آخرین خبر/ شباهت جوان رشید حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام به جد بزرگواشان پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، با توجه به منابع تاریخی زبان زد خاص و عام بوده است. اما آنچه ما در این نوشتار به آن اشاره خواهیم کرد، وجه اشتراک حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام با حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌باشد.

شبیه‌ترین فرد به رسول خدا
در رابطه باشباهت حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام به پیامبر خاتم حضرت محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بسیار گفته شده، شباهتی که از سه جهت خلقاً و خُلقاً و منطقاً بر آن تاکید شده است.
سخن حضرت حسین بن علی علیه‌السلام شاهدی است روشن بر این گفتار. نقل است زمانی که امام حسین علیه‌السلام فرزندش حضرت علی اکبرعلیه‌السلام را راهی میدان نبرد کرد، فرمود:
«اللهُمَّ اشهَد عَلی هُؤلاءِ القُوم إنَّهُ قَد بَرَزَ إلَیهِم غُلامٌ أشبَهُ النّاس خَلقاً وَ خُلقاً وَ مَنطِقاً بِرَسولِک وَ کُنّا إذا اشتَقنا إلی لِقاءِ نَبیِّک نَظَرنا إلَیه؛ خدایا گواه باشی شبیه ترین مردم به رسولت در خلقت و رفتار و سخن گفتن به سوی اینان رفت و هر گاه ما مشتاق پیامبرت می شدیم به او نگاه می کردیم.» (۱)

شباهات حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام به امیر مومنان علیه‌السلام
در اثبات عشق و ارادت حضرت اباعبدالله به پدر بزگوارشان حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام همین نکته بس که نام مبارک “علی” را برای هر سه فرزند گرامی شان انتخاب کرده اند. به طوری که وقتی در این رابطه از ایشان سوال شد، فرمودند: «والله اگر پروردگار ده‌ها فرزند پسر به من عنایت کند نام همه آن‌ها را علی می‌گذارم.» (۲)

اما به حز این نام مبارک برای حضرت علی بن حسین بن علیعلیه‌السلام، نکته‌ای که کمتر به آن پرداخته شده، اشتراکات و شباهت‌هایی جالب توجه دیگر ایشان با حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است که در منابع تاریخی به آن اشاره شده است و در ادامه بیان خوهد شد.

نام و کنیه یکسان
«علی» و «ابوالحسن»نام و کنیهمشترک هر دو بزرگوار است. که این کنیه تاکید بر صفات بارز اخلاقی حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام دارد.

ممسوس فی ذات الله
طبق دو روایت مشهور که در ادامه بیان می‌شود، هر دو بزرگوار ممسوس فی ذات الله هستند.
مشهور است که حضرت رسول اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در مورد امیرالمؤمنین علیه‌السلامفرمود:
«فَإنَّهُ مَمْسُوسٌ فِی ذَاتِ اللهِ؛ همانا “علی” ممسوس در ذات خداوند است» (۳)
نکته جالبه اینکه در مورد حضرت علی‌اکبرعلیه‌السلام نیز آمده است که هنگامی که در روز عاشورا، ایشان عازم میدان نبرد می شد، امام حسین علیه‌السلام خطاب به زنان حرم که اطراف علی‌اکبرعلیه‌السلامرا گرفته بودند، فرمود:
«دَعَنهُ! فَإنَّهُ مَمْسُوسٌ فِی اللهِ وَ مَقتُولٌ فِی سَبِیلِ اللهِ؛ رهایش کنید، او ممسوس در ذات خدا و شهید در راه خداست.» (۴)
واژه «ممسوس» در لغتنامه دهخدا، مجنون و دیوانه معنی شده و مراد از آن شیفته و دلداده بودن است. اما کلمه ممسوس در زبان عربی یک اصطلاح است لذا نباید آن را معنی لغوی صرف نموده و به معنی مسّ شده به دست خدا گرفت. اگر مراد حضرت چنین معنایی بود می فرمود:«ممسوس بذات الله» در حالی که فرمود:«ممسوس فی ذات الله» در لغت عرب ممسوس را به معنی مجنون به کار می برند ، لذا «ممسوس فی ذات الله» یعنی مجنون(شیفته) خدا.
این بدان معناست که حب و عشق حضرات امیرالمؤمنین و علی‌اکبرعلیهما‌السلام به خداوند متعادل به حدی بوده که مجنون ذات الهی و پرودرگار عالم بوده‌اند و این امر آنقدر مشهود بوده که این گونه این دو بزرگوار را مورد خطاب قرار داده اند.

تاکید بر حقانیت
هر دو بزرگوار زمانی که از آخرین روز زندگی خود در عالم دنیا باخبر شدند، تنها نگران سلامت دین و حقانیت خود بوده اند.
در آخر خطبه پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلمدر آخرین جمعه ماه شعبان، وقتی ایشان در زمان اشاره به شکستن حرمت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در ماه رمضان متاثر شد، مولای متقیان دغدغه  مهمی را مطرح کرد.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «یَا رَسُولَ اللَّه(ص)! وَ ذَلِکَ فِی سَلَامَةٍ مِنْ دِینِی؟؛ ای پیامبر خدا! آیا در آن حالت، دینم سالم است؟»
حضرت رسول خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «فِی سَلَامَةٍ مِنْ دِینِکَ!؛ آری! دینت، سالم است.» (۵)
نقل شده است، سیدالشهدا علیه‌السلام در یکی از شب‌هایی که عازم کربلا بودند، خوابی دیدند که فرزند بزرگوارشان، جوان بنی‌هاشم حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام از موضوع آن سوال نمود:
امام حسین علیه‌السلام فرمود: «در این حین که می رفتیم، خوابم برد، و دیدم هاتفی را که ندا می کرد: القَومُ یَسِیرُونَ وَ المَنایَا تَسِیرُ اِلیَهِم!این کاروان می رود، و مرگ هم اینها را بدرقه می کند»
اینجا بود که علی‌اکبر علیه‌السلامسوال کرد: «یا أبَتِ! ألَسنَا عَلَی الحَقِّ؟!؛ مگر ما بر حق نیستیم؟»
حضرت فرمود: «بَلَی وَاللهِ؛ آری به خدا سوگند که ما بر حقّیم!»
علی اکبرعلیه‌السلام عرض کرد: «فَاِنَنَّا اِذَاً مَانُبَالِی اَن نَمُوتَ مُحِقِّینَ!؛ اگر مسیر ما مسیر حق است، دیگر باکی از مرگ نداریم!»(۶)

شباهت در شهادت
نکته حزن انگیز و قابل اشاره در این بخش، مربوط به نحوه شهادت این دو بزرگوار است. به طوری که هنگام شهادت، به سر مبارک هر دو حضرت، ضربه سنگینی توسط قاتلین ملعون وارد شده است.
در مورد شهادت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام آمده است که ابن ملجم لعین در حین نماز صبح، به ایشان حمله ور شد. «ثُمَّ أَخَذَتِ الضَّرْبَةُ إِلَی مَفْرَقِ رَأْسِهِ إِلَی مَوْضِعِ السُّجُودِ؛ پس ضربه شمشیر آن لعین، سر مبارک امیرالمؤمنین علیه‌السلام را تا سجده گاهِ آن حضرت شکافت.» (۷)
در مقاتل نیز در رابطه با لحظه شهادت میوه دل امام حسین علیه‌السلام، حضرت علی اکبرعلیه‌السلام آمده است:«ثُمَّ ضَرَبَهُ مُرّةُ بنُ مُنقِذِِ عَلَی مَفرَقِ رَأسِهِ ضَربَةً صَرَعَتهُ؛ تا اینکه مُرّة بن مُنقِد؛ با شمشیر بر سر مبارک علی اکبرعلیه‌السلام کوبید، و سر مبارکش را شکافت شد.»(۸)

منابع:
مقتل مُقرّم، آیت الله سید عبدالرزاق مقرم
اصول‌کافی، جلد ۶، صفحه ۱۹
بحارالانوار مجلسی، ج۳۹، ص۳۱۳
موسوعة کربلاء لبیب بیضون، ج۲، ص۱۱۷
امالی شیخ صدوق، ص۲۲۶
الارشاد شیخ مفید، ج۲، ص۸۲
بحارالأنوار مجلسی، ج۴۲، ص۲۵۹
بحارالانوار مجلسی، ج۴۵، ص۴۴

 برگزفته از آستان مقدس علوی