طبق مطالعه تیمی از زیست شناسان تکاملی از دانشگاه فرایبورگ، مورچه‌ها می‌توانند از تجربیاتشان درس بیاموزند.

دکتر ولکر نهرینگ، محقق گروه زیست‌شناسی تکاملی و بوم‌شناسی حیوانات رهبری این تحقیق را بر عهده داشت و ملانی بی، دانشجوی دکترا، او را در این بررسی همراهی‌کرد.

آزمایشی با نتیجه حیرت‌انگیز

در جریان این مطالعه، مورچه‌ها بارها در معرض رقبایی از لانه‌های مختلف قرار گرفتند. مورچه‌ها این تعاملات را به یاد آوردند و رفتارشان را بر اساس تعاملات پیشینشان تنظیم کردند. وقتی آن‌ها با مورچه‌هایی از لانه‌هایی که قبلاً با آن‌ها سابقه پرخاشگری داشتند مواجه شدند، با پرخاشگری بیشتری واکنش نشان دادند.

در مقابل، وقتی با مورچه‌هایی منفعل از لانه‌های دیگری روبرو شدند، رفتار تهاجمی کمتری از خود نشان دادند. این یافته‌ها توانایی مورچه‌ها را برای تطبیق واکنش‌هایشان بر اساس تجربیات گذشته را برجسته می‌کند.

پرخاشگری نسبت به همسایه‌ها

مورچه‌ها برای تمایز بین اعضای لانه خود و اعضای لانه‌های دیگر، از بوها استفاده می‌کنند. هر لانه بوی خاص خود را دارد. در مطالعات قبلی مشخص‌شده بود که مورچه‌ها به‌طور خاص، نسبت به نزدیک‌ترین همسایه‌هایشان رفتار تهاجمی دارند.

حتی این احتمال وجود دارد که فک پایین‌شان را باز کرده و همسایه‌ها را گاز بگیرند یا با اسید پاشیدن، رقبای خود را بکشند و کمتر این احتمال می‌رود که مورچه‌ها چنین مانورهای تهاجمی‌ای را علیه مورچه‌هایی از لانه‌های دورتر به نمایش بگذارند. هرچند که تابه‌حال مشخص نبود که دلیل این رفتارها چیست.

اما حالا تیم نهرینگ متوجه شد که مورچه‌ها بوی مهاجمان را به خاطر می‌آورند. به همین خاطر هم هست که آن‌ها در مواجهه با رقبایی از لانه‌های آشنا، تهاجمی‌تر رفتار می‌کنند.

دانشمندان آزمایششان را در دو مرحله انجام دادند. در مرحله اول، مورچه‌ها تجربیات مختلفی کسب کردند: یک گروه (گروه A) با مورچه‌هایی از لانه خود روبرو شدند؛ گروه دوم با مورچه‌های مهاجم از لانه رقیب A مواجه شدند و گروه سوم با مورچه‌های مهاجم از لانه رقیبB  روبرو شدند. درمجموع ۵ رویارویی در روزهای متوالی و هر رویارویی به مدت یک دقیقه صورت گرفت.

در مرحله بعدی آزمایش، محققان نحوه رفتار مورچه‌های گروه‌های مختلف را در هنگام مواجهه با رقبایشان از لانه A بررسی کردند. مورچه‌هایی که قبلاً و در مرحله اول با مورچه‌های این لانه مواجه شده بودند، به‌طور قابل‌توجهی تهاجمی‌تر از مورچه‌های دو گروه دیگر رفتار کردند.

دانشمندان برای آزمایش بیشترین میزان پرخاشگری در رفتار مورچه‌ها در مواجهه با مورچه‌های یک لانه خاص، این آزمایش را به شکلی کمی اصلاح‌شده تکرار کردند. در مرحله اول، آن‌ها بین برخورد با مورچه‌های مهاجم و منفعل تمایز قائل شدند و اطمینان حاصل کردند که یک مورچه با قطع آنتن‌هایش منفعلانه رفتار می‌کند.

در مرحله دوم آزمایش، مورچه‌هایی که قبلاً فقط با رقبای منفعل روبرو شده بودند، رفتار تهاجمی کمتری داشتند.

نهرینگ دراین‌باره توضیح داد: «ما اغلب بر این باور هستیم که حشرات مثل ربات‌های از پیش برنامه‌ریزی‌شده عمل می‌کنند؛ اما شواهد به‌دست‌آمده در این مطالعه، حکایت از آن دارد که برعکس، مورچه‌ها هم از تجربیات خود یاد می‌گیرند و می‌توانند کینه‌توزانه رفتار کنند.»

قرار براین است که نهرینگ و تیمش در مرحله بعدی به بررسی این موضوع بپردازند که مورچه‌ها تا چه حد گیرنده‌های بویایی‌شان را با تجربیات خود تطبیق می‌دهند.

منبع: