خراسان/در روزهای سرد زمستانی که گزینه‌های پیش‌روی افراد برای سرگرمی کم می‌شود؛ سراغ این موضوع رفتیم که چرا موزه می‌تواند یک انتخاب خوب برای تفریح خانوادگی با پیامد های مثبتی مثل کاهش استرس باشد؟ 
خیلی از جوانان گله می‌کنند که در روزهای سرد زمستانی تفریحی جز کافه رفتن ندارند؛ خانواده‌ها هم که در نهایت سراغ رستوران می‌روند؛ انتخاب‌هایی که در عین تکراری بودن پرهزینه هم هست. عده‌ای هم شاید بازارگردی در مجتمع‌های سرپوشیده و گرم را انتخاب کنند. البته که هر کدام از این انتخاب‌ها محدودیت دارد و بعد از مدتی یا کسل‌کننده می‌شود یا با جیب‌مان همخوانی ندارد؛ با این حساب بد نیست سراغ گزینه‌های دیگر هم برویم که باعث حال خوب‌مان شود. موزه یکی از این انتخاب‌هاست. خیلی‌ها موزه رفتن را انتخابی فرهنگی و بدون هیجان قلمداد می‌کنند که نمی‌تواند جذاب باشد. اما واقعیت این است که اگر با دید درستی سراغ موزه‌ها برویم تجربه‌ای شیرین، کاربردی و سرگرم‌کننده خواهیم داشت که در عین‌حال می‌تواند فوایدی چون کاهش اضطراب هم داشته باشد. با بررسی ابعاد این موضوع همراه ما باشید.
فواید جالب موزه‌ها برای کودکان
شاید یک خانواده در معرض این نکته باشد که موزه را می‌شود بدون بچه‌ها رفت چون برای آن‌ها سرگرم کننده نیست. اما واقعیتش این است که هنر بزرگ‌ترهاست که رفتن به موزه را با تلفیق یک برنامه جذاب دیگر، تبدیل به تجربه‌ای جالب برای بچه‌ها کنند چون آثار بازدید از موزه‌ها البته به شرط انتخاب درست می‌تواند روی بچه‌ها زیاد باشد. موزه‌ها به‌عنوان مخزن دانش، نگهداری مصنوعات و نمایشگاه‌هایی هستند که طیف وسیعی از موضوعات را در بر می‌گیرند. هنگامی که کودکان از موزه‌ها بازدید می‌کنند، در معرض تجربیات آموزشی ارزشمندی قرار می‌گیرند که فراتر از آن چیزی است که ممکن است در یک محیط کلاس درس معمولی بیاموزند. از طریق بازدید از موزه، کودکان می‌توانند درباره تاریخ، علم، هنر و فرهنگ به روشی جذاب و عملی بیاموزند. برخی از مزایای آموزشی بازدید از موزه عبارتند از:
 ۱. یادگیری جامع
موزه‌ها طیف گسترده‌ای از موضوعات، از تاریخ طبیعی و علم گرفته تا هنر و میراث فرهنگی را پوشش می‌دهند و تجربه یادگیری جامعی را برای کودکان فراهم می‌کنند.
۲. درک عمیق
کودکان در موزه‌ها می‌توانند مصنوعات و نمونه‌های واقعی را که درباره‌شان خواندند ببینند، این فرایند می‌تواند مفاهیم انتزاعی را زنده و ملموس و درک آن‌ها را از پدیده‌ها و روند زندگی بشر عمیق‌تر کند.
۳. یادگیری میان‌رشته‌ای
موزه‌ها اغلب اطلاعات را به شیوه‌ای میان‌رشته‌ای ارائه می‌کنند و ارتباط بین موضوعات مختلف را نشان می‌دهند و کودکان را تشویق می‌کنند که به طور کلی فکر کنند.
۴. دسترسی به دانش تخصصی
بسیاری از موزه‌ها تورهای راهنما، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی را که توسط متخصصان این حوزه هدایت می‌شوند، ارائه می‌کنند و به کودکان امکان دسترسی به دانش و بینش عمیق را می‌دهند.
۵. رشد شناختی
بازدید از موزه می‌تواند با تحریک ذهن کودکان و تشویق آن‌ها به تفکر انتقادی به رشد شناختی آن‌ها کمک کند. موزه‌ها فرصت هایی را برای کودکان فراهم می‌کند تا در فرایندهای شناختی مختلف شرکت کنند، مانند:
مشاهده   کودکان باید به دقت مشاهده کنند و هنگام بررسی نمایشگاه های موزه جزئیات را رعایت کنند که می تواند به بهبود پردازش بصری و مهارت های توجه آن‌ها کمک کند.
تجزیه و تحلیل   با تجزیه و تحلیل اطلاعات ارائه شده در موزه‌ها، کودکان می‌توانند یاد بگیرند که ارتباط برقرار کنند، نتیجه‌گیری کنند و شواهد را ارزیابی کنند.
حافظه  به خاطر سپردن اطلاعات از بازدید از موزه می تواند به کودکان کمک کند تا مهارت های حافظه کوتاه مدت و بلند مدت خود را توسعه دهند.
۶. رشد عاطفی و اجتماعی
موزه‌ها همچنین می‌توانند نقش حیاتی در پرورش رشد عاطفی و اجتماعی کودکان داشته باشند. جنبه‌های زیر به این رشد کمک می‌کند:
همدلی و درک  با یادگیری فرهنگ‌های مختلف، رویدادهای تاریخی و داستان‌های شخصی در موزه‌ها، کودکان می‌توانند با دیگران همدلی کنند و درک عمیق‌تری از تجربه انسانی به دست آورند.
بیان خود و ارتباط   تعامل با نمایشگاه‌های موزه و شرکت در برنامه‌های آموزشی می‌تواند به کودکان کمک کند افکار و احساسات خود را به طور مؤثرتری بیان کنند و مهارت‌های ارتباطی خود را افزایش دهند.
همکاری و تعامل اجتماعی   بازدید از موزه اغلب شامل فعالیت‌های گروهی و تجربیات مشترک است که می‌تواند کودکان را به همکاری با دیگران، دوست‌یابی و توسعه مهارت‌های اجتماعی تشویق کند.
تنظیم هیجانی   تجربه طیف وسیعی از احساسات در حین یادگیری موضوعات مختلف در موزه ها می‌تواند به کودکان کمک کند تا یاد بگیرند که احساسات خود را به طور مؤثرتری تشخیص دهند و مدیریت کنند.
۷. خلاقیت و تخیل
موزه‌ها می‌توانند نقش مهمی در پرورش خلاقیت و تخیل در کودکان داشته باشند. قرار گرفتن در معرض نمایشگاه‌های مختلف، آثار هنری و مصنوعات فرهنگی می‌تواند به کودکان انگیزه دهد که خارج از چارچوب فکر کنند و ایده‌های منحصربه‌فردی ارائه دهند. برخی از راه هایی که بازدید از موزه می تواند خلاقیت و تخیل را برانگیزد عبارتند از:
ایده‌های متنوع  موزه‌ها با ارائه دیدگاه‌های متنوع فرهنگی، تاریخی و هنری می‌توانند افق دید کودکان را گسترش داده و آن‌ها را به فکر کردن ایده‌ها و امکانات جدید تشویق کنند.
تحریک بصری و حسی   تجربیات غنی بصری و حسی ارائه شده توسط موزه‌ها می‌تواند تخیل کودکان را الهام بخشد و آن‌ها را به تفکر خلاق تشویق کند.
قصه‌گویی و روایت   موزه‌ها اغلب اطلاعات را از طریق داستان‌ها و روایت‌های جذاب ارائه می‌کنند، که می‌تواند تخیل کودکان را الهام بخشد و عشق به قصه‌گویی را تقویت کند.
 حال خوب بزرگ‌سالان با موزه‌گردی
بازدید از موزه‌ها می تواند به طرق مختلف برای بزرگ‌سالان مفید باشد، از جمله افزایش آگاهی، ارائه تجربیات جذاب و کاهش سطح استرس
 ۱. افزایش آگاهی و دانش
موزه‌ها انبوهی از اطلاعات را درباره موضوعات مختلف ارائه می‌دهند که به بزرگ‌سالان اجازه می‌دهد دانش و درک خود را از تاریخ، هنر، علم و فرهنگ گسترش دهند. این می‌تواند منجر به افزایش آگاهی و دیدگاه وسیع تری نسبت به جهان شود. اساساً وقتی فعالیتی مفید و به‌ویژه ذهن محور می‌کنیم حس خوبی از گذر زمان داریم.
۲. کاهش استرس
بازدید از موزه‌ها می‌تواند تجربه‌ای آرام بخش باشد، زیرا بزرگ‌سالان خود را در نمایشگاه غوطه‌ور و از زیبایی زیبایی‌شناختی هنر و مصنوعات بشر قدردانی می‌کنند. اساساً بازدید از موزه ما را برای ساعتی از تنش‌های روزمره دور می‌کند و افق‌هایی به بلندای تاریخ پیش روی ما قرار می‌دهد برای همین ناگهان مشکلات در نظرمان کوچک جلوه می‌کند. این فرایند می‌تواند به کاهش سطح استرس و بهبود حال خوب کلی کمک کند.
۳. تعامل اجتماعی و خانوادگی
 بازدید از موزه می‌تواند به عنوان گردش اجتماعی باشد و بزرگ‌سالان را قادر می‌سازد تا با دوستان، خانواده یا افراد همفکر خود در ارتباط باشند و از تجربیات مشترک لذت ببرند. حین بازدید با راهنما و دیگر بازدیدکنندگان گپ بزنند و بعد از آن نکات جالب را از نظرگاه‌های مختلف با دیگر اعضای خانواده در میان بگذارند؛ همین‌ که فرد موضوعی برای تعامل با دیگران داشته باشد روی کاهش نگرانی و افزایش حال خوبش تاثیر دارد.  
۴. تقویت خلاقیت و الهام
قرار گرفتن در معرض عبارات مختلف هنری و فرهنگی در موزه‌ها می‌تواند خلاقیت بزرگ‌سالان را الهام بخشد و ایده‌های جدیدی را جرقه بزند و از جنبه‌های شخصی و حرفه‌ای زندگی آن‌ها سود ببرد.
۵. سرگرمی و مطالعه با هزینه کم
مطالعه و سیر در دنیا فقط خواندن کتاب نیست؛ گاهی یک سفر می‌تواند همان کارکرد مطالعه را داشته باشد؛ یک وقت‌هایی هم بازدید از موزه و پاسخ به کنجکاوی‌های متعدد ذهنی می‌تواند نوعی سیر در دنیا و تاریخ باشد که در عین‌حال باعث سرگرمی و حال خوب‌مان هم می‌شود. اما جالب‌تر این است که قیمت بلیت موزه‌ها در مقایسه با دیگر سرگرمی‌ها و حتی به نسبت کتاب‌ها بسیار کمتر است. هرچند موزه جای مطالعه کتاب را نمی‌گیرد و مطالعه هم نمی‌تواند کارکرد بازدید از موزه را داشته باشد؛ با این‌حال با قیمت یک پرس غذا می‌توان بازدیدی خانوادگی از یک موزه داشت.     
 چطور بازدیدی مفید و جذاب داشته باشیم؟
این نکته مهم است که اگر بازدیدمان از موزه تبدیل به تجربه‌ای مفید برای همه خانواده نباشد دیگر سراغش نمی‌رویم و به‌خاطر انتخابی اشتباه ممکن است از یک فرایند خوب محروم شویم. اما برای این‌که بازدید از موزه خود را به تجربه‌ای لذت بخش و جذاب تبدیل کنید، پیشنهادهای زیر را در نظر بگیرید:
۱. تطبیق با علایق  موزه‌ای را انتخاب کنید که موضوعات یا موضوعاتی را که به نظر شما جذاب هستند به نمایش بگذارد. این باعث می‌شود بازدید شما جذاب‌تر و لذت بخش‌تر شود.
۲. برای بازدید خود برنامه ریزی کنید  وب سایت موزه را برای اطلاعات درباره نمایشگاه‌ها، رویدادها و کارگاه‌هایی که ممکن است مورد علاقه شما باشد، بررسی کنید. مسیر خود را در موزه برنامه‌ریزی کنید و نمایشگاه‌هایی را که می خواهید ببینید، اولویت‌بندی کنید تا برای بخش‌هایی که می‌تواند برای گروه یا خانواده‌تان جذاب‌تر باشد فرصت بیشتری داشته باشید.
۳. کنجکاو باشید   برای کاوش در هر بخش یا نمایشگاه وقت بگذارید. اطلاعات ارائه شده را بخوانید، جزئیات را مشاهده کنید و در صورت وجود در فعالیت‌های تعاملی شرکت کنید.
۴. از راهنما کمک بگیرید بسیاری از موزه‌ها تورهای راهنما، کارگاه‌ها یا برنامه‌های آموزشی را ارائه می‌دهند که توسط کارشناسان هدایت می‌شوند. این‌ها می‌توانند بینش ارزشمند و درک عمیق‌تری از نمایشگاه‌ها ارائه دهند.
۵. معاشرت کنید  با دوستان یا خانواده از موزه دیدن کنید یا با بازدیدکنندگان دیگر گفتگو کنید تا افکار و برداشت‌های خود را به اشتراک بگذارید. اجازه بدهید دیگران وارد ذهن شما بشوند و همین‌طور از زاویه دید آن‌ها هم به چیزی که می‌بینید نگاه کنید شاید موضوع جذابی برای مکث بیشتر بود.
۶. استراحت کنید  در صورت نیاز برای جلوگیری از خستگی، استراحت کنید و برای سوخت‌گیری و بحث بیشتر درباره تجربه‌تان از کافه موزه یا غذاخوری‌های اطراف دیدن کنید.
۷. ثبت درست خاطرات برای به خاطر سپردن بازدیدتان و به اشتراک گذاشتن تجربه خود با دیگران، با رعایت ضوابط موزه عکس یا فیلم بگیرید. ولی این را هم به‌یاد داشته باشید که عکس و فیلم نباید محور اصلی برنامه باشد طوری‌که لذت از بازدید را از یاد ببرید. اگر قرار بود عکس‌ها را بعداً ببینید سایت موزه به مراتب بهتر بود.
 ​​​​​​​پیوند خوردن با هویتی دیرین
بازدید از موزه‌ها می‌تواند ما را به هویتی بزرگ گره زده و روی جزئیات زندگی ما مثل انتخاب لباس، چیدمان منزل و حتی نمای ساختمان‌ها اثرگذار باشد  
 موزه‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی درک ما از هویت‌های اجتماعی و فرهنگی دارند و می‌توانند به ما در درک جایگاه خود در جامعه کمک کنند. در اینجا به این صورت است:
۱. حفظ میراث فرهنگی  موزه‌ها مصنوعات فرهنگی، سنت‌ها و رویدادهای تاریخی را حفظ کرده و به نمایش می‌گذارند که به ما امکان می‌دهد ریشه های فرهنگی خود و جنبه‌های متنوع جامعه را درک و قدردانی کنیم.
۲. ترویج تفاهم بین فرهنگی موزه‌ها با نمایش بیان‌های فرهنگی متنوع، ما را در معرض آداب، ارزش‌ها و باورهای مختلف قرار می‌دهند، و بردباری، همدلی و احترام به فرهنگ‌های دیگر را تقویت می‌کنند.
۳. پرورش حس تعلق  دیدن میراث فرهنگی ما در موزه‌ها می‌تواند حس غرور و تعلق را القا کند و به ما کمک کند با ریشه‌های خود ارتباط برقرار کنیم و جایگاه خود را در جامعه قدر بدانیم. این موضوع به شکل جالبی روی سلیقه ما در مُد، پوشش، چیدمان خانه و حتی نمای ساختمان بروز پیدا می‌کند.
۴. تشویق به خود اندیشی  موزه‌ها دیدگاه‌های متنوعی را در مورد مسائل اجتماعی و فرهنگی ارائه می‌دهند و ما را تشویق می‌کنند تا در مورد ارزش‌ها، باورها و رفتارهای خود تأمل کنیم.
۵. توسعه شخصی  قرار گرفتن در معرض ایده‌ها و تجربیات جدید در موزه‌ها می‌تواند ما را الهام بخشد تا افق‌های خود را گسترش دهیم، فرضیات خود را به چالش بکشیم، و رشد و توسعه شخصی را دنبال کنیم.

نویسنده: سید مصطفی صابری  |  روزنامه‌نگار