صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

کامران شیرازی| بحث مذاکره با آمریکا یکی از موضوعاتی است که در برخی دولت ها از سوی برخی مسولان مورد توجه قرار گرفته است، این در حالی است که رهبر معظم انقلاب، بارها تأکید کرده‌اند که مذاکره با آمریکا نه‌تنها سودی ندارد، بلکه می‌تواند به زیان کشور تمام شود. امروز بسیاری از مردم نیز براین باورند که مذاکره با آمریکا تنها وقت تلف کردن است و این دیدگاه بر پایه تجربه‌های گذشته، بدعهدی‌های مکرر آمریکا و مهم تر با توجه به سیاست‌های خصمانه آمریکا علیه ایران شکل گرفته است.
تجربه تاریخی و بدعهدی‌های آمریکا یکی از اصلی‌ترین دلایل این است که نباید با آمریکا اعتماد کرد. خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام نمونه بارزی از این بدعهدی است. با وجود پایبندی ایران به تعهدات خود، دولت آمریکا نه‌تنها از توافق خارج شد، بلکه تحریم‌های گسترده‌تری علیه ایران اعمال کرد. این تجربه نشان داد که هیچ تضمینی برای پایبندی واشنگتن به تعهداتش وجود ندارد و مذاکره، صرفاً ابزاری برای فشار بیشتر بر ایران خواهد بود. 

سیاست فشار و تحریم به‌جای تعامل 
 آمریکا همواره به‌جای گفت‌وگو و تعامل دیپلماتیک، سیاست فشار حداکثری را در پیش گرفته است. تحریم‌های گسترده، تهدیدهای نظامی و تلاش برای انزوای ایران در عرصه بین‌المللی نشان می‌دهد که هدف واشنگتن از مذاکره، نه حل اختلافات، بلکه وادار کردن ایران به پذیرش شرایط تحمیلی است. رهبر انقلاب معتقدند که مذاکره در چنین شرایطی نه‌تنها فشارها را کاهش نمی‌دهد، بلکه موجب گستاخ‌تر شدن آمریکا در زیاده‌خواهی‌هایش خواهد شد. تضادهای راهبردی ایران و آمریکا در بسیاری از مسائل کلیدی دارای تضادهای اساسی هستند. سیاست‌های آمریکا در حمایت از رژیم صهیونیستی، حضور نظامی در خاورمیانه و دخالت در کشورها، روحیه سلطه گری آمریکا، تلاش برای تضعیف ایران و تلاش برای عدم پیشرفت و قدرتمند شدن ایران، همگی در تضاد کامل با منافع و سیاست‌های ما قرار دارند. در چنین شرایطی، مذاکره نمی‌تواند به توافقی پایدار منجر شود، بلکه تنها ابزاری برای تحمیل خواسته‌های آمریکا خواهد بود. 

هدف نهایی آمریکا چیست؟
رهبر انقلاب بارها هشدار داده‌اند که هدف نهایی آمریکا از مذاکره، تغییر رفتار ایران یا حتی تغییر نظام است. تجربه نشان داده که واشنگتن، صرف‌نظر از دولت‌های مختلفی که روی کار آمده‌اند، همواره سیاست‌هایی را دنبال کرده که به‌دنبال تضعیف استقلال و اقتدار جمهوری اسلامی ایران بوده است. در این چارچوب، مذاکره می‌تواند به ابزاری برای دخالت‌های بیشتر آمریکا در امور داخلی ایران تبدیل شود. در طول تاریخ، دولت‌های مختلف آمریکا با تغییراتی در سیاست‌های خود، همواره تلاش کرده‌اند تا فشارهای مختلفی را به ایران وارد کنند. این فشارها معمولاً در قالب تحریم‌ها، تهدیدهای نظامی یا فشارهای دیپلماتیک بوده است و هدف آن‌ها تحت فشار قرار دادن ایران برای تغییر رویکردها و تسلیم شدن در برابر خواسته‌های آمریکا بوده است. در این راستا، مذاکره به‌عنوان یک ابزار برای تحقق این هدف‌ها، می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای فشار بیشتر و اجبار ایران به عقب‌نشینی از اصول و سیاست‌های خود در نظر گرفته شود.
تاریخ نشان داده است که حتی زمانی که ایران در مذاکرات مختلف حاضر شده و گام‌هایی به‌سوی دیپلماسی برداشته است، آمریکا همچنان به دنبال گسترش نفوذ خود در داخل ایران و تضعیف جمهوری اسلامی بوده است. در نتیجه، این امر باعث می‌شود که مذاکره با آمریکا، نه‌تنها باعث حل و فصل اختلافات نخواهد شد، بلکه به ابزاری برای نفوذ بیشتر واشنگتن در سیاست داخلی ایران تبدیل خواهد شد. بر همین اساس رهبر انقلاب بارها هشدار داده‌اند که هرگونه مذاکره تحت فشار، می‌تواند زمینه‌ساز مداخله‌های بیشتر آمریکا در امور داخلی کشور و تلاش برای تغییر نظم سیاسی و اجتماعی ایران باشد. از این رو، حفظ استقلال و اقتدار جمهوری اسلامی در برابر فشارهای خارجی، یکی از اصولی است که همواره در سیاست‌های رهبر انقلاب برجسته شده است. 

راهبرد اصلی مقابله با فشارهای آمریکا
 رهبر انقلاب تأکید دارند که به‌جای مذاکره با آمریکا، باید بر تقویت توان داخلی، خودکفایی اقتصادی و افزایش قدرت دفاعی کشور تمرکز کرد. تجربه سال‌های اخیر نشان داده که مقاومت و اتکا به ظرفیت‌های داخلی، مؤثرترین راهکار برای خنثی‌سازی فشارهای آمریکا است. مقام معظم رهبری همواره بر اهمیت تقویت توان داخلی به‌عنوان یک استراتژی کلیدی برای مقابله با فشارهای خارجی تأکید داشته‌اند. یکی از دلایل اصلی این تأکید، عدم اعتماد به وعده‌های دولت‌های مختلف آمریکا و سایر قدرت‌های غربی است که در طول سال‌ها همواره سیاست‌های دوگانه و بدعهدی را در قبال ایران دنبال کرده‌اند. تحلیلگران معتقدند وقتی یک کشور به توانمندی‌های داخلی خود متکی باشد، نه تنها از وابستگی به قدرت‌های خارجی رها می‌شود، بلکه قادر است تا در برابر تهدیدات اقتصادی و نظامی ایستادگی کند. به‌ویژه در شرایطی که آمریکا و دیگر کشورها از ابزارهای اقتصادی مانند تحریم‌ها برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده می‌کنند، تقویت بنیه اقتصادی کشور و استفاده از ظرفیت‌های داخلی، می‌تواند ایران را در برابر این تهدیدات مقاوم کند.در این راستا، تقویت خودکفایی اقتصادی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. کارشناسان می گویند تولید داخلی، بهره‌گیری از منابع طبیعی، تقویت صنعت و کشاورزی داخلی و توسعه فناوری‌های نوین می‌توانند ایران را از وابستگی به واردات و فشارهای اقتصادی خارجی رها کنند. آنها بر این باورند که علاوه بر این، این رویکرد موجب افزایش اشتغال و رشد اقتصادی پایدار در داخل کشور می‌شود که در نهایت منجر به تقویت قدرت ملی ایران خواهد شد.

رهبر انقلاب نیز به‌طور مکرر تأکید کرده‌اند که در برابر چالش‌های اقتصادی، کشور باید به ظرفیت‌های داخلی خود تکیه کند و با افزایش بهره‌وری در تمام حوزه‌های اقتصادی، مسیر رشد و پیشرفت را با تکیه بر منابع خود ادامه دهد. در این صورت، کشور قادر خواهد بود نه تنها فشارهای تحریمی را خنثی کند، بلکه قدرت اقتصادی خود را در برابر تهدیدات خارجی به‌طور مؤثر حفظ و افزایش دهد. وظیفه دولت در این زمینه بسیار مهم است که کارشناسان در این باره می گویند که دولت باید با اتخاذ سیاست‌های کارآمد و پایدار، زمینه‌ساز تقویت این توان داخلی شود و اولین گام در این مسیر، برنامه‌ریزی دقیق و هوشمندانه برای استفاده بهینه از منابع داخلی و حمایت از تولیدات ملی است. مسلما این موضوع نه تنها نیازمند اصلاحات ساختاری در اقتصاد است، بلکه نیاز به ایجاد بسترهای مناسب برای فعالیت بخش خصوصی و ارتقای سطح آموزش و پژوهش دارد. دولت باید با تقویت زیرساخت‌ها و ایجاد فضای مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی، از توسعه صنایع بومی حمایت کند و در همین راستا، همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با کشورهای هم‌طراز را برای افزایش قدرت اقتصادی و دفاعی کشور تشویق نماید. همچنین، دولت می‌بایست با تشویق نوآوری در صنایع دفاعی و فناوری‌های پیشرفته، توان نظامی کشور را به‌طور مستمر بهبود بخشد و در برابر تهدیدات نظامی خارجی توانایی مقابله را افزایش دهد.

راهکار اصلی جمهوری اسلامی چه باید باشد؟
در نهایت باید گفت که مذاکره با آمریکا، با توجه به تجربه‌های تلخ گذشته و ادبیات فعلی ترامپ، تضادهای بنیادین در سیاست‌های دو کشور و اهداف پنهان واشنگتن، نه‌تنها راه‌حلی برای کاهش فشارها نیست، بلکه می‌تواند به عاملی برای افزایش دخالت‌های خارجی در کشور تبدیل شود.  
تمدید فشار حداکثری و قابل اعتماد نبودن آمریکا گویای این واقعیت است که ترامپ به دنبال تسلیم ایران است نه مذاکره برای رفع تحریم. از این‌رو، رهبر انقلاب همواره بر عدم اتکا به آمریکا، تقویت اقتصاد مقاومتی و افزایش اقتدار دفاعی کشور تأکید دارند. تحلیلگران معتقدند که در شرایط فعلی، راهکار اصلی جمهوری اسلامی ایران، باید ایستادگی، تقویت توان داخلی و خنثی‌سازی فشارهای دشمن از طریق دیپلماسی فعال منطقه‌ای و بین‌المللی باشد.