در تاریخ 9 ژانویه، دولت ارمنستان با پیش‌نویس قانونی که آغاز روند الحاق این کشور به اتحادیه اروپا را پیش‌بینی می‌کند، موافقت کرد.

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، با بیان اینکه تصمیم‌گیری در مورد عضویت در اتحادیه اروپا باید از طریق همه‌پرسی انجام شود، سعی کرد مسئولیت پیامدهای این تصمیم را به عهده نگیرد.

به نظر می‌رسد که دولت پاشینیان که از حامیان سوروس در ارمنستان محسوب می‌شود، در تلاش برای عمل به وعده‌های خود و خارج کردن ارمنستان از مدار روسیه و نزدیک کردن آن به غرب است.

این تصمیم ایروان با استقبال غرب مواجه شده، اما به نظر می‌رسد که آن‌ها نیز با احتیاط به این موضوع نگاه می‌کنند. آن‌ها مشکوک هستند که چرا ارمنستان در این زمان تصمیم به اروپاگرایی گرفته است؟ گرجستان روند اروپاگرایی خود را به تعویق انداخته است، مولداوی منتظر است و اوکراین در آتش جنگ می‌سوزد.

آیا تجربه فنلاند الهام‌بخش ایروان بوده است؟

در حالی که دولت ارمنستان از طرح الحاق به اتحادیه اروپا حمایت کرده است، این سؤال مطرح می‌شود که چرا ایروان به دنبال این اقدام است؟ آیا تجربه فنلاند که از جنگ روسیه و اوکراین سود برده، دولت پاشینیان را به این کار ترغیب کرده است؟

آنیتا هیپر، سخنگوی سرویس اقدام خارجی اروپا، گفته که کمیسیون اروپا قصد دارد طرح قانونی دولت ارمنستان برای آغاز روند الحاق به اتحادیه اروپا را بررسی کند.

هیپر گفت: «ما این طرح قانونی را تجزیه‌وتحلیل و آن را با دولت ارمنستان مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد.»

نگرانی از پیامدهای آن برای روسیه و ایران

در حالی که ارمنستان به دنبال عضویت در اتحادیه اروپا است، این روند می‌تواند پیامدهای منفی برای روسیه و ایران داشته باشد.

پیوستن ارمنستانی که از اتحادیه اقتصادی اوراسیا سود می‌برد، به اتحادیه اروپا که 27 کشور را تحت پوشش خود دارد، به طور طبیعی خطرناک تلقی می‌شود. این پایگاه را نمی‌توان به راحتی از دست داد. به همین دلیل، آن‌ها موضوع همه‌پرسی را مطرح کرده‌اند.

از سال 2022، یک شبکه جاسوسی نظامی اتحادیه اروپا با پوشش «غیرنظامی» در ارمنستان حضور دارد: در کشوری که پایگاه نظامی روسیه در آن قرار دارد و همچنین در همسایگی ایران. در ابتدا، 40 ناظر اتحادیه اروپا به مدت دو ماه در ارمنستان مستقر شدند، اما سپس تعداد آن‌ها بیش از 5 برابر و مدت مأموریت آن‌ها نیز به دو سال افزایش یافت و تا امروز در منطقه حضور دارند. در ماه فوریه نیز بدون شک مدت حضور این مأموریت در ارمنستان تمدید خواهد شد، همه روندها در این جهت است. اتحادیه اروپا با این اقدام، برنامه‌های خود را در مورد ایران و روسیه آشکار کرد.

سال 2025: سال فروپاشی اقتصاد و امنیت ارمنستان؟

هنریک دانیلیان، رئیس سازمان جوانان حزب جمهوری‌خواه ارمنستان (مخالف دولت)، سال 2025 را سال فروپاشی اقتصاد و امنیت و همچنین سال رکود برای ارمنستان می‌داند.

دانیلیان گفته است: «دولت پاشینیان با طرح موضوع عضویت در اتحادیه اروپا، دستور کاری ویرانگر را برای ارمنستان آغاز کرده که پیامدهای سنگینی به همراه خواهد داشت. ارمنستان نمی‌تواند همزمان عضو کامل اتحادیه اروپا و اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد. کاهش روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا باعث افزایش شدید قیمت انرژی و مواد غذایی و همچنین کاهش 80 درصدی صادرات کالاهای ارمنستان خواهد شد. بخش بزرگی از کسب‌وکارهای ارمنستان ورشکسته خواهند شد و تنها دستاورد آن‌ها این خواهد بود که به لطف لغو روادید با اتحادیه اروپا، بتوانند در شهرهایی مانند بارسلونا یا ناپل با ورشکستگی مواجه شوند.»

روسیه و اروپاگرایی ارمنستان: هشدار و نگرانی مسکو

در تاریخ 9 ژانویه، الکسی اورچوک، معاون نخست‌وزیر روسیه، اعلام کرد که مسکو آغاز بررسی طرح قانونی الحاق ارمنستان به اتحادیه اروپا را به عنوان آغاز خروج این کشور از اتحادیه اقتصادی اوراسیا تلقی می‌کند و عضویت ارمنستان در اتحادیه اروپا با عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا سازگار نیست.

این مقام روسی با بیان اینکه «هر دو اتحادیه به معنای عدم وجود مرزهای گمرکی و آزادی جابجایی کالا، خدمات، سرمایه و نیروی کار هستند»، تصور اینکه این دو اتحادیه در نقطه‌ای به یکدیگر بپیوندند را غیرممکن دانسته است.

اورچوک با گفتن اینکه «بنابراین، طرح قانونی آغاز روند الحاق به اتحادیه اروپا که در ارمنستان در حال بررسی است، این کشور را وادار به انتخاب می‌کند»، به طور غیرمستقیم از دولت پاشینیان خواسته است که عاقلانه عمل کند.

وی همچنین هشدار داده که در صورت محدود شدن روابط ارمنستان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، از یک سو قیمت انرژی و مواد غذایی افزایش و از سوی دیگر، صادرات کالاهای ارمنستان 70 تا 80 درصد کاهش خواهد یافت.

اورچوک با بیان اینکه «بنابراین، مردم عادی درآمد و شغل خود را از دست خواهند داد و باید برای کالاهای اساسی پول بیشتری بپردازند. در عوض، آن‌ها احتمالاً لغو روادید را به دست خواهند آورد و ارمنستان با کاهش جمعیت مواجه خواهد شد. اکنون به طور فزاینده‌ای مشخص می‌شود که عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک امتیاز است»، عضویت در اتحادیه اروپا را به «خرید بلیط کشتی تایتانیک» تشبیه کرده است.

در پایان سال گذشته، اورچوک گفته بود که گردش تجاری بین روسیه و ارمنستان در 10 ماه اول سال 2024 دو برابر شده است.

وی همچنین گفته بود که «در سال 2024، گردش تجاری بین ارمنستان و روسیه می‌تواند به 14 تا 16 میلیارد دلار برسد که 6 برابر بیشتر از سال 2020 (2.3 میلیارد دلار) است. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌های ما در ارمنستان به 3.4 میلیارد دلار رسیده است. بیش از 40 شرکت بزرگ روسی در ارمنستان فعالیت می‌کنند. برخی از آن‌ها از بزرگترین مالیات‌دهندگان به بودجه دولت ارمنستان هستند».

در سال‌های اخیر، گرایش ضد روسی در ارمنستان به طور چشمگیری افزایش یافته است. افراد و گروه‌های طرفدار روسیه یا بازداشت و تحت تعقیب قرار گرفته‌اند، یا به گوشه‌ای رانده شده‌اند. حمله با تخم‌مرغ به سفارت روسیه در ایروان نیز از یادها نرفته است. پیوستن ارمنستان به اساسنامه رم که با هدف دستگیری ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، انجام شد، نیز به تحریک غرب بود.

سال گذشته، مرزبانان روسی از منطقه «زوارتنوس» در مرز ایران و ارمنستان خارج شدند و زمینه برای انتقال آسان نظامیان و محموله‌های نظامی آمریکا و اتحادیه اروپا فراهم شد. ایروان به سازمان پیمان امنیت جمعی اهمیت نمی‌دهد، اما روسیه هنوز هم در مورد ارمنستان صبر و مدارا می‌کند.