اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

سید عطا‌الله مهاجرانی| پنجشنبه دوم اسفند از ساعت پنج بعدازظهر در ساختمان «دارالندوه» در بیروت نشستی با عنوان رونمایی کتاب تازه دکتر عبدالحسین شعبان برگزار شد. دکتر هانی سلیمان به ما اطلاع داده بود، رفتیم. در مسیر حسن صبرا را دیدم. او هم پیر شده بود، اما محکم راه می‌آمد. دکتر عبدالحسین شعبان اصلا از نجف اشرف است. در جوانی به مارکسیسم گرایش پیدا کرده و در دهه‌های نیمه دوم عمر بالطبع متعادل و متعاطف به لیبرالیسم شده است.

به دکتر هانی سلیمان سخن کارل پوپر را یادآور شدم: «انسان اگر تا قبل از سی سالگی کمونیست نباشد، قلب ندارد و بعد از سی سالگی اگر کمونیست باشد، عقل ندارد!» عبدالحسین شعبان نویسنده پرکاری است. در زمینه‌های سیاست و تاریخ و حقوق و نقد ادبی کتاب‌های متعددی دارد. نشست امروز دارالندوه درباره کتاب ایشان با عنوان: «کیسینجر و برژینسکی، جمع نخبگان و استراتژی امریکایی» بود. کتاب اگرچه بر اندیشه‌های راهبردی کیسینجر و برژینسکی متمرکز است، اما در کنار این دو به هانتیگتون و فوکویاما هم پرداخته است. در واقع کتاب از چنین مربعی یا پنجره‌ای به استراتژی امریکا توجه کرده است. نکات قابل توجهی در سخنان مدیر جلسه و منتقدان و نیز پرسش‌های حاضران مطرح شد. به مهم‌ترین نکات اشاره می‌کنم، البته شرح و بسط این جلسه در سفرنامه بیروت خواهد آمد.

یکم: امریکایی‌ها، روسای جمهور و نخبگان گاه به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی تباینی در سیاست‌ها وجود دارد. این تباین تاکتیکی است و همگی مبتنی بر استراتژی واحدی شکل می‌گیرد. به عنوان مثال تغییر محل سفارت امریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس در زمان بیل کلینتون در کنگره امریکا تصویب شد. جورج بوش پسر و اوباما هم حمایت کردند. در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ انجام شد. البته می‌دانیم که سازمان ملل قطعنامه‌ای با شماره ۴۷۸ دارد که اعلام بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسراییل را غیرقانونی می‌داند.

دوم: اتاق‌های فکر یا جمع نخبگان امریکایی از جمله مربع کیسینجر- برژینسکی- هانتیگتون-  فوکویاما در خدمت اعمال نظم نوین امریکایی در جهان بوده و هستند. در هر مرحله هم از امکان و ابزار جدید استفاده می‌کردند. وقتی نخستین تانک ارتش شوروی وارد افغانستان شد، برژینسکی که متخصص امور شوروی بود، نامه‌ای دو سطری برای جیمی کارتر نوشت: «خرس روسی در دام افتاد. باید حرکت‌های اسلامی در برابر ارتش شوروی در منطقه ایجاد کنیم!» عربستان و پاکستان ابزار ساماندهی مجاهدین عرب و غیر عرب در افغانستان در برابر ارتش شوروی شدند. این شیوه به خلق القاعده و نیز طالبان و داعش انجامید.

سوم: برنارد لویس در سال ۱۹۸۳ برنامه تقسیم کشورهای عربی و اسلامی منطقه به ۴۱ کشور را به دولت امریکا ارایه داد. آن طرح همچنان مورد توجه روسای جمهور امریکا و نخبگان است. پل برمر که از ۱۳ ماه مه ‌سال ۲۰۰۳ تا ۲۸ ژوئن ۲۰۰۴ حاکم عراق بود؛ اساس تقسیم عراق به مناطق سه‌گانه و نقش سه طایفه در حکومت دستاورد پروژه او است. پل برمر، کارمند موسسه تحقیقاتی کیسینجر بود. در کتاب پل برمر «یک‌سالی که در عراق گذراندم» می‌توان جزییات این طرح را دید.