دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

روز گذشته نتانیاهو به آمریکا سفر کرد تا با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار کند. محور گفت‌وگوهای این دیدار مشخص است: آینده آتش‌بس غزه و ایران. نخست‌وزیر اسرائیل که رابطه پرتنشی با جو بایدن داشت، احتمالا با ترامپ به مشکل چندانی برنخورد. رابطه این دو در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ بسیار خوب بود؛ هرچند که در سال۲۰۲۱، با تبریک نتانیاهو به بایدن به‌دلیل پیروزی در انتخابات تا حدی تیره شد. به گزارش رویترز، ممکن است این دور از ریاست‌جمهوری ترامپ مانند دور اول نباشد و اهداف خاورمیانه‌ای رئیس‌جمهور طرفدارِ سرسخت اسرائیل با نخست‌وزیر این رژیم متفاوت باشد.
 
دیدار این دو در شرایطی رخ می‌دهد که فاز دوم آتش‌بس غزه آغاز شده و این هفته احتمالا شاهد آزاد شدن بخش دیگری از گروگان‌ها باشیم. ترامپ روز یکشنبه در پیش‌بینی این دیدار به خبرنگاران گفت که گفت‌وگوها با اسرائیل و دیگر کشورها درباره خاورمیانه در حال «پیشرفت» است؛ اما او هیچ جزئیاتی ارائه نکرد. سفر نخست‌وزیر اسرائیل به آمریکا در شرایطی صورت گرفته است که منطقه در مقطع حساسی قرار دارد، آتش‌بس غزه شکننده است، توافق آتش‌بس لرزان اسرائیل و حزب‌الله هم در لبنان هر آن ممکن است به پایان خود برسد و نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران هنوز ادامه دارد. ترامپ در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود مجموعه‌ای ازاقدامات را به سود این رژیم انجام داد: ابتدا سفارت ایالات متحده را از تل‌آویو به بیت‌المقدس انتقال داد و بعد روابط بین اسرائیل و چند کشور عربی را بر اساس توافق‌نامه آبراهام عادی کرد. او همچنان حامی قوی اسرائیل است. ترامپ مدعی است که در برقراری آتش‌بس بین اسرائیل و حماس موفق عمل کرده و اعتبار آن را حتی پیش از اینکه وارد قدرت شود، به نام خود زده است.

رئیس‌جمهوری ایالات متحده در عین حال تاکید می‌کند که می‌خواهد به جنگ‌ها در خاورمیانه پایان دهد. ترامپ گفته که امیدوار است تلاش‌ها برای عادی‌سازی تاریخی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را از سر بگیرد. این سخنان باعث ایجاد تردیدهایی در آزادی عمل به نتانیاهو شده است. این در حالی است که نتانیاهو از سوی اعضای راست‌افراطی کابینه‌اش با تهدید به سرنگونی کابینه روبه‌رو است، مگر اینکه بی‌بی از نو حمله به غزه را آغاز کند. اگر تلاش ترامپ برای کشاندن سعودی‌ها به پای میز مذاکره موثر واقع نشود، یک جنگ طولانی پیچیده‌تر رخ خواهد داد. با وجود این، مطمئنا نتانیاهو از حضور ترامپ در کاخ سفید نسبت به جو بایدن، استقبال می‌کند. اگرچه بایدن پس از حمله حماس در ۷اکتبر۲۰۲۳ که منجر به حمله اسرائیل به غزه شد، حمایت نظامی خود را از اسرائیل حفظ کرد، روابط در برخی مواقع به‌دلیل تلفات بالای غیرنظامیان فلسطینی و سرپیچی نتانیاهو از برخی خواسته‌های ایالات متحده تیره شد.

استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در خاورمیانه، نقشی کلیدی در کمک به دولت بایدن برای تضمین توافق مورد نظر غزه قبل از انتقال قدرت در ایالات متحده در ۲۰ژانویه ایفا کرد و انتظار می‌رود که در مذاکرات بعدی حضور قوی‌تری داشته باشد. مرحله اول به آزادی ۱۸گروگان توسط حماس و آزادی صدها فلسطینی زندانی توسط اسرائیل انجامید. ترامپ روز دوشنبه در جمع خبرنگاران اذعان کرد که هیچ تضمینی مبنی بر برقراری آتش‌بس وجود ندارد؛ هرچند ویتکاف افزود: «ما مطمئنا امیدوار هستیم.»

ترامپ و نتانیاهو هر دو گفته‌اند که می‌خواهند عربستان سعودی را در ترتیبات منطقه‌ای جدید بر اساس توافق‌نامه آبراهام بگنجانند؛ تلاشی که می‌تواند به ایجاد سنگری در برابر ایران کمک کند. اما مخالفت سرسختانه نتانیاهو با هرگونه حرکت به سوی تشکیل کشور فلسطینی، به‌عنوان مانعی بالقوه در برابر توافق با عربستان سعودی است. ریاض پیش‌تر پیش‌شرط عادی‌سازی را موافقت اسرائیل با تشکیل کشور فلسطین اعلام کرده بود. ترامپ از زمان روی کار آمدن خود با پیشنهاد انتقال اهالی غزه به کشورهای همسایه مانند مصر و اردن، جنجال ایجاد کرد. این نقطه مقابل خواست بایدن بود که آوارگی فلسطینی‌ها را خط قرمز دولتش معرفی کرده بود.

با این حال، دولت‌های مصر و اردن و دیگر کشورهای عربی این ایده را رد کرده‌اند. نتانیاهو به‌دلیل جنایات جنگی از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی به اتهام جنایات جنگی به بسیاری از کشورها نمی‌تواند سفر کند؛ اما در آمریکا بازداشت نخواهد شد. ترامپ همچنین چند روز پس از حضور در کاخ سفید، ممنوعیت ارسال بمب‌های ۹۰۰کیلویی به اسرائیل را لغو کرد و مجددا نتانیاهو این بمب‌های سنگرشکن را دریافت کرد. نتانیاهو در هنگام خروج از سرزمین‌های اشغالی به خبرنگاران گفت که امیدوار است مذاکراتش با ترامپ به ترسیم مجدد نقشه منطقه کمک کند.

جنگ غزه خاورمیانه را متحول کرده است و کارشناسان پتانسیل تغییرات بیشتری را در آینده می‌بینند.