هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

 
 حسین موسویان| با فرض اینکه ترامپ خواهان جایگزینی برای یک درگیری بی‌پایان دیگر است، اولین قدم باید توافق هسته‌ای جدید با ایران باشد. این احتمال وجود دارد که اسرائیل خواهان برچیده شدن قابلیت‌های غنی‌سازی ایران باشد. اجبار این گزینه احتمالاً به معنای شکست مذاکرات است، درست همانطور که آنها در سال‌های 2013-2003 شکست خوردند. اگر هدف اصلی ترامپ اطمینان از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای باشد، به طرحی نیاز دارد که دستیابی به بمب‌های هسته‌ای را نه‌تنها توسط ایران بلکه توسط سایر کشورهای جاه‌طلب منطقه برای همیشه مسدود کند.

همانطور که پرزیدنت بایدن هشدار داد، «اگر ایران بمب را دریافت کند، عربستان، ترکیه و مصر نیز به دنبال آن خواهند بود.» در اینجا عناصر چنین طرحی آمده است: نخست، مانند توافق هسته‌ای ایران در دولت اوباما، ایران با شفافیت کامل برنامه‌های هسته‌ای خود و سخت‌ترین سطح اقدامات راستی آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت خواهد کرد. دوم، اصول کلیدی این توافقنامه این است که برای همه کشورهای منطقه اعمال شود و این امکان را برای دائمی کردن محدودیت‌های اصلی منع گسترش تسلیحات هسته‌ای ازجمله محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم به زیر 5 درصد و عدم جداسازی پلوتونیوم از سوخت مصرف‌شده فراهم می‌کند.
 
سوم، پس از اجرای توافق هسته‌ای جدید، واشینگتن و تهران باید در مورد امنیت منطقه‌ای گفت‌وگو کنند. هر دو کشور باید به‌عنوان اولین گام و نماد حسن‌نیت، تمام تهدیدات و خصومت‌ها را موقتاً متوقف کنند. چند سال پیش، رابرت آینهورن، مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا در آن زمان به من گفت: «وقتی ضرورت مذاکرات منطقه‌ای را مطرح می‌کنیم، برخی از ایرانی‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که منظور ما از بین بردن توانایی‌های موشکی و دفاعی ایران است. همه کشورها ازجمله ایران حق برخورداری از توان دفاعی مورد نیاز خود را دارند.
 
ما درک می‌کنیم که ایران نیز مانند ما نگرانی‌های امنیتی خاص خود را دارد. بنابراین هر دو طرف باید برای رسیدگی به نگرانی‌های مشروع و قانونی یکدیگر و یافتن راه‌حل متوازن وارد گفت‌وگوی جدی و منصفانه شوند.»  آیت‌الله خامنه‌ای تصمیم‌گیرنده نهایی در رابطه با روابط ایران با آمریکاست. ایشان در 8 ژانویه 2024 گفت که آمریکا اساساً با ملت ایران و جمهوری اسلامی دشمنی دارد و آرزوی نابودی ایران را دارد. باتوجه به درک چندین دهه‌ای که از دیدگاه‌های او دارم، معتقدم که اصل نگرانی‌های او در رابطه با روابط با آمریکا را می‌توان در سه نکته کلیدی خلاصه کرد: تهدید استقلال ایران از طریق مداخله در امور داخلی، پیگیری سیاست «تغییر رژیم» و عدم رعایت و به‌رسمیت شناختن منافع ملی ایران.

از سوی دیگر، طی 15 سال تحقیق در دانشگاه پرینستون درباره روابط ایران و آمریکا، معتقدم «به چالش کشیدن و تهدید کردن منافع آمریکا در منطقه» مهمترین نگرانی آمریکا در قبال سیاست‌های ایران پس از انقلاب 1979 است. اگر قرار است یک معامله عادلانه و متعادل انجام شود، هر دو پایتخت باید منافع مشروع منطقه‌ای یکدیگر را بپذیرند و متعهد شوند که این منافع را تهدید نکنند. این امر مستلزم تنظیم مجدد استراتژی‌های امنیت منطقه‌ای و دیپلماسی آنها، به‌ویژه با متحدان کلیدی خود است. علاوه بر این، به یک مدل معتبر و پایدار برای ثبات و صلح منطقه‌ای نیاز دارد.

ایران، عراق، عربستان سعودی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس در خلیج‌فارس می‌توانند از طریق یک چارچوب جدید امنیتی جمعی و اقتصادی با الگوبرداری از سازمان امنیت و همکاری اروپا به چنین ترتیبی دست یابند. این ترتیب برقراری روابط متوازن و عادی با بلوک‌های غرب و شرق را تسهیل می‌کند. ترتیبات کنترل تسلیحات منطقه‌ای ازجمله منطقه عاری از سلاح هسته‌ای و کاهش نیروها و هزینه‌های نظامی ایالات‌متحده در منطقه.