ایرنا/ خبرگزاری دولت نوشت: امضای معاهده مشترک جامع همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، نتیجه حدود سه سال پیگیری‌ها، مکاتبات و رفت‌وآمدهای مقامات دو کشور است.

این معاهده مشترک قرار است بعدازظهر امروز جمعه ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ در آیینی با حضور مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران و ولادیمیر پوتین رئیس‌ جمهوری فدراسیون روسیه در کاخ کرملین در مسکو امضا شود.
پیش از این، جمعی از مقامات دو کشور با تأکید بر اهمیت سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به روسیه و دستورکار مذاکرات دوجانبه به ویژه در حوزه‌های انرژی و حمل و نقل، امضای سند معاهده مشترک جامع همکاری‌های تهران و مسکو را به عنوان مهمترین بخش و دستاورد این سفر دانسته‌ و به بخش‌هایی از مفاد آن اشاره کرده‌اند.
 
چرا موافقت‌نامه جدید؟
به گفته اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه، معاهده مشترک جامع همکاری‌های ایران و روسیه در واقع متن به روز شده موافقت‌نامه‌ای است که تهران از اواخر دهه ۱۳۷۰ با مسکو منعقد کرده است؛ موافقتنامه اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه از سال ۱۳۸۱ برای دو طرف لازم الاجرا شد و در حال حاضر هم اجباری است؛ بنابراین سعی شد با توجه به تحولات با توجه به گسترش روابط بین دو کشور، با تفصیل و جزئیات بیشتری موافقت‌نامه جدید تنظیم شود.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، سند جدید از اوایل تابستان ۱۴۰۳ به تایید دو کشور رسیده بود و طرفین منتظر زمان مناسب برای امضای این دو سند توسط دو رئیس جمهور بودند. ایران و روسیه طی سه دهه همکاری خود را در همه حوزه‌ها گسترش دادند و با توجه به مقتضیات زمانی و سطح و گستره روابط نیاز بود که سند قبلی را روز آمد کنیم. این سندی دو جانبه و برای تقویت مناسبات و روابط دوجانبه بین ایران و روسیه است.
از سوی دیگر،‌ خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی از روند انگیزه بخشی مقامات دو کشور برای تدوین سند جدید نوشت: در ژوئیه ۲۰۲۰، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه پس از مذاکره با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه وقت ایران به توافق دو کشور بر سر سند جدیدی که منعکس کننده تغییرات بنیادین رخ داده در جهان است، اشاره کرد.
این موضوع در مذاکرات آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور شهید ایران و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه پیگیری شد و در نهایت، پیش‌نویس معاهده جدید را طرف ایرانی تهیه و به طرف روسی ارائه کرد و پس از آن، برای اصلاحات طرفین چند بار رد و بدل شد.
 
قراردادی ۲۰ ساله
عباس عراقچی وزیر امور خارجه پیش‌تر در یادداشتی برای مجموعه رسانه‌ای «راسیا سیوودنیا» (روسیه امروز) خاطرنشان کرد: امضای قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه تنها یک سند سیاسی نیست، بلکه نقشه راه آینده است.
 
سه حوزه کلیدی معاهده مشترک
بنا بر اعلام وزیر امور خارجه ایران، این معاهده، تمامی جنبه های همکاری دو کشور را پوشش می دهد و به سه حوزه اصلی: همکاری اقتصادی، همکاری علمی و فناوری و همکاری در حوزه فرهنگ و گردشگری توجه ویژه ای دارد.

عراقچی در این باره توضیح داد: اولین مورد همکاری اقتصادی، ایجاد روابط قوی تر است.اقتصاد نیروی محرکه هر روابط بین المللی است. توافق جامع تاکید ویژه ای بر تقویت روابط اقتصادی بین دو کشور دارد:

- کریدور شمال - جنوب: این پروژه بزرگ حمل و نقل ایران را به روسیه و از آنجا به اروپا و آسیا متصل می کند. با تکمیل این کریدور، مسیرهای تجاری بین دو کشور کوتاهتر و هزینه ها کاهش می یابد.

- تجارت و سرمایه گذاری: سال گذشته تجارت ایران و روسیه ۱۵ درصد رشد داشت و توافق جدید این روند را بیش از پیش تسریع خواهد کرد. دستور کار این همکاری شامل توسعه بازارهای مشترک تا سرمایه گذاری در پروژه های زیربنایی است.

دوم فناوری و علم است. هم ایران و هم روسیه پتانسیل تحقیقات علمی گسترده ای دارند. توافقنامه مشارکت جامع بستری را برای اشتراک دانش و همکاری در زمینه هایی مانند فناوری نانو، هوافضا، هوش مصنوعی و علوم پزشکی فراهم می کند. این همکاری نه تنها در سطح دولت، بلکه بین دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی دو کشور گسترش خواهد یافت.

و سوم فرهنگ و گردشگری است، تقویت روابط بشردوستانه. یکی از جنبه های نادیده گرفته شده روابط بین الملل، اهمیت مبادلات فرهنگی است. این توافقنامه راهبردی سفر گردشگران را تسهیل می‌کند و برنامه‌های فرهنگی مشترک ایجاد می‌کند و به دو کشور امکان می‌دهد یکدیگر را بهتر درک کنند.

به گفته عراقچی، ایران و روسیه با مشارکت فعال خود در سازمان هایی مانند سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مدل جدیدی از همکاری های منطقه ای و جهانی را تعریف می کنند. این سازمان ها به نمایندگی از قدرت های نوظهور و مخالفان نظم تک قطبی، بستری برای هم افزایی و هماهنگی بیشتر ایران و روسیه ایجاد می کنند.
 
معاهده ایران و روسیه علیه هیچ کشوری نیست
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود تأکید کرد: معاهده مشترک جامع تهران و مسکو علیه هیچ کشور دیگری نیست، بلکه هدف آن تضمین امنیت دو کشور است. لاوروف خاطرنشان کرد: این معاهده با هدف شتاب‌بخشی به توسعه مبادلات اقتصادی، حل مسائل اجتماعی در مناسبات دوجانبه و اطمینان از قابلیت دفاعی قابل اعتماد امضا خواهد شد.
 
موافقت‌نامه‌ای با یک مقدمه و ۴۷ ماده
در این پیوند، کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه به ایرنا گفت: معاهده مشترک جامع همکاری‌های دو کشور که شامل یک مقدمه و ۴۷ ماده است، همه حوزه‌های مناسبات دوجانبه را در بر می‌گیرد و در نگارش آن، توازن و حفظ استقلال و احترام به تمامیت ارضی کشور مورد توجه بوده است.
 
جزئیاتی دیگر
سفیر ایران در روسیه به این نکته هم اشاره کرد که این سند همه جوانب حوزه‌های روابط دو جانبه را در برمی‌گیرد؛ از جمله روابط سیاسی، ‌اینکه در ساختار قدرت، دیدگاه‌هایمان چگونه است و چگونه باید حرکت کنیم. در مجامع بین‌المللی، چگونه باید حرکت داشته باشیم. تا برسد به حوزه‌ اقتصادی و اینکه همکاری‌های استانی، ‌انجام پروژه‌ها و همکاری‌ها در قالب دو و چند جانبه چگونه باید باشد.
جلالی ادامه داد: با توجه به اینکه ایران و روسیه دارای منابع انرژی هستند، همکاری دو کشور در حوزه‌های تجارت بین‌المللی و انرژی نیز پیش بینی شده است.
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه همکاری در حوزه فناوری به ویژه فناوری های نوین،‌ امنیت اطلاعات و سایبری نیز در معاهده مشترک جامع ایران و روسیه آمده است،‌ گفت:‌ همکاری در بخش انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، مسائل دفاعی و نظامی و همکاری در مبارزه با تروریسم، مسائل محیط‌زیست و دریای خزر، مقابله با پولشویی و جرائم سازمان‌یافته، برخی دیگر از مفاد این موافقت‌نامه را تشکیل می‌دهند.
به گفته جلالی، در ماده سه این معاهده، موضوع ‌احترام به تمامیت ارضی، گنجانده شده است.
 
ارتقای روابط تهران و مسکو به سطح راهبردی
در این پیوند، دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین به ایرنا گفت:‌ معاهده مشترک جامع فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران،‌ خواسته‌های مردم این دو کشور دوست و همسایه را محقق می‌کند و روابط دو کشور را به سطح مشارکت راهبردی ارتقا می‌دهد.
 
پیگیری طرح‌های حمل و نقل و انرژی
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در گفت و گو با خبرگزاری روسی اسپوتنیک ابراز امیدواری کرد که علاوه بر امضای این سند جامع، همکاری‌های دو کشور در کریدور شمال – جنوب و طرح انتقال گاز روسیه به ایران نیز با سرعت مطلوبی پیش رود.

محرمانه نیست؛ نیاز به تصویب در مجالس
معاهده مشترک جامع ایران و روسیه پس از امضا توسط رؤسای جمهور دو کشور برای اجرایی شدن باید به تصویب مجالس دو کشور برسد.
آنگونه که سفیر ایران در مسکو اعلام کرده،‌ این سند، محرمانه نیست و در زمان مناسب که دولت، آن را در قالب لایحه به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند، متن آن دیگر از کسی پوشیده نخواهد ماند.
 
نقشه راهی برای آینده روابط
در این پیوند، لئونید اسلوتسکی رئیس کمیته امور بین‌الملل دوما (پارلمان) روسیه با بیان اینکه معاهده مشترک جامع همکاری‌های این کشور و جمهوری اسلامی، نقشه راهی برای توسعه مناسبات دوجانبه است، در گفت و گوی اختصاصی به ایرنا گفت: با امضای این سند،‌ توجه دو کشور به توسعه همکاری اقتصادی از جمله در حوزه‌های حمل و نقل، انرژی و فناوری متمرکز خواهد شد.
به گفته وی، معاهده مشترک جامع راهبردی روسیه و ایران گام مهمی هم در چارچوب روابط دوجانبه و هم در دستور کار منطقه ای و بین المللی از جمله در مسائل امنیتی و همکاری متوازن خواهد بود.
اسلوتسکی خاطرنشان کرد: روسیه و ایران هر دو با هژمونی آمریکا، جهان تک قطبی، تلاش غرب جمعی برای دیکته سیاست‌ها به دیگران، تحریم های غیرقانونی و دخالت در امور داخلی سایر کشورها مخالف هستند؛ همکاری روسیه و ایران ریشه‌های بسیار عمیقی دارد و می‌تواند به عنوان نمونه‌ واقعی از یک شراکت مبتنی بر احترام متقابل از آن یاد کرد.
دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشورمان روز جمعه ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ با هدف گسترش روابط دوجانبه و نیز امضای معاهده مشترک جامع راهبردی میان تهران و مسکو به روسیه سفر خواهد کرد.
رئیس‌جمهور در پایان سفر دو روزه خود به تاجیکستان، روز جمعه وارد مسکو خواهد شد. پزشکیان علاوه بر ملاقات‌های جداگانه با رئیس جمهور و نخست وزیر روسیه در جمع تجار و صنعتگران روسی نیز حضور خواهد یافت و با آنان گفت‌وگو خواهد کرد.
دیدار روز جمعه پوتین و پزشکیان، سومین دیدار رؤسای جمهور دو کشور از ابتدای دولت چهاردهم محسوب می‌شود. آنها نخستین بار در حاشیه یک اجلاس بین‌المللی در عشق آباد ترکمنستان و برای دومین بار در حاشیه اجلاس سران گروه بریکس در کازان روسیه با یکدیگر دیدار و گفت و گو کرده بودند.

وزیران امورخارجه، اموراقتصادی و دارایی، راه و شهرسازی، نفت، جهاد کشاورزی، رئیس سازمان انرژی اتمی، رئیس کل بانک مرکزی، معاون امور بین‌الملل وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و برخی دیگر از دولتمردان و همچنین مهدی طغیانی عضو گروه دوستی پارلمانی ایران و روسیه، رئیس‌جمهور را در این سفر همراهی می‌کنند.