فرارو/ آیا عشق صرفاً یک پیوند درونی است یا مغز و قلب به عنوان اندام‌های حیاتی در ایجاد آن نقش دارند. در این مقاله ارتباط بین اندام‌های بدن در ایجاد احساس عاشقی را شرح داده‌ایم.

 
 
 
 

 
عشق یکی از عمیق‌ترین و متحول‌کننده‌ترین احساسات انسان است که همواره در دنیای علم، فلسفه و هنر مورد بحث قرار گرفته است. اما آیا عشق تنها یک واکنش فیزیکی است یا ترکیبی پیچیده از شیمی مغز، مسیرهای عصبی و نیازهای تکاملی برای بقا است؟
در حالی که بسیاری عشق را به‌عنوان یک احساس درونی تجربه می‌کنند، علم نشان می‌دهد که این احساسات ریشه در فرایندهای بیولوژیکی و تکاملی دارند. مغز انسان مواد شیمیایی خاصی آزاد می‌کند، قلب احساسات را تنظیم می‌کند و عصب واگ این دو را به هم متصل می‌سازد. در این مقاله از راهنماتو، به‌طور مختصر به پایه‌های تکاملی عشق، نقش قلب در تنظیم احساسات و تأثیر عصب واگ خواهیم پرداخت.

عشق از نگاه تکاملی

از منظر تکاملی، عشق یک ضرورت بیولوژیکی است که برای بقا و تولیدمثل شکل گرفته است. انسان‌شناسان و زیست‌شناسان بر این باورند که عشق برای تقویت پیوندهای اجتماعی و حفاظت از نسل‌ها تکامل یافته است.

عشق را می‌توان به سه نوع اصلی تقسیم کرد:

عشق رمانتیک: این نوع از عشق برای انتخاب همسر و موفقیت در تولیدمثل حیاتی است. هورمون‌هایی مانند اکسی‌توسین و واسوپرسین در ایجاد پیوندهای طولانی‌مدت نقش دارند.
عشق والدین: غریزه مادری و پدری والدین را وادار می‌کند تا از فرزندانشان مراقبت کنند. ترشح اکسی‌توسین در زمان زایمان و شیردهی پیوند عاطفی مادر و کودک را تقویت می‌کند.
عشق اجتماعی: انسان‌ها برای ایجاد روابط اجتماعی مستحکم با خانواده و جامعه تکامل یافته‌اند. این روابط به همکاری و افزایش شانس بقا در گروه‌ها کمک می‌کند.
نقش قلب در تنظیم احساسات

اگرچه مغز نقش اصلی را در کنترل احساسات برعهده دارد، قلب هم نقش بسیار مهمی در نحوه تجربه و ابراز عشق ایفا می‌کند. در بسیاری از فرهنگ‌های قدیمی، عشق به قلب نسبت داده می‌شد. حتی امروز هم بسیاری از ما احساسات عمیق خود را با قلب می‌شناسیم و این دیدگاه به‌دلیل وجود یک سیستم عصبی خاص در قلب است که با مغز در ارتباط است و علم نیز آن را اثبات کرده است.

قلب تنها یک پمپ برای به گردش درآوردند خون در بدن نیست؛ این عضو حیاتی دارای یک سیستم عصبی خاص است که به آن « مغز-قلب» گفته می‌شود. این سیستم به‌طور مداوم با مغز و سیستم عصبی بدن ارتباط برقرار می‌کند و همین ارتباط است که باعث می‌شود قلب بتواند تجربه عاطفی ما را تنظیم کند.

ارتباط میان قلب و مغز: تنوع ضربان قلب (HRV)

یکی از نکات جالب ارتباط میان قلب و مغز، مفهومی به نام تنوع ضربان قلب (HRV) است. به  تغییرات زمانی بین هر ضربه قلب  تنوع ضربان قلب گفته می‌شود. این تغییرات به‌طور مستقیم با وضعیت عاطفی ما مرتبط است. زمانی که HRV بالا باشد، نشان‌دهنده احساسات مثبت مانند عشق، آرامش و شادی است. اما اگر HRV پایین باشد، معمولاً با استرس و اضطراب همراه است. این امر نشان می‌دهد که قلب می‌تواند بر تجربه عاطفی ما تأثیر بگذارد و سلامت عاطفی ما را از طریق این تنوع ضربان نشان دهد.

عصب واگ و عشق: ارتباط حیاتی مغز، قلب و احساسات

عصب واگ، که به آن عصب مغزی X نیز گفته می‌شود، یکی از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی در بدن است. این عصب مسئول انتقال سیگنال‌های عصبی میان مغز، قلب و دیگر اعضای حیاتی است. عصب واگ به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

عصب واگ قدیم: این بخش از عصب واگ که به واگال قدیمی معروف است، مسئول واکنش‌های انجمادی در برابر استرس شدید و تروما است. این پاسخ در موجودات اولیه مانند خزندگان، زمانی که در معرض تهدید قرار می‌گیرند، فعال می‌شود.
عصب واگ جدید: این بخش از عصب که در پستانداران تکامل یافته است، مسئول ایجاد ارتباطات اجتماعی و پیوندهای عاطفی است. فعال شدن این بخش از عصب واگ در زمان‌هایی که انسان‌ها عشق را تجربه می‌کنند، موجب کاهش استرس، افزایش اعتماد و ایجاد حس آرامش می‌شود.
پژوهش‌های روان‌شناس برجسته استیون پورجس نشان می‌دهد که فعال‌سازی این عصب به انسان‌ها کمک می‌کند تا ارتباطات عمیق‌تری برقرار کنند. در روابط رمانتیک، با در آغوش گرفتن یا حتی یک نگاه عمیق، عصب واگ جدید فعال می‌شود و احساس امنیت و اتصال ایجاد می‌کند.

این سیستم تظاهرات چهره، تنظیم لحن صدا و تنظیم ضربان قلب را تسهیل می‌کند که همگی از عناصر مهم پیوند صمیمانه در گونه انسان هستند. این سیستم وقتی فعال می‌شود، آرامش، اعتماد و حس عاطفه در افراد ایجاد می‌کند.

عشق: شیمی قلب

درک عشق از منظر تکاملی و فیزیولوژیکی، نه‌تنها جادوی آن را کاهش نمی‌دهد، بلکه باعث می‌شود که بیشتر از این احساس قدردانی کنیم. عشق نیرویی است که انسان‌ها، خانواده‌ها و جوامع را به هم متصل می‌کند. در روز ولنتاین، ما عشق را جشن می‌گیریم، عشقی که از نظر علمی هم پشتیبانی می‌شود و به ما یادآوری می‌کند که عشق بخش جدایی‌ناپذیر از تجربه انسانی است.