"با من آماده بشید بریم مدرسه"، " با من آماده بشید بریم مهمونی"، " ولاگ تولد"، "ولاگ مرتب کردن اتاق" این‌ها موضوعات ویدئو‌هایی است که به تازگی در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و یوتیوپ در حال گسترش است، ویدئویی‌هایی که هیچ پیام خاصی را مخابره نمی‌کند و به بیان روزمرگی ولاگر‌ها می‌پردازد، تولید محتوا‌های ولاگر‌های کودک و نوجوان بیش از هر چیز دیگری این روز‌ها در اینستاگرام جلب توجه می‌کند.

کودکان و نوجوانان این روز‌ها اینستاگرام و یوتیوپ را در تولید محتوا قبضه کرده‌اند و در حال پیشی گرفتن از شاخ‌های اینستاگرامی هستند، تولیداتی که هیچ پیامی را به مخاطب القا نمی‌کند، مگر اینکه یک کودک چگونه می‌تواند با این همه اعتماد به نفس در جلوی دوربین حاضر شود و از کار‌های روزمره خود برای مخاطبانش بگوید.

البته در ابتدای کار این کودکان و نوجوانان در حال آماده شدن برای رفتن به مدرسه، پارک سرکوچه، خانه مادربزرگ و ... هستند و یا از روزمرگی‌های خود ویدئو‌های بی‌مزه تهیه و به اشتراک می‌گذارند. شاید برای لحظه‌ای لبخند به لب ما بیاورند و کودکی خودمان را با این نسل مقایسه کنیم که ما چه بودیم و چه بر سر این نسل آمده که برای مطرح شدن دست به هر کاری می‌زنند.

کمی که می‌گذرد پای برند‌های مختلف به پیچ این ولاگر‌های کوچولو باز می‌شود و خیلی آهسته اقدام به تبلیغ محصول می‌کنند، البته والدین این کودکان نیز بدشان نمی‌آید که کودک و نوجوانشان جلوی دوربین مزه بریزد و جیبشان پر پول شود.

اما آیا مسئله به همین جا ختم می‌شود، والدین دیگر نیز ترغیب می‌شوند که کودکشان را جلوی دوربین بکشانند و پولی به جیب بزنند، فارغ از اینکه کودکشان را خیلی زود از دنیای کودکی بیرون می‌کشانند و اجازه نمی‌دهند کودکی کند، بلکه به او به چشم یک ابزار برای درآمدزایی نگاه می‌کنند.

همراهی والدین با کودک و نوجوان در تولید محتوی مخاطره‌آمیز است

یزدان یگانگی- مسئول دفتر فضای مجازی سراج چهارمحال و بختیاری در خصوص ولاگری و تفاوت آن با بلاگری و ورود کودکان و نوجوانان به این حوزه، اظهار کرد: در چند سال گذشته نوجوانان برای مطرح کردن خود از راه‌های مختلف مانند رسانه‌ها و مجلات استفاده می‌کردند، اما اکنون شبکه‌های مجازی و اجتماعی این کار را تسهیل کرده است.

وی افزود: مشاهده می‌کنیم که کاربران در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و یوتیوپ اقدام به انتشار ولاگ می‌کنند، ولاگ به‌عنوان یک وبلاگ ویدئویی شناخته می‌شود و کاربران می‌توانند لحظات خود را از این روش با دیگران به اشتراک بگذارند، همچنین می‌توان گفت ولاگ‌ها نسخه به‌روز شده ویدئو‌هایی هستند که مردم با دوربین‌های خانگی ثبت می‌کردند و به اشتراک می‌گذاشتند.

یگانگی با اشاره به علاقه‌مندی کودکان و نوجوانان به ولاگ، توضیح داد: نوجوان به دلیل حس کنجکاوی و داشتن سرگرمی به سمت ولاگ می‌رود، برای مثال نوجوان کنجکاو است که بداند یک فرد ثروتمند، یک ورزشکار و ... چه سبک زندگی دارد، امروز شاهد زیاد شدن اعتیاد نوجوانان به ولاگ هستیم، برخی افراد ساعت‌ها وقت خود را صرف تماشای این ولاگ‌ها می‌کنند و چیزی به معلومات او اضافه نمی‌کند.

مسئول دفتر فضای مجازی سراج چهارمحال و بختیاری بیان کرد: تولید محتوا توسط کودک و نوجوان در شبکه‌های مجازی اگر بدون نظارت والدین انجام شود، می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد، آن‌ها در معرض هر گونه نظر و پیامی قرار می‌گیرند و می‌تواند آسیب‌زننده باشد.

وی با بیان اینکه بسیاری از افراد بلاگری را با ولاگری اشتباه می‌گیرند، یادآور شد: بلاگری فرد محور است و فرد در شبکه‌های اجتماعی خود را به دیگران معرفی می‌کند، اما ولاگری این‌گونه نیست و سبک زندگی خود را به نمایش می‌دهد، ولاگر‌ها با تولید محتوی افرادی را حول یک محور خاص دور خود جمع می‌کنند و از شخص پشتیبانی می‌کنند.

یگانگی ادامه داد: بحث بلاگری در یوتیوپ بیش‌تر از اینستاگرام به درآمدزایی می‌رسد، بسیاری به همین علت ترغیب می‌شوند که به این سمت حرکت کنند، برای نوجوان بسیار جذاب است، والدین نیز از این فرصت استفاده می‌کنند، وقتی مسائل مالی مطرح می‌شود، والدین با فرزند خود همراهی می‌کنند که این همراهی مخاطره‌آمیزتر است.

مسئول دفتر فضای مجازی سراج چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه به گفته روانشناسان درآمدزایی برای نوجوان و کودک سم است، خاطرنشان کرد: کودک و نوجوان نباید احساس استقلال مالی کند، اگر این اتفاق رخ دهد، به دلیل این که توان تشخیصی بالایی ندارد، دچار مشکلات فراوان می‌شود، گاهی این آسیب‌ها روحی و روانی است، والدین نباید پول را بی‌مهابا در اختیار او قرار دهند و باید مدیریت مالی دست خودشان باشد.

وی با اشاره به اینکه ولاگری و تولید محتوا در فضای مجازی کار آسانی نیست و دشواری‌های خود را دارد، گفت: کودک و نوجوان باید از این سختی‌ها اطلاع پیدا کنند، در نگاه اول شاید کار راحتی به نظر برسد، در صورتی‌که تولید محتوی ویدئویی به صورت هدفمند کار بسیار دشواری است.

یگانگی با بیان اینکه در حکمرانی فضای مجازی قرار داریم، تاکید کرد: باید خودمان شرایط را بشناسیم و خود را تطبیق دهیم، نمی‌توانیم این فضا را حذف کنیم، باید در مورد علم زمانه صحبت و بحث کرد، امروز هوش مصنوعی همه را درگیر کرده است، از همه این‌ها به سرعت گذر می‌کنیم، سواد فضای مجازی را باید ارتقا دهیم تا کمتر دچار مشکل شویم.

استفاده والدین از کودک و نوجوان در فضای مجازی برای درآمدزایی کودک‌آزاری محسوب می‌شود

شهرام مقدس- جامعه‌شناس در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه اگر بخواهیم کودکانی که در فضای مجازی از طریق تولید محتوی درآمدزایی می‌کنند را کودک کار بنامیم باید دارای یکسری شاخصه باشند، اظهار کرد: اگر کودک در این کار از سلامت روان، آسایش، امنیت، تحصیل و حقوق فردی محروم شود، می‌توان او را کودک کار نامید، هنوز نمی‌توان گفت که حضور این کودکان و نوجوانان به این فضا جنبه سرگرمی دارد، آیا کودک و نوجوان به‌دنبال ابراز وجود است و یا دلایل دیگری دارد.

وی بیان کرد: سوء استفاده والدین از کودک و نوجوان در فضای مجازی برای کسب درآمد نوعی کودک‌آزاری محسوب می‌شود، اگر بر خلاف مصالح کودک از او به‌عنوان یک ابزار برای کسب درآمد و ایجاد وجهه برای دیگر افراد استفاده شود، نوعی تضییع حقوق کودک است.

مقدس بیان کرد: طبق قانون حمایت از کودکان، کودک‌آزاری نوعی جرم محسوب می‌شود و نیاز به شاکی خصوصی ندارد و دولت می‌تواند با گزارش به این مسئله ورود پیدا کند.

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه در مباحث کودک‌آزاری نوعی طبیعی‌پنداری در خانواده نیز وجود دارد، توضیح داد: تضییع حقوق کودک و انجام اقدامات برخلاف مصالح او کودک‌آزاری است و مصداق‌های متعددی در بعد روانی، اجتماعی، سلامت، تغذیه و غفلت دارد، اگر کودک در فضای مجازی مورد سوء استفاده قرار بگیرد، امکان دارد در آینده تبعات ناگواری در انتظار او باشد، زیرا کودک در شکل‌گیری آن تجارب نقش نداشته است، مصداق کودک آزاری و جرم است.