روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

کانادا، مکزیک، چین، دانمارک، اروپا و اعضای بریکس، همگی با تهدیدات اقتصادی “ترامپ” روبه‌رو شده‌اند. “سازندگی” بررسی می‌کند: رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال چیست؟

فرشاد گلزاری| شاید برای بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی شنیدن خبر اعمال تعرفه‌های جدید توسط دونالد ترامپ علیه همسایگان ایالات‌متحده چندان تعجب‌آور نباشد چراکه او بارها در کمپین‌های انتخاباتی خود و حتی قبل از برگزاری مراسم تحلیفش در ۲۰ ژانویه بر اجرای این اقدام خود تاکید و اشاره کرده بود اما حالا به هر ترتیب همان راهبرد مورد نظر وی عملیاتی شده است. چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده در آخرین روز از ماه ژانویه اعلام کرد که از (شنبه) تعرفه‌ ۲۵ درصدی را بر واردات کالا از مبدأ کانادا و مکزیک همچنین تعرفه ۱۰ درصدی را بر کالاهای چینی اعمال می‌کند. رویترز در گزارش خود نوشته است که «ترامپ تاکید کرده هیچ اقدامی از سوی این کشورها نمی‌تواند مانع از اجرای تعرفه‌های مذکور شود و نرخ تعرفه نفت ۱۰ درصد در مقایسه با نرخ ۲۵ درصدی برای سایر کالاهای کانادا خواهد بود». در این راستا کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که «از شنبه تعرفه‌ها اعمال خواهند شد و این‌ اقدامات وعده‌های رئیس‌جمهوری هستند که به آنها عمل خواهد شد». آنچه در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد، خط‌ونشان علنی ترامپ علیه این سه کشور در مقابل دوربین رسانه‌ها بود.

او که در اتاق بیضی کاخ سفید در حال پاسخ به سوال‌های خبرنگاران بود در پاسخ به این سوال که آیا در مقطع فعلی، سه شریک تجاری بزرگ آمریکا (کانادا، مکزیک و چین) می‌توانند فرصتی برای به تاخیر انداختن تعرفه‌ها داشته باشند، گفت که در حال حاضر هیچ فرصتی برای آنها وجود ندارد و این تعرفه‌ها به زودی علیه آنها اعمال می‌شود».
در این خصوص لیویت، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده بود ترامپ این ایده که تهدید او برای اعمال تعرفه‌ها، تاکتیک چانه‌زنی است را رد می‌کند و او معتقد است که با هر سه این کشورها، کسری تجاری بزرگی داریم و باید این موضوع رفع شود.
از سوی دیگر ترامپ اعلام کرده که به احتمال زیاد دولتش تعرفه‌های مربوط به نفت و گاز را از روز ۱۸ فوریه اعمال می‌کند اما به نظر می‌رسد که او تعرفه ۱۰ درصدی را برای نفت خاک کانادا در نظر دارد. ترامپ گفته است که این تعرفه‌ها در وهله اول در جهت تضمین همکاری بیشتر این کشورها برای جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مورد استفاده در تولید «فنتانیل» به آمریکا وضع می‌شود اما با این حال او جنبه دیگر وضع این تعرفه‌ها را تقویت تولید داخلی و افزایش درآمد دولت فدرال دانسته است.
یورونیوز در گزارش خود نوشته است که کانادا و مکزیک بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت به ایالات‌متحده هستند و بنابر گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده، این کشور در ماه اکتبر روزانه تقریباً ۴.۶ میلیون بشکه نفت از کانادا و ۵۶۳ هزار بشکه از مکزیک وارد کرده است که یک رقم قابل توجه به حساب می‌آید.

روزهای سخت کانادا
بدون شک کانادا به ‌عنوان متحد و همسایه شمالی ایالات‌متحده از این اقدام ترامپ به ‌شدت ضرر خواهد دید و همین موضوع را به صورت علنی می‌توان در سخنان جاستین ترودو، نخست‌وزیر این کشور مشاهده کرد. ترودو در سخنان خود که در شورای مشورتی روابط آمریکا و کانادا مطرح کرد با بیان اینکه کشورش در لحظه حساسی قرار دارد، اعلام کرد ما آماده هستیم که پاسخی هدفمند، قوی و معقول (به تعرفه‌ها) بدهیم. وی تاکید کرد که ما خواهان این وضعیت نیستیم اما اگر این تعرفه‌ها عملی شود ما نیز وارد عمل خواهیم شد و اقدام متقابل انجام می‌دهیم. ترودو اظهار کرد که شهروندان کانادا ممکن است که در روزها و هفته‌های آینده با ایام سختی مواجه شوند و می‌دانم که کانادایی‌ها ممکن است که نگران و مضطرب شوند اما می‌خواهم بدانند که دولت فدرال و همه ارکان دولت از آنها حمایت خواهند کرد.

علیه اروپا!
موضوع مهم‌تر این است که ترامپ در ادامه سخنانش در مورد اعمال تعرفه‌ها علیه کانادا، چین و مکزیک، گریزی هم به اروپا شد و مشخص است که او باز هم می‌خواهد شرکای خود در قاره سبز را زیر تیغ تعرفه ببرد. او صراحتاً در مقابل خبرنگاران اعلام کرد که تعرفه‌های بیشتری ازجمله بر کالاهای اروپایی، فولاد، آلومینیوم، مس، دارو و نیمه‌رساناها در راه است البته اعمال تعرفه بر مس کمی بیشتر طول می‌کشد.
ترامپ در بخشی دیگر از سخنان خود گفت که بدون شک تعرفه‌هایی را علیه کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا اعمال خواهد کرد و مدعی شد که اروپایی‌ها رفتار بسیار بدی با ما (ایالات‌متحده) دارند که باید این روند اصلاح شود.

خط‌ونشان برای بریکس
در ادامه تهدید‌های ترامپ با محوریت اقتصادی و تعرفه‌ای باید توجه شود که او بریکس را هم از قلم نینداخته است. او پنج‌شنبه گذشته در بیانیه‌ای در رسانه اجتماعی خود موسوم به تروث سوشیال اعلام کرد که «ما به تعهد کشورهای عضو بریکس نیاز داریم که نه ارز جدیدی در بریکس ایجاد کنند و نه از ارز دیگری برای جایگزینی دلار قدرتمند آمریکا استفاده کنند. در غیر این صورت با تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی روبه‌رو می‌شوند و باید منتظر باشند تا با فروش در اقتصاد شگفت‌انگیز ایالات‌متحده خداحافظی کنند. آنها می‌توانند بروند و یک احمق دیگر را پیدا کنند. هیچ شانسی وجود ندارد که بریکس جایگزین دیگری برای دلار آمریکا در تجارت بین‌المللی پیدا کند و هر کشوری که در حوزه خلق ارز جدید تلاش نماید باید با آمریکا خداحافظی کند».

جدال با چین
بدون تردید آنچه در خصوص اعلام تعرفه‌ها از سوی ایالات‌متحده می‌تواند به ‌شدت اهمیت پیدا کند، مساله اعمال آن علیه پکن است. به یاد داریم که مجموعه‌ای از تعرفه‌ها در اولین دوره ریاست جمهوری ترامپ باعث جنگ تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان شد و حالا با گذشت ۶ سال، کسب‌وکارهای چینی اکنون که او دوباره به کاخ سفید بازگشته، خود را برای چالش‌های پیش‌رو آماده می‌کنند. بی.بی.سی جهانی در گزارش خود نوشته: «ترامپ ممکن است در نبرد پیش‌رو با پکن یک مکث کوتاه کرده باشد اما بسیاری معتقدند که این تقابل از راه می‌رسد. به سختی می‌توان آمار دقیقی در مورد تعداد کسب‌وکارهایی که چین را ترک می‌کنند پیدا کرد اما شرکت‌های بزرگی مانند نایکی، آدیداس و پوما از قبل به ویتنام نقل‌مکان کرده‌اند. کسب‌وکارهای چینی نیز جابه‌جا شدند و در زنجیره‌های تامین تغییر شکل ایجاد کردند، اگرچه پکن همچنان یک بازیگر کلیدی در این زمینه است اما حس و حال تجاری در حال حاضر در چین متشنج است؛ یک نظرسنجی سالانه توسط اتاق بازرگانی آمریکا در چین نشان داد که بیش از نیمی از مردم چین نگران وخامت بیشتر روابط واشنگتن و پکن هستند».

نگرانی از پیامدهای داخلی
نکته دیگر که باید مورد نظر قرار بگیرد و به ‌نوعی باید آن را یک بحث مهم در حوزه اقتصاد سیاسی قلمداد کنیم و حالا به یک نگرانی تبدیل شده، تاثیر اعمال تعرفه‌های ترامپ بر شرکای اروپایی، چین، همسایگان و حتی برخی دیگر از کشورهایی است که می‌توانند جامعه هدف او را تشکیل دهند بر اقتصاد ایالات‌متحده است. ترامپ در جمع خبرنگاران مدعی شده که تعرفه‌ها ممکن است باعث اختلال کوتاه‌مدت برای مصرف‌کنندگان آمریکایی شود اما منافع بلندمدتی را برای صنعت تولید در آمریکا خواهد داشت.
وی اظهار کرده این تعرفه‌ها نیستند که باعث تورم می‌شوند بلکه تعرفه عامل موفقیت است. به‌زعم او تعرفه‌ها ممکن است به طور موقت و برای کوتاه‌مدت باعث برخی اختلال‌ها شود و مردم این را می‌فهمند اما می‌تواند به بهبود اقتصاد ایالات‌متحده کمک کند. در این خصوص بنیاد جهانی تکس فوندیشن با انتشار نتایج مطالعات خود اعلام کرده که تعرفه‌های ۲۵ درصدی پیشنهادی ترامپ برای کانادا و مکزیک همچنین تعرفه‌های ۱۰ درصدی بر کالاهای وارداتی از چین سبب کاهش تولید در آمریکا به میزان ۰.۴ درصد خواهد شد و مالیات‌ها را در سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۴ به میزان ۱.۲ تریلیون دلار افزایش می‌دهد. نتایج این تحلیل حاکی است تعرفه‌ها بیش از آنکه پیش‌تر تصور می‌شد، اقتصاد خانوارهای آمریکایی را تهدید خواهد کرد. این درحالی است که ترامپ مکرراً در کمپین‌های انتخاباتی خود با انتقاد شدید از سیاست‌های دولت بایدن، وعده داده بود که تورم را مهار کند اما حالا مشخص نیست که قرار است چه اتفاقی در این راستا رخ دهد.

حمله روبیو به کشورهای خارجی
به موازات این اقدامات ترامپ شاهد شنیده شدن سخنان وی از سوی مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات‌متحده هستیم. او از فرمان ترامپ در جهت معلق ساختن میلیاردها دلار کمک خارجی حمایت کرده و در این راستا اعلام کرد که دولت آمریکا خیریه نیست! نیوزویک در این خصوص نوشته است: «این اظهارنظر روبیو خبر از تشدید سختگیری‌های دولت دونالد ترامپ در قبال کمک‌های بین‌المللی ایالات‌متحده ضمن تجدیدنظر سیاست‌گذاران این دولت در تعهدات مالی خارجی واشنگتن می‌دهد و این اقدام بازتاب‌دهنده تردید فزاینده محافظه‌کاران آمریکا نسبت کمک‌های خارجی مهار نشده بوده و می‌تواند نقش آمریکا در صحنه جهانی را تغییر دهد».
نکته نهایی که در مورد سیاست‌های تیم ترامپ در حوزه سیاست خارجی باید مدنظر قرار بگیرد این است که آنها در حال نقطه‌گذاری‌‌های جدید در همسایگی خود هستند. بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو اولین مقصد خود را آمریکای لاتین انتخاب کرده و تور او از شنبه (یکم فوریه) با سفر به پاناما آغاز می‌شود و تا ششم فوریه (پنج‌شنبه) با سفر به کشورهای السالوادور، کاستاریکا، گواتمالا و جمهوری دومینیکن ادامه خواهد داشت. این اقدام می‌تواند به منزله تغییر شراکت‌های ایالات‌متحده در قبال همسایگان جنوبی خود تلقی شود اما در کل ما شاهد «محاصره جهان» از سوی ترامپ هستیم.