شود؛ لذا بی‌توجهی به معیار‌های اصلی باعث واماندگی و سرخوردگی فرد در طول زندگی مشترک و درنهایت جدایی خواهد شد.»

تغییر نگرش غلط نسبت به ازدواج، کیان خانواده را تهدید می‌کند

به گفته شریفی یزدی، خانواده به‌عنوان یکی از پنج نهاد اصلی جامعه همیشه در حفظ، بقا و استمرار فرهنگ و ارزش‌های یک جامعه نقش مستقیم داشته است، اما به خطر افتادن کیان خانواده شاید بزرگ‌ترین معضل اجتماعی باشد که ما با تغییر نگرش نسبت به ازدواج در آینده با آن مواجه خواهیم بود.

او ادامه می‌دهد: «این تغییر نگرش غلط نسبت به ازدواج در آینده باعث می‌شود که از یک‌سو خانواده شکل نگیرد و خیلی از افراد تمایلی به ازدواج نداشته باشند و از سوی دیگر افرادی که ازدواج می‌کنند انتظارت غیرواقع‌بینانه‌ای از ازدواج داشته باشند، درنتیجه سرخورده می‌شوند و این سرخوردگی نهاد مهم اجتماع یعنی خانواده را به خطر می‌اندازند.»

نسل امروز را برای ازدواج موفق و آگاهانه آماده کنید

شریفی یزدی می‌گوید بخش مهمی از آمادگی نسل امروز برای داشتن یک ازدواج موفق و آگاهانه بر عهده نظام آموزش‌وپرورش است: «آموزش‌وپرورش باید درزمینهٔ تغییر نگرش نسل جدید نسبت به ازدواج از دوران ابتدایی به‌مقتضای سن بچه‌ها، معیار‌های مهم و واقعی ازوداج را به آن‌ها آموزش دهد.»

این روانشناس اجتماعی یکی دیگر از زمینه‌های ازدواج موفق و آگاهانه در نسل امروز را رفع مشکلات اقتصادی دانست و افزود: «امیدواریم سیاستمداران و متولیان امر با رفع مشکلات اقتصادی بتوانند امید به آینده که امروزه به‌شدت نزول پیداکرده را اصلاح کنند و با برنامه‌ریزی، در مسیر رشد، توسعه و پویایی کشور حرکت و به ایجاد نشاط و روحیه امیدواری در جامعه کمک نمایند.»

شریفی یزدی بخش مهم دیگری از آمادگی نسل امروز را بر عهده خانواده‌ها می‌داند و می‌گوید: «خانواده‌ها به لحاظ مالی می‌توانند میزان امید به ازدواج در جوانان را افزایش داده و آن‌ها را برای یک ازدواج موفق و آگاهانه آماده کنند. همچنین خانواده‌ها ازلحاظ فکری می‌توانند بسیار حمایت گر باشند و برای فرزندشان توضیح دهند که در هر دوره‌ای از زندگی سختی‌هایی می‌تواند وجود داشته باشد، اما این سختی‌ها مانع ازدواج نیست.»

شریفی یزدی بابیان اینکه اصلی‌ترین نگرش فرزندان نسبت به ازدواج توسط خانواده شکل می‌گیرد، می‌گوید: «رابطه خوب والدین یک الگوی مناسب برای ازدواج فرزندان است. مطالعات نشان داده والدینی که روابط خوبی دارند، فرزندان راحت‌تر ازدواج می‌کنند وزندگی موفق‌تری دارند؛ برعکس، والدینی که دچار اختلاف و درگیری هستند، فرزندان یا تن به ازدواج نمی‌دهند یا ازدواج‌های ناموفقی خواهند داشت.»

مهارت‌های ازدواج را آموزش ببینید

شریفی یزدی در پایان به جوانان در آستانه ازدواج توصیه می‌کند: «ازدواج مثل رانندگی، آشپزی و هر کار دیگری نیاز به کسب مهارت و آموزش دارد لذا جوانان با آموزش مهارت‌های ده‌گانه ازدواج باید با آگاهی بیشتری به مسئله ازدواج ورود پیدا کنند و جوانان باید بدانند که هیچ انسانی به تکامل نخواهد رسید مگر اینکه ازدواج کند و هیچ انسانی به تکامل نخواهد رسید مگر اینکه فرزندی داشته باشد.»