دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

فارن‌افرز و فارن‌پالیسی با تحلیل دیدار نتانیاهو و ترامپ در کاخ سفید، دستورکار این ملاقات را ایران و غزه دانسته اما نوشتند که به‌دلیل اولویت دیپلماسی و صلح برای رئیس‌جمهور آمریکا و محدودیت‌های مالی، نتانیاهو حریف ترامپ برای ماجراجویی علیه ایران نخواهد شد.
 
بنیامین نتانیاهو در حالی به دیدار ترامپ می‌رود که با چالش‌های داخلی و فشار‌های ائتلاف راست‌گرای خود روبه‌روست. ترامپ با وجود حمایت از اسرائیل، خواهان پایان جنگ غزه برای تسهیل عادی‌سازی روابط با عربستان است. نتانیاهو تلاش خواهد کرد ترامپ را به افزایش فشار بر ایران و تمدید کمک نظامی آمریکا متقاعد کند، اما رویکرد ترامپ به دیپلماسی و محدودیت‌های مالی، مانع امتیازدهی بی‌قیدوشرط او خواهد شد. نتیجه دیدار، تعیین‌کننده مسیر روابط دو طرف خواهد بود.

دانیل سی کورتزر، سفیر سابق ایالات متحده در مصر و اسرائیل، و آرون دیوید میلر، کارشناس بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل، ۳۱ژانویه در نشریه فارن پالیسی نوشتند: بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به عنوان نخستین رهبر خارجی که دونالد ترامپ در دوره جدید ریاست‌جمهوری خود از او میزبانی می‌کند، با فرصتی ارزشمند مواجه است. این دیدار برای نتانیاهو که در داخل با بحران‌های سیاسی متعددی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

با وجود فضای ظاهرا مثبت این ملاقات، رابطه میان دو طرف همچنان پیچیده است و مبتنی بر اعتماد متقابل نیست. اختلافات میان ترامپ و نتانیاهو از دوران ریاست‌جمهوری قبلی ترامپ به جا مانده است. پس از تماس تبریک نتانیاهو به جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰و عدم حمایت او از ادعا‌های ترامپ درباره تقلب انتخاباتی، تنش بین طرفین بیش از پیش شدت پیدا کرد. اکنون با وجود بی‌اعتمادی‌های گذشته، هر دو نفر به یکدیگر نیاز دارند و از اهمیت یک دیدار موفق آگاه هستند.

دونالد ترامپ که همواره خود را یکی از حامیان سرسخت اسرائیل معرفی کرده است، در آغاز این دوره ریاست‌جمهوری نیز همین رویکرد را ادامه می‌دهد. وی با لغو تحریم‌هایی که دولت بایدن علیه شهرک‌نشینان افراطی اسرائیل اعمال کرده بود و صدور دستوری برای آزادسازی محموله بمب‌هایی که بایدن تحویل آنها را متوقف کرده بود، نشان داد که حمایت بی‌قیدوشرط خود از اسرائیل را حفظ خواهد کرد.

نتانیاهو در شرایطی به دیدار دونالد ترامپ می‌رود که از هر سو با چالش‌های سیاسی و فشار‌های متعدد روبه‌روست. در‌عین‌حال، این دیدار بخشی از یک وضعیت پیچیده و پرتنش در دنیای سیاسی ترامپ و نتانیاهو محسوب می‌شود. نتانیاهو میان فشار‌های ناشی از ائتلاف راست‌گرای خود و تمایل ترامپ به حفظ آتش‌بس و پیشبرد توافق مبادله گروگان‌ها دچار تردید شده است.

طبق توافقات موجود، مرحله دوم توافق ملزم به آزادی تمامی گروگان‌هاست؛ درحالی‌که نیرو‌های دفاعی اسرائیل موظف‌اند از غزه خارج شوند و جنگ به پایان برسد. این موضوع موجب بروز نارضایتی در میان یک حزب راست‌گرا شده که پیش‌تر از ائتلاف خارج شده و حزبی دیگر تهدید کرده است در صورت عدم ازسرگیری حملات، ائتلاف به تفرقه خواهد افتاد. نتانیاهو احتمالا سعی خواهد کرد زمان بیشتری به دست آورد و به اعضای ائتلاف یادآوری کند که تداوم آتش‌بس منوط به پیشرفت مذاکرات در مرحله دوم است. همچنین ممکن است به ترامپ یادآوری کند که از بایدن نامه‌ای دریافت کرده که اجازه ادامه جنگ را تا جلوگیری از تقویت سیاسی حماس می‌دهد و تلاش کند ترامپ را قانع کند تا زمان بیشتری برای عملیات نظامی در اختیار او قرار دهد.

از سوی دیگر، ترامپ در گذشته اعلام کرده است که هدف اصلی او پایان دادن به جنگ‌هاست و تمایلی به گسترش یا آغاز درگیری‌های جدید ندارد؛ بنابراین بعید است که او آزادی عمل زیادی به نتانیاهو واگذار کند. در نهایت، طرفین هیچ‌گونه تمایلی به ارائه امتیازات بی‌قیدوشرط به یکدیگر ندارند و ممکن است به‌زودی صبر ترامپ نسبت به نتانیاهو به پایان برسد.

پایان دادن به جنگ در غزه از جنبه دیگری نیز برای ترامپ اهمیت ویژه‌ای دارد؛ او می‌خواهد زمینه عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل را مجددا فراهم آورد. اما حوادث ۷ اکتبر ۲۰۲۳ انتظارات عربستان را به‌ویژه در رابطه با فلسطین به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده است. یکی از مهم‌ترین خواسته‌های ریاض، تعهد اسرائیل به چشم‌اندازی سیاسی است که در نهایت به راه‌حل دو دولتی منجر شود؛ چالشی که برای نتانیاهو و دولت او به‌نظر بیش از حد پیچیده و دشوار می‌آید.

همزمان، موضوع ایران می‌تواند به نقطه اختلاف میان ترامپ و نتانیاهو تبدیل شود. نتانیاهو از مدت‌ها قبل علاقه خود به اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران را به‌صراحت اعلام کرده و به حمایت آمریکا در این مسیر امیدوار بوده است. اما ترامپ هرگز مستقیما از آغاز جنگ علیه تهران حمایت نکرده است. وی در سخنان خود به‌گونه‌ای مبهم بر نگرانی‌هایش درباره برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرده است؛ امری که حاکی از تمایل او به یافتن راه‌حلی دیپلماتیک به‌جای توسل به گزینه نظامی است. یک راه‌حل دیپلماتیک می‌تواند با منافع عربستان و سایر کشور‌های خلیج فارس نیز همخوانی داشته باشد، چراکه آنها نیز به دنبال ایجاد ثبات منطقه‌ای هستند. بنابراین دستیابی به توافقی سریع و جامع میان ترامپ و نتانیاهو در موضوعات مختلف دشوار به نظر می‌رسد. در این دیدار، نتانیاهو ممکن است به تفاهم‌نامه کمک نظامی ۱۰ساله آمریکا به اسرائیل که در سال ۲۰۲۸منقضی می‌شود، اشاره کند.

از سوی دیگر، ترامپ می‌تواند به اسرائیل وعده دهد که امنیت و توان دفاعی‌اش همچنان تامین خواهد شد؛ اما علاقه او به کاهش بودجه احتمالا مانعی برای تعهدات مالی جدید خواهد بود یا شاید از این موضوع به‌عنوان اهرمی برای پیشبرد اهداف خود بهره ببرد. در همین حال، دونالد ترامپ تمایل خود را برای حفظ آتش‌بس در غزه و عملی شدن مرحله دوم توافق مبادله گروگان‌ها اعلام کرده است. به این ترتیب، احتمالا او سعی خواهد کرد نتانیاهو را از ادامه درگیری منصرف کند؛ چرا که هرگونه جنگ جدید می‌تواند ایده او برای عادی‌سازی روابط اسرائیل با عربستان و سایر کشور‌های منطقه را با موانع بیشتری روبه‌رو کند.

نتانیاهو در شرایطی به واشنگتن سفر می‌کند که موقعیت سیاسی او نسبت به ترامپ به‌وضوح ضعیف‌تر به نظر می‌رسد. در چنین وضعیتی، اگر یک نکته درباره ترامپ قطعی باشد، این است که او از این فرصت برای تقویت موضع خود بهره خواهد برد. رفتار غیرقابل‌پیش‌بینی ترامپ می‌تواند عاملی برای نگرانی نتانیاهو باشد. ترامپ اکنون به نماد حزب جمهوری‌خواه تبدیل شده و این امر تاکتیک‌های سنتی نتانیاهو برای جلب حمایت کنگره به جای رئیس‌جمهور را بی‌اثر می‌کند. در نتیجه، ممکن است نتانیاهو به اسرائیل بازگردد، در‌حالی‌که دستاورد ملموسی جز دریافت عکس‌ها و پیامی خوشایند به همراه نداشته باشد؛ به عبارتی، هیچ تعهد یا دستاورد مادی مشخصی حاصل نشود.