در دنیای امروز، تأمین امنیت غذایی و افزایش بهره‌وری کشاورزی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی جوامع انسانی است. رشد سریع جمعیت، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آبی، ضرورت استفاده از روش‌های نوین کشاورزی را بیش از پیش نمایان کرده است. در این میان، بذرهای هیبریدی به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین دستاوردهای علمی در حوزه کشاورزی، توانسته‌اند نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت محصولات ایفا کنند. یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی با تکیه بر دانش روز و فناوری‌های نوین، گام بلندی در تولید و توسعه بذرهای هیبریدی برداشته است.

این شرکت دانش بنیان پیشرو در زمینه تولید بذرهای هیبریدی در ایران، با هدف ایجاد امنیت غذایی و توسعه فعالیت‌های دانش‌محور در این حوزه، فعالیت خود را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده و تاکنون موفق به تولید بیش از ۵۰ رقم بذر از انواع محصولات گلخانه‌ای و فضای باز، از جمله خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، فلفل شمشیری، هندوانه و ملون شده و آن‌ها را به کشاورزان و گلخانه‌داران عرضه کرده است.

این شرکت با تکیه بر تیمی متشکل از متخصصان در زمینه‌های ژنتیک گیاهی، بیوتکنولوژی و بیماری‌های گیاهی، توانسته است بذرهایی با عملکرد بالا، کیفیت مطلوب، مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات و سازگاری با شرایط اقلیمی ایران تولید کند. فعالیت این شرکت در راستای اصلاح و بهبود نژاد بذرهای صیفی‌جات، گامی مهم در جهت توسعه کشاورزی پایدار و افزایش بهره‌وری در این حوزه محسوب می‌شود. از جمله ویژگی‌های برجسته محصولات این مجموعه می‌توان به تنوع بالای ارقام مناسب برای کشت در فضای باز و گلخانه، ارسال سریع سفارش‌ها، تضمین بهترین قیمت با حذف واسطه‌ها و ارائه خدمات پشتیبانی و مشاوره در تمامی مراحل کاشت و نگهداری اشاره کرد. این شرکت با ارائه بذرهای هیبریدی با کیفیت بالا، به کشاورزان کمک می‌کند تا محصولاتی با کیفیت و عملکرد بهتر تولید کنند و گامی مؤثر در جهت دستیابی به امنیت غذایی پایدار در کشور برداشته شود. در همین راستا با مریم گل‌آبادی، رئیس هیئت مدیره این شرکت دانش بنیان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

چه تمهیداتی برای افزایش کیفیت و تنوع بذرهای هیبرید در شرکت شما وجود دارد؟

با توجه به افزایش تقاضا برای بذر در کشور، شرکت طی سال‌ها از تدابیر مختلفی مانند انجام پروژه‌های تحقیقاتی درجهت شناسایی ارقام جدید و بهبود یافته، استفاده از تکنیک های به نژادی پیشرفته مانند دابل هاپلوئیدی، کنترل کیفیت بذر و شناخت نیازهای بازار بهره برده است. در انجام پروژه‌های تحقیقاتی بهره‌بردن از ژرم پلاسم متنوع شامل استفاده از ارقام به‌روز خارجی در چرخه‌های به‌نژادی، همچنین اضافه کردن گونه‌های جدید گیاهی به پروژه‌های اصلاحی در دستور کار قرار دارد. در محصولات قبلی نیز از ژرم پلاسم نوین استفاده شده تا سبد محصولات متنوع‌تری فراهم شود. علاوه بر این، اصلاح سبزیجات جدید به اهداف گروه تحقیقات اضافه شده‌اند.

برای ارتقای کیفیت بذر، آزمایش‌های کنترل کیفی به‌صورت مستمر قبل از عرضه به بازار انجام می‌گیرد و تحقیقات مربوط به پوشش‌دهی متنوع بذری و استریلیزاسیون نیز در دست پیگیری است. این اقدامات با هدف تولید بذرهایی با جوانه‌زنی بالاتر و عاری از هرگونه آلودگی انجام می‌شود.

در بخش بازاریابی با همکاری تیم فروش، نیازهای بازار بررسی می‌شود تا برای هر محصول با توجه به شرایط پرورش گیاهان در مناطق عمده تولید کننده و تقاضای بازار ارقام پیشنهاد شود و با ارزیابی بازخورد مشتریان و محصولات این اطلاعات به‌روز می‌شود، همچنین ترویج استفاده از بذر هیبرید و مزایای آن با حضور در نمایشگاه‌های تخصصی انجام می‌گیرد.

چگونه می‌­توان از مشاوره‌­های کشاورزی این شرکت برای بهینه­‌سازی فرایندهای کاشت و برداشت استفاده کرد؟

معمولاً عاملان فروش توصیه‌هایی را به کشاورزان ارائه می‌دهند، اما برای بهبود و ارتقای کیفیت محصول، می‌توان اطلاعاتی درباره شرایط آب و هوایی، نوع کشت و خاک منطقه داد تا همراه با توصیه‌های تغذیه‌ای کارشناسان در زمان خرید از این اطلاعات در زمان کشت استفاده کرد. علاوه بر آن، پیشنهاد می‌شود دستورالعمل‌های کلی مرتبط با کاشت و نگهداری نیز همراه با فروش بذرها در اختیار کشاورزان قرار گیرد. در مواقع بروز مشکلاتی مانند آفات، بیماری‌ها یا کمبودهای تغذیه‌ای، می‌توان از شرکت درخواست کرد تا کارشناسان متخصص به محل کشت مراجعه کنند تا مشکلات با سهولت بیشتری حل شوند.

در پایان فصل هم با ارسال اطلاعات از سوی کشاورزان و تحلیل آن‌ها زمینه بهبود برنامه‌ها و توصیه‌های عملی در فصل‌های بعدی فراهم خواهد شد.

چه برنامه­‌هایی برای گسترش شبکه توزیع بذرهای تولیدی در سایر استان­‌ها و کشورها وجود دارد؟

در حال حاضر، این وظیفه بر عهده عاملان فروش است، اما برای توسعه و پیشرفت‌های آتی شرکت، گزینه‌های متعددی قابل بررسی است. ایجاد نمایندگی‌هایی در سراسر کشور یکی از این گزینه‌ها است که می‌تواند به‌عنوان پل ارتباطی بین شرکت و کشاورزان عمل کند، همچنین می‌توان از ظرفیت نمایندگی‌های مراکز تحقیقاتی در شهرهای مختلف بهره‌برداری کرد یا اعزام تیم‌های ویزیتور به دیگر شهرها و گلخانه‌های پیشرو کشاورزی برای ایجاد ارتباط مستقیم با کشاورزان که می‌تواند زمینه‌ساز بازاریابی مؤثر و ترویج محصولات جدید باشد. گسترش همکاری با شرکت‌های گلخانه‌ای یا مجتمع‌های کشت و صنعت، استفاده از شبکه‌های اجتماعی از برنامه‌های دیگری است که با هدف گسترش آگاهی از محصولات شرکت در نظر گرفته شده است.

در سطح بین‌المللی، استفاده از بذرهایی که در گذشته به کشورهای خارجی ارسال و تأیید شده‌اند، فرصتی مناسب برای معرفی محصولات در نمایشگاه‌های مرتبط با حضور شرکت‌های خارجی است. برگزاری روز مزرعه در استان‌های مختلف یا گلخانه‌های کشاورزان پیشرو نیز می‌تواند به‌عنوان روشی عملی برای آشنایی کشاورزان و مخاطبان با محصولات شرکت اجرا شود. در همین راستا، دعوت از نمایندگان کشورهای دیگر، به‌ویژه کشورهای همسایه به این رویدادها فرصت مناسبی برای گسترش روابط و توسعه بازار است.

شرکت شما چه اقداماتی برای حمایت از کشاورزان در مقابل تغییرات اقلیمی انجام داده است؟

اقدامات حمایتی از کشاورزان در سطح ملی باید با هماهنگی وزارت کشاورزی و ایجاد قراردادهایی برای ارائه بیمه‌های متنوع صورت گیرد. با این حال، در این شرکت تمامی تلاش‌ها بر بهبود محصولات کشاورزی و افزایش رضایت کشاورزان متمرکز است. گام اول در این راستا شامل توسعه ارقام مقاوم یا متحمل به شرایط نامساعد محیطی مانند تنش‌های زیستی نظیر بیماری‌ها و تنش‌های غیرزیستی مانند خشکی و شوری با فرایندهای به‌نژادی می‌شود، همچنین در تلاش هستیم با کاهش زمان دستیابی به لاین‌های جدید، بهره‌گیری از روش‌هایی همچون نرعقیمی، کشت بافت و دابل هاپلوئیدی، بذرهایی با هزینه کمتر و کیفیت مناسب‌تر به کشاورزان ارائه کنیم. از سوی دیگر، تأمین بذرهایی با پوشش مناسب، عاری از آلودگی و با توانایی جوانه‌زنی بهتر می‌تواند در زمان وقوع تنش‌ها در کاهش خسارت وارده به کشاورزان موثر باشد.

آیا این شرکت به دنبال توسعه فناوری‌های نوین کشاورزی و بذرهای مقاوم به بیماری‌ها است؟

بله، شرکت در تلاش است پروژه­‌های تحقیقاتی گوناگون را پیش ببرد، اما برای حصول نتیجه بهتر در زمان کوتاه‌تر به امکانات تقویت شده نیاز است. هم اکنون بخش تحقیقات مولکولی بیماری­‌ها در دو حوزه اصلی متمرکز است، که به‌صورت تفکیک شده شامل موارد زیر است:

ردیابی و تشخیص بیماری­‌ها و در صورت اهم بررسی مقاومت

بررسی تأثیر بذر زاد بودن برخی ویروس‌های مرتبط با گیاه گوجه فرنگی

بررسی، ردیابی و تشخیص ویروس­‌های آلوده کننده در گیاه فلفل

مطالعه ویژگی بذرزادی ویروس­‌ها و ارائه راهکارهای پیشگیرانه

بررسی مقاومت و حساسیت انواع ژنوتیپ‌های خیار در مقابل قارچ‌های خاک‌زاد

بررسی مقاومت و حساسیت انواع ژنوتیپ‌های ملون در مقابل قارچ‌های خاک‌زاد

بررسی آلودگی احتمالی ناشی از پاتوژن‌ها در گیاه بادمجان

برنامه­‌ها وپروژه­‌های مقاومت به بیماری در دست اجرا

هرمی‌­سازی ژن‌­های مقاومت به ویروس در گوجه فرنگی

ارزیابی روش‌­های مختلف ضدعفونی بذر و تأثیر این روش‌ها بر فرآیند جوانه زنی در مقابله با پاتوژن‌های ویروسی در گیاه گوجه فرنگی

اعمال اسکوردهی توسط متخصص بیماری در گیاهان مختلف در حین فرایند به­‌نژادی و انتخاب

بهره‌گیری از بذور مقاوم خارجی در برنامه‌های  اصلاحی