خبرگزاری دانشجو/ خراسان شمالی تنها استانی است که فاقد گذرگاه و بازارچه مرزی است و حل این گره نیازمند دیپلماسی قوی وزارت امور خارجه است. 

بازارچه‌های مرزی، بستر مهمی برای تبادلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میان کشورها هستند و در توسعه اقتصادی مناطق مرزی نقش کلیدی دارند. خراسان شمالی با ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان، ظرفیت‌های اقتصادی قابل توجهی دارد که هنوز به طور کامل فعال نشده است. با این حال، گذرگاه مرزی مورد نیاز استان همچنان درگیر چالش‌های سیاسی است.
این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در شمال شرقی ایران و هم‌مرزی با ترکمنستان، منطقه‌ای استراتژیک برای تجارت مرزی محسوب می‌شود. روابط دیرینه میان مردم دو سوی مرز، فرصتی ارزشمند برای تقویت همکاری‌ها فراهم کرده است.
بازارچه‌های مرزی علاوه بر پاسخ به نیازهای محلی، اقتصاد مرزنشینان را تقویت می‌کنند. محصولات کشاورزی، صنایع دستی، فرش و مواد غذایی از مهم‌ترین کالاهای قابل مبادله در این بازارچه‌ها هستند.

یک دنیا فایده از محل بازارچه مرزی
بازارچه‌های مرزی خراسان شمالی فرصتی برای ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری در مناطق مرزی هستند. این بازارچه‌ها با فراهم کردن زمینه فعالیت برای فروشندگان، تجار، کارگران باربری و رانندگان، تأثیر مثبتی بر معیشت مرزنشینان خواهند داشت.
از دیگر مزایای این بازارچه‌ها، تقویت درآمد مرزنشینان و ارتقای سطح معیشت آنان از طریق تجارت محصولات محلی مانند خشکبار، صنایع دستی و محصولات کشاورزی است.
راه‌اندازی گذرگاه و بازارچه مرزی خراسان شمالی با ترکمنستان، امکان صادرات محصولات ایرانی به کشورهای دیگر را فراهم کرده، ارزآوری و تقویت اقتصاد ملی را به دنبال خواهد داشت.

 

چالش‌های بازارچه و گذرگاه مرزی خراسان شمالی
نبود زیرساخت‌های کافی، از جمله انبارهای استاندارد، پایانه‌های گمرکی مناسب، جاده‌های باکیفیت و امکانات رفاهی، یکی از مهم‌ترین موانع ایجاد بازارچه مرزی در خراسان شمالی است.
تغییرات مکرر در قوانین گمرکی و تعرفه‌های صادرات و واردات نیز موجب اختلال در تجارت و کاهش اعتماد تجار به ثبات اقتصادی این بازارچه می‌شود.
از سوی دیگر، مسائل سیاسی و امنیتی و عدم تمایل ترکمنستان به ایجاد گذرگاه مرزی با خراسان شمالی، از چالش‌های اصلی محسوب می‌شود. وجود بازارچه‌های مرزی در استان‌های همجوار مانند خراسان رضوی و گلستان نیز باعث کاهش علاقه ترکمنستان به همکاری در این زمینه شده است.

دولت سیزدهم فرصت کافی نداشت؛ امید‌ها به دولت چهاردهم بسته شد
یکی از برنامه‌های مهم دولت سیزدهم برای خراسان شمالی، بازگشایی گذرگاه مرزی پرسه‌سو بود. این موضوع در گفت‌وگوهای رئیس‌جمهور با همتای ترکمنستانی و سفر استاندار سابق به این کشور مورد پیگیری قرار گرفت، اما تکمیل آن به دولت بعدی واگذار شد. سفر مسعود پزشکیان به ترکمنستان نیز موج تازه‌ای در این مسیر ایجاد کرد.
محمدمهدی شهریاری، نماینده بجنورد، اظهار کرد: بازگشایی پایانه مرزی پرسه‌سو طی سال‌های اخیر نتیجه ملموسی برای مرزنشینان جرگلان نداشته است.
وی افزود: از ابتدای مجلس دوازدهم، پیگیری‌های گسترده‌ای از وزارت امور خارجه و ریاست جمهوری برای این موضوع انجام شده است. طبق اعلام رئیس‌جمهور، در سفر اخیر تفاهم‌نامه‌هایی در زمینه بازگشایی مرز منعقد شده که قرار است طی یک ماه آینده در کارگروه مشترک اقتصادی بررسی و نهایی شود.

 

بازگشایی مرز یکی از مطالبه جدی مردم استان
سید محمد پاکمهر، نماینده بجنورد در گفت‌و‌گو با دانشجو مطرح کرد: خراسان شمالی با ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان، از این ظرفیت بهره‌برداری نکرده است.
وی با اشاره به قرابت‌های فرهنگی با ترکمنستان، بازگشایی معبر مرزی را لازمه توسعه استان دانست.
پاکمهر تأکید کرد که راه‌اندازی بازارچه مرزی نیازمند ایجاد زیرساخت‌هایی مانند راه دسترسی از بجنورد، شیرین‌دره و راز است.
وی افزود بازگشایی گذرگاه مرزی از مطالبات مردمی است که در سفر معاون توسعه روستایی رئیس‌جمهور به رازوجرگلان مطرح شد.

وعده پیگیری بازارچه مرزی در دولت
عبدالکریم حسین‌زاده، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری، در سفر به راز و جرگلان اظهار داشت: خراسان شمالی به‌عنوان تنها استان مرزی بدون گذرگاه، از حق داشتن بازارچه و گذرگاه مرزی بی‌بهره مانده است.
وی افزود: علما و بزرگان جرگلان خواستار راه‌اندازی بازارچه مرزی هستند و این مطالبه را شخصاً پیگیری می‌کنم تا به نتیجه برسد.
حسین‌زاده همچنین بر لزوم ایجاد این ظرفیت در خراسان شمالی، مشابه سه بازارچه فعال در استان مجاور، تأکید کرد و گفت: موضوع در دولت بررسی و مصوب خواهد شد.

بازارچه مرزی در مصوبات سفر رئیس جمهور قرار گرفت
موضوع ایجاد گذرگاه یا بازارچه مرزی در نشست کنسولی ایران و ترکمنستان، به پیشنهاد وزارت امور خارجه، در دستور کار کمیسیون مشترک اقتصادی قرار گرفت. این اقدام که از مصوبات سفر پزشکیان به خراسان شمالی بود، موضوع را به یک دغدغه ملی تبدیل کرده است. اجرای این طرح به تعامل مؤثر مسئولان ایرانی با طرف ترکمنستانی وابسته است.
این بازارچه می‌تواند علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی و بهبود معیشت مرزنشینان، نقشی مهم در توسعه صادرات غیرنفتی کشور ایفا کند. با این حال، تحقق این اهداف مستلزم توجه ویژه به زیرساخت‌ها، دیپلماسی قوی منطقه‌ای، حمایت از فعالان اقتصادی، و تقویت روابط بین‌المللی است. بازارچه‌های مرزی نه‌تنها محلی برای تبادل کالا، بلکه نمادی از تعامل و همبستگی ملت‌ها هستند و باید در سیاست‌های توسعه‌ای کشور جایگاه ویژه‌ای داشته باشند.