تجارت نیوز/ بازار مسکن ایران سال‌هاست که جذابیت خود را از دست داده و با افزایش نجومی قیمت‌ها، دچار رکودی عمیق شده است. با این حال چنین بحرانی فقط خاص ایران نبوده و تمامی کشورها با توجه به تورم‌های جهانی با افزایش قیمت مسکن مواجه شده‌اند. اما آیا کشورهای همسایه مانند جمهوری آذربایجان نیز شرایطی مانند بازار مسکن ایران دارند؟ بررسی‌ها حاکی از آن است که قدرت خرید مسکن مردم آذربایجان به مراتب بهتر از ایران است.

 
 قیمت مسکن در ایران طی سال‌های اخیر بسیار رشد کرده و از طرفی درآمدها با توجه به تورم افزایش نیافته است. همین موضوع سبب شده، فاصله قیمت خانه و درآمدها به شدت افزایش یابد و دسترسی به خرید مسکن بسیار سخت شود.
با این‌ حال آیا آذربایجان، همسایه ایران نیز، با چنین بحرانی دست و پنجه نرم می‌کند؟ یا شرایط بازار مسکن این کشور نسبت به ایران بهتر است؟

خرید خانه در آذربایجان آسان‌تر از ایران است
طبق بررسی تجارت‌نیوز بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی Numbeo که به بررسی جدیدترین داده‌های اقتصادی کشورها و محاسبه هزینه زندگی در سراسر جهان می‌پردازد، نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴ ایران در رتبه ۱۲ سختی خرید خانه با نسبت قیمت به درآمد ۲۳.۴ برابری قرار گرفته است.
این در حالی است که جمهوری آذربایجان با نسبت قیمت به درآمد ۱۴.۸ برابری، رتبه ۳۲ سختی خرید خانه را کسب کرده است.
بنابراین آذربایجان با فاصله ۲۰ پله‌ای، وضعیت مناسب‌تری در میزان قدرت خرید خانه با ایران دارد. این بدان معناست که بدون در نظر گرفتن عوامل تاثیرگذار بر بازار مسکن نظیر تورم و با فرض ثابت ماندن قیمت‌ها، آذربایجانی‌ها با پس‌انداز تمامی درآمد خود، می‌توانند پس از گذشت ۱۴.۸ سال صاحب خانه شوند. خرید خانه در ایران اما، بدون در نظر گرفتن عوامل گفته شده ۲۳.۴ سال طول خواهد کشید.

نرخ تورم آذربایجان به کمک بازار مسکن آمده است
بر اساس داده‌های TradinfEconoicc نرخ تورم آذربایجان در ماه نوامبر سال ۲۰۲۴ به ۴.۴ درصد رسیده که نسبت به ماه گذشته یک درصد افزایش داشته است.
براساس داده‌های این گزارش، نرخ تورم ایران در ماه اکتبر سال ۲۰۲۴ نسبت به ماه گذشته ۳.۳ درصد رشد کرده و به ۳۴.۵ درصد رسیده است. با این‌ حال مرکز آمار ایران نرخ تورم در آذر ماه سال جاری را ۳۲.۵ درصد اعلام کرده است.
به این ترتیب، شاخص تورم که یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر بازارها از جمله بازار مسکن است، نشان می‌دهد که در مقایسه با آذربایجان، نرخ تورم ایران در سطح بسیار بالاتری قرار دارد

متوسط قیمت هر متر خانه در تهران بالاتر از باکو است
بررسی متوسط قیمت هر متر مسکن نیز می‌تواند وضعیت بازار مسکن این دو کشور را بهتر روشن کند؛ بررسی‌ داده‌‌های Numbeo حاکی از آن است که میانگین قیمت هر متر مسکن در آذربایجان بالاتر از ایران است
متوسط قیمت هر متر مسکن در مراکز شهری آذربایجان، حدود ۱۸۸۹ دلار و این شاخص در خارج از مراکز شهری آذربایجان حدود ۹۶۱ دلار تخمین زده شده است.
متوسط قیمت هر متر مسکن در مراکز شهری ایران اما حدود ۱۲۶۴ دلار و در خارج از مراکز شهری حدود ۷۸۵ دلار است. به این ترتیب با توجه به ارقام گفته شده، ایران در رتبه ۸۱ میانگین قیمت هر متر مسکن و آذربایجان در رتبه ۶۱ قرار دارد.
با این حال بررسی‌ها حاکی از آن است که متوسط قیمت هر متر مسکن در تهران بالاتر از باکو، پایتخت آذربایجان است. متوسط قیمت هر متر مسکن در مرکز شهر تهران حدود ۲۰۵۶ دلار و در خارج از مرکز شهر حدود ۱۴۰۷ دلار برآورد شده است.
این در حالی است که متوسط قیمت هر متر مسکن در مرکز شهر باکو ۲۰۳۷ دلار و در خارج از مرکز شهر حدود ۱۰۱۱ دلار اعلام شده است.
به این ترتیب قیمت عمومی مسکن در آذربایجان بالاتر از ایران است، با این حال متوسط قیمت هر متر در تهران از متوسط قیمت هر متر در ا|آذربایجان بیشتر است.

میانگین ماهانه درآمد هر آذربایجانی ۳۶ میلیون تومان است
برای مقایسه بهتر و درک وضعیت بازار مسکن ایران و آذربایجان، مقایسه میانگین درآمد شهروندان این دو کشور ضروری است. بررسی‌های تجارت‌نیوز از داده‌های Numbeo نشان می‌دهد که متوسط درآمد ماهانه هر ایرانی (پس از کسر مالیات) حدود ۲۵۷ دلار و چهار سنت است. این در حالی است که شهروندان آذربایجان به طور متوسط ماهانه ۴۵۱ دلار و ۶۷ سنت یا به عبارتی ۳۶ میلیون و ۱۳۳ هزار تومان دریافت می‌کنند.
بنابراین متوسط درآمد ماهانه مردم آذربایجان از متوسط درآمد ماهانه مردم ایران، به مراتب بیشتر است و این موضوع باعث شده تا رتبه آذربایجان در سختی خرید خانه پایین‌تر از ایران باشد.

وام‌های ۴ تا ۸ درصدی در آذربایجان به متقاضیان فرصت بازپرداخت ۳۰ ساله می‌دهند!
در همین حال، بررسی تجارت‌نیوز از داده‌های Unibank نشان می‌دهد که میزان وام پرداختی مسکن در آذربایجان بالغ بر ۱۵۰ هزار منات آذربایجان، معادل هفت میلیارد و ۳۲ میلیون تومان است. مدت زمان بازپرداخت این وام نیز بین سه تا ۲۵ سال و در وام ترجیحی تا ۳۰ سال بازپرداخت امکان‌پذیر است.
همچنین وام مسکن آذربایجان با پرداخت اولیه ۳۰ درصد و سود حداکثر هشت درصد است. این بدان معناست که بانک تنها ۷۰ درصد ارزش ملک خریداری شده را تا سقف هفت میلیارد و ۳۳ میلیون تومان وام می‌دهد و سود سالانه این وام نیز نباید از هشت درصد عبور کند.
همچنین بانک‌ها وام‌های ترجیجی را به برخی از اقشار جامع پرداخت می‌کنند که سود این وام‌ها حداکثر چهار درصد و مدت زمان بازپرداخت آن ۳۰ ساله است.
این وام به اعضای خانواده‌های جوان از جمله، فرزندان و خانواده‌های شهدا، کارمندان دولت با حداقل سه سال سابقه، روزنامه‌نگاران با حداقل پنج سال سابقه کار که ثبت رسانه‌ای شده‌اند و همچین به ورزشکاران قهرمان و افراد دارای مدرک دکتری ارائه می‌شود.
وام‌های مسکن در ایران اما تا سقف ۸۰۰ میلیون تومان، با سود ۲۲.۵ درصدی و مدت زمان بازپرداخت ۱۲ ساله است. با این‌ حال درصورت ایثارگری سقف بازپرداخت تا ۲۰ سال افزایش پیدا می‌کند.
این بدان معناست که مبلغ وام پرداختی نه تنها هزینه‌های خرید مسکن را پوشش نمی‌دهد، بلکه با مدت زمان پرداخت کم و سود بالا شرایط را برای متقاضیان سخت‌تر می‌کند.
بنابراین با وجود اینکه قیمت عمومی مسکن در آذربایجان بالاتر از ایران است اما درآمدها پایین‌تر و تسهیلات ارائه شده نیز نامناسب هستند؛ این موضوع منجر شده تا دسترسی خرید خانه در ایران بسیار سخت‌تر از آذربایجان باشد.