رعایت رژیم غذایی مناسب در کنترل بسیاری از اختلالات گوارشی نقش بسزایی دارد. از آنجا که در ماه رمضان اغلب الگوی دریافت غذا (زمان صرف وعده‌های غذایی و ترکیب آن) تغییر می‌کند، این امر ممکن است علائم و عوارض برخی بیماری‌های دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد. باید توجه کرد که در صورت عدم رعایت رژیم غذایی مناسب در ماه رمضان، ممکن است عوارضی مانند خشکی دهان، آروغ زدن، نفخ شکم، احساس سنگینی شکم، سوزش سردل، تهوع، یبوست و تغییرات اشتها دیده شود.

- چرا روزه‌داری سبب خشکی دهان می‌شود؟

در روزه‌داری به دلیل کاهش تعداد وعده‌های غذایی، مصرف مایعات کاهش می‌یابد که این امر سبب کاهش میزان آب بدن و احساس تشنگی می‌شود. همچنین برای هضم و جذب مواد غذایی چرب، بدن به آب بیشتری نیاز دارد. مصرف این مواد غذایی حس تشنگی را تحریک می کند.

- توصیه‌هایی برای کاهش تشنگی و خشکی دهان در روزه‌داران

به این دلیل که در ماه رمضان مصرف غذاها و مایعات محدود می‌شود، افراد روزه‌دار باید مقادیر کافی مایعات در فاصله افطار تا سحر مصرف کنند. بنابراین توصیه می‌شود که همراه وعده‌های غذایی افطار، سحری و نیز فواصل آن‌ها، مقادیر کافی میوه و سبزی مصرف شود. چراکه این مواد غذایی به نگهداری آب در بدن کمک می‌کنند. حداقل میزان توصیه شده مصرف روزانه میوه و سبزی ۵۰۰ گرم در روز است. افراد روزه‌دار بهتر است مصرف مواد غذایی را که سبب افزایش احساس تشنگی می‌شوند، محدود کنند. همچنین توصیه می‌شود افراد روزه‌دار از مصرف چای و قهوه به مقدار زیاد که باعث دفع بیشتر آب بدن از طریق افزایش ادرار می شود، پرهیز کنند.

- مصرف کدام مواد غذایی سبب افزایش احساس تشنگی و خشکی دهان می‌شود؟

غذاهای پرچرب و سرخ شده به خصوص در وعده سحری منجر به تشنگی در طول روز می‌شود. مصرف زیاد نمک، غذاهای شور و غذاهای پرادویه نیز تشنگی فرد روزه‌دار را افزایش می‌دهند و باید از مصرف آن‌ها اجتناب شود.

- مصرف کدام مواد غذایی سبب بروز سوء هاضمه و نفخ می‌شود؟

پرخوری، مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده، غذاهای تند و غذاهایی که ایجاد نفخ می‌کنند مثل کلم، نوشابه‌های گازدار، سیر، پیاز، ‌فلفل به خصوص فلفل دلمه‌ای، حبوبات مانند عدس، لوبیا، نخود، لپه و مصرف زیاد مواد قندی، دسرهای شیرین، ‌زولبیا و بامیه، ‌ مصرف آب به همراه وعده غذایی، ‌ مصرف غذا در حجم زیاد و مواد غذایی به اصطلاح سنگین مانند آش رشته و غذاهای غلیظ آبکی سبب نفخ و مشکلات گوارشی می‌شوند.

- علت سوزش سر دل در ماه رمضان چیست؟

در ماه رمضان اغلب پرخوری و مصرف غذا به مقدار زیاد، به خصوص در وعده افطار، سبب بازگشت محتویات معده به مری و احساس سوزش سردل می‌شود.

- چه غذاهایی سبب احساس سوزش سر دل می‌شوند؟

غذاهای چرب و سرخ شده که دیرتر از معده خارج می‌شوند، غذاهای تند، قهوه و چای پررنگ، نوشابه‌های گازدار، ‌ موادی مثل نعناع، شکلات، ادویه جات و مصرف سیگار می‌تواند باعث سوزش سردل در افراد روزه‌دار شود.

- چگونه می‌توان از احساس سوزش سر دل در افراد روزه‌دار پیشگیری کرد؟

توصیه می‌شود به منظور پیشگیری از سوزش سردل، افراد روزه‌دار از پرخوری و مصرف وعده‌های غذایی حجیم بپرهیزند. این افراد باید تا حد امکان تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهند تا بتوانند در هر وعده حجم کمتری غذا مصرف کنند و حداقل تا سه ساعت پس از صرف غذا دراز نکشند.

- دلایل بروز یبوست و نحوه پیشگیری از آندر افراد روزه‌دار 

گرسنگی، کاهش مایعات دریافتی و کاهش فعالیت بدنی خطر یبوست را در افراد روزه‌دار افزایش می‌دهند. از سوی دیگر تغییر الگوی وعده‌های غذایی و خواب در ماه رمضان سبب کاهش حرکات روده می‌شود و به همین دلیل سرعت عبور مدفوع در روده کاهش می‌یابد. در نتیجه بدن آب بیشتری از دست داده و سبب ایجاد یبوست می‌شود.

با نوشیدن مقادیر کافی آب و مایعات و افزایش دریافت منابع فیبر رژیمی مانند میوه و سالاد در وعده‌های سحری، افطار و پس از افطار می‌توان به حفظ آب بدن و انجام حرکات طبیعی روده در ماه رمضان کمک کرد تا مدت زمان عبور مواد از دستگاه گوارش کاهش یافته و از ایجاد یبوست و نفخ جلوگیری شود.

جهت درمان یبوست باید مصرف آب، غلات سبوس‌دار، آرد قهوه‌ای، انجیر و آلوی خشک خیسانده، میوه‌ها به خصوص همراه با پوست و سبزیجات را افزایش داد. افراد مبتلا به یبوست بهتر است مصرف چای خود را کاهش دهند. افزایش فعالیت بدنی و تحرک نیز به درمان یبوست کمک می‌کند. در صورت شدید بودن یبوست، روزه‌داران می‌توانند به همراه وعده‌های غذایی سحری یا افطار یک قاشق غذاخوری شربت لاکتولوز مصرف کنند.

بنابر اعلام پژوهشکده علوم غدد و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی تهران، بنابراین با رعایت روش صحیح تغذیه، استفاده متناسب از تمامی گروه‌های غذایی، مصرف به اندازه و کافی از گروه میوه‌ها و سبزیجات تازه در وعده‌های غذایی، مصرف آب و مایعات کافی در فواصل وعده‌های غذایی، حفظ تحرک و فعالیت بدنی و خودداری از مصرف وعده‌های غذایی پر حجم و پر چرب و مواد غذایی شیرین می‌توان بسیاری از مشکلات گوارشی را مانند یبوست، نفخ، ترش کردن و سوزش سردل کاهش داد.