اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست

شهاب شهسواری| ساعاتی بعد از آنکه خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی از دیدار بی‌سابقه میان نخست‌وزیر قطر و ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر گروه شبه‌نظامی طالبان خبر داد، شبکه تلویزیونی الجزیره، وابسته به حکومت قطر با تایید این خبر تاکید کرد که در سفر اخیر محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر امورخارجه قطر به افغانستان دیداری میان نخست‌وزیر قطر و رهبر طالبان انجام شده است. به نوشته الجزیره این دیدار در روز ۲۲ اردیبهشت (۱۲ مه) انجام شده است. یک منبع آگاه به رویترز گفته است که این دیدار «بسیار مثبت» بود و ملا هبت‌الله به‌ شدت علاقه‌مند به استمرار گفت‌وگوها با جامعه بین‌المللی بوده است. این نخستین‌بار است که خبری از دیدار ملا هبت‌الله آخندزاده رهبر طالبان با یک مقام ارشد خارجی منتشر می‌شود. آخند‌زاده، از زمان انتخابش به عنوان رهبر طالبان در سال ۲۰۱۶ تاکنون در انظار عمومی ظاهر نشده است و از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان در سال ۲۰۲۱ تاکنون آخندزاده تنها دو سخنرانی عمومی در محل اقامتش در قندهار انجام داده که هیچ تصویری از آنها منتشر نشده است. به نوشته رویترز این دیدارها با تایید و هماهنگی دولت امریکا و با هدف حل و فصل مسائل مرتبط با رفع ممنوعیت تحصیل و کار زنان در افغانستان انجام شده است. در حالی که کشورهای همسایه افغانستان علاوه بر رعایت حقوق زنان و دختران، موضوع‌هایی مانند تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان و مبارزه با تروریسم و جلوگیری از تبدیل شدن خاک این کشور به عنوان محلی برای تهدید امنیتی علیه کشورهای همسایه را به عنوان پیش‌شرط‌های شناسایی حکومت جدید در این کشور مطرح کرده‌اند، به نظر می‌رسد که دولت ایالات متحده امریکا که دو سال پیش پیمان صلحی با گروه شبه‌نظامی طالبان امضا کرد با چراغ سبز به مذاکرات اخیر رهبران قطر با رهبر طالبان، به سرعت در حال زمینه‌سازی برای برقراری روابط جدید با این گروه شبه‌نظامی است.
این گزارش در حالی منتشر شده است که پیش از این ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، انجام دیدار میان نخست‌وزیر قطر و رهبر طالبان را تکذیب کرده‌ و مدعی شده‌ بود که این دیدار با رییس‌الوزرای (نخست‌وزیر)، وزیر خارجه و برخی مقام‌های دیگر دولت خودخوانده طالبان در قندهار انجام شده است. مجاهد گفته ‌بود: «آنها با محترم رییس‌الوزرا صحبت داشتند. محترم رییس‌الوزرا در این وقت در قندهار به سر می‌برند، به خاطر اینکه کمی مریض بودند. باز نخست‌وزیر قطر هم گفتند که همانجا دیدن‌شان می‌رویم. ملاقات با رییس‌الوزرا، وزیر صاحب خارجه و بعضی از مسوولان دیگر شد.» در زمان دیدار نخست‌وزیر قطر، ملا محمدحسن آخند، نخست‌وزیر دولت خودخوانده گروه شبه‌نظامی طالبان بود. این مقام طالبان اواخر اردیبهشت ماه و چندی پس از سفر نخست‌وزیر قطر به دلیل بیماری از مقام خود کناره‌گیری کرد و فردی دیگر به نام مولوی عبدالکبیر جانشین او شد. به نوشته رویترز، نخست‌وزیر قطر، همان روز که با نخست‌وزیر وقت طالبان دیدار کرد با ملا هبت‌الله هم دیدار کرده است. در این سفر رییس نهاد امنیت قطر هم نخست‌وزیر این کشور را همراهی کرده است.
پیش از این وزارت خارجه قطر از سفر نخست‌وزیر و وزیر خارجه این کشور به افغانستان خبر داده ‌بود، اما دیدار او با رهبر طالبان را افشا نکرده‌ بود. به گزارش خبرگزاری رسمی قطر ماجد بن محمد النصری، سخنگوی رسمی وزیر خارجه قطر و مشاور نخست‌وزیر پیش از این بدون اشاره به سفر محمد بن عبدالرحمن آل ثانی به قندهار گفته‌ بود که سفر او به کابل «در راستای نقش قطر در ارتباط با طرف‌های مختلف با هدف تسهیل روابط میان حکومت سرپرستی [افغانستان] و جامعه بین‌المللی و با هدف رسیدن به امنیت و رونق برای مردم افغانستان» بود. الجزیره نوشته است که هیچ متن رسمی در مورد محتوای گفت‌وگوهای نخست‌وزیر قطر و رهبر طالبان منتشر نشده است. با این حال رویترز در گزارش خود به نقل از یک منبع آگاه از محتوای مباحث مطرح شده در این دیدار نوشته که بحث‌های مرتبط به پایان سیاست‌های طالبان در منع آموزش زنان و ممانعت از کار کردن زنان افغان در دستور کار این دیدار بوده است.
رویترز به نقل از منابع امریکایی نوشته است که دولت ایالات متحده امریکا در جریان جزییات مباحث مطرح شده در این دیدار قرار گرفته و در حال «هماهنگی در مورد همه مسائل» مرتبط با آن است. دولت قطر پیش از پایان اشغال افغانستان توسط امریکا به عنوان میانجی گفت‌وگوها میان ایالات متحده امریکا و طالبان عمل کرد و مجموعه گفت‌وگوهایی که به امضای پیمان صلح میان طالبان و امریکا در دوران دونالد ترامپ و خروج امریکا از افغانستان در آغاز کار دولت جو بایدن منجر شد، به میزبانی قطر انجام شده ‌بود. قطر در طول سال‌هایی که طالبان به عنوان یک گروه شبه‌نظامی با امریکا می‌جنگید، تنها کشوری بود که حاضر شده ‌بود، اجازه بدهد طالبان سال ۲۰۱۳ یک دفتر رسمی در خاک این کشور تاسیس کند و نهایتا مقام‌های همین دفتر، موسوم به دفتر سیاسی امارت اسلامی افغانستان، افرادی بودند که در مذاکره با دولت ایالات متحده امریکا توانستند زمینه‌های بازگشت گروه شبه نظامی طالبان را به قدرت در افغانستان ایجاد کنند و در توافق‌های محرمانه با دولت پیشین امریکا که هرگز علنی نشد، موافقت واشنگتن را برای پایان حضور امریکا در افغانستان و پایان حمایت از دولت پیشین این کشور جلب کنند.
به نظر می‌رسد که مذاکرات اخیر نخست‌وزیر قطر با رهبر طالبان به درخواست و با حمایت دولت امریکا انجام شده است. رویترز نوشته است آن‌گونه که از گفته‌های مقام‌های آگاه بر می‌آید دولت ایالات متحده امریکا به دلیل بی‌نتیجه ماندن گفت‌وگوهای سطح پایین، چراغ سبز نشان داده است که گفت‌وگوها در سطح بالاتر انجام شود تا در خصوص موضوع منع فعالیت و تحصیل زنان در افغانستان با رهبر طالبان گفت‌وگو شود. 
پیش از این ‌بارها گزارش‌هایی در مورد اختلاف‌نظر میان جناح‌های مختلف گروه شبه‌نظامی طالبان در خصوص تحصیل و کار زنان در افغانستان تحت حاکمیت این گروه منتشر شده‌ بود و به نظر می‌رسد که دولت امریکا با چراغ سبز به دیدار نخست‌وزیر قطر با رهبر طالبان خواسته است تا به جای گفت‌وگو با مقام‌های پایین‌رتبه‌تری که در رقابت با یکدیگر در مقابل اجرای خواسته‌های جامعه جهانی برای آزادی‌های بیشتر زنان و دختران در افغانستان سنگ‌اندازی می‌کنند، مستقیما با رهبر این گروه مساله را حل و فصل کند.

طالبان در حالی که تا پیش از این ‌بارها وعده داده‌ بود که «با فراهم شدن زیرساخت‌ها» اجازه تحصیل به دختران در مقاطع تحصیلی بالاتر از ابتدایی و امکان حضور دختران و زنان در دانشگاه را فراهم کند، اما هرگز به این وعده عمل نکرد. زمستان سال گذشته مقام‌های طالبان اعلام کردند که زنان افغان و خارجی که تا پیش از این در دفاتر سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بشردوستانه فعالیت می‌کردند، دیگر حق کار کردن ندارند. این موضوع باعث شد که برخی نهادهای حقوق بشری اعلام کنند که بدون همکاری زنان امکان ادامه فعالیت‌های خود در خاک افغانستان نخواهند داشت و سازمان ملل هم به صورت غیررسمی تهدید کرد که در صورت استمرار این ممنوعیت مجبور به تعلیق فعالیت‌های خود در خاک افغانستان خواهد شد.
ماه گذشته، دبیرکل سازمان ملل متحد جلسه‌ای را با حضور نمایندگان ویژه کشورهای مختلف در امور افغانستان در دوحه، پایتخت قطر برگزار کرد. یکی از دستور کارهای اصلی این نشست، موضوع منع فعالیت زنان در افغانستان بود. دبیرکل سازمان ملل متحد در این جلسه اعلام کرد که سازمان ملل متحد قصد ندارد فعالیت‌های خود را در افغانستان متوقف کند، چراکه تعداد زیادی از شهروندان افغانستان برای ادامه حیات نیازمند کمک‌های بین‌المللی هستند که از طریق سازمان ملل متحد به آنها می‌رسد. به گفته سازمان ملل متحد دست‌کم سه‌چهارم از شهروندان افغانستان نیازمند کمک‌های بین‌المللی هستند و منابع سازمان ملل برای کمک به مردم افغانستان در حال پایان یافتن است. به نوشته رویترز، محمد بن عبدالرحمان، نخست‌وزیر قطر در دیدار با ملا هبت‌الله، موضوع کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی را با او در میان گذاشته و همچنین در مورد «استمرار تلاش‌ها برای مبارزه با داعش» در افغانستان با او گفت‌وگو کرده است.