تجارت نیوز/ با وجود اینکه بانک مرکزی توانسته با سیاست‌های انقباضی خود، روند استقراض بانک‌ها را تا حدودی مهار کند، تشدید رشد بدهی دولت به بانک مرکزی همچنان ادامه دارد؛ طوری که این افزایش این بدهی، تاثیری 15.7 درصدی بر رشد پایه پولی در دی‌ماه امسال گذاشت.

بانک مرکزی چندی پیش جدیدترین گزارش خود از آمار و ارقام متغیرهای پولی و اعتباری تا پایان دی‌ماه سال جاری را منتشر کرد. یکی از بخش‌های مهم این گزارش به وضعیت بدهی دولت و بانک‌ها به بانک مرکزی اختصاص یافته است.
بررسی وضعیت مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی و بانک‌ها از آن رو  حائز اهمیت است که رشد دو متغیر، از عوامل مهم رشد پایه پولی محسوب می‌شوند؛ طوری که بدهی دولت و بانک‌ها به بانک مرکزی، نقشی به‌ترتیب 15.7 درصد و 11.2 درصدی در رشد 13.6 درصدی پایه پولی در 10 ماهه امسال ایفا کردند و پس از افزایش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی، مهم‌ترین عامل در رشد حجم پول پرقدرت بودند.

رشد 43.6 درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی
بررسی آخرین گزارش کل‌های پولی حاکی از آن است که مجموع بدهی بخش دولتی (شامل دولت و شرکت‌های دولتی) به بانک مرکزی در پایان دی‌ماه امسال به 627 هزار میلیارد تومان رسید که 420 هزار میلیارد تومان از این مبلغ مربوط به بدهی مستقیم دولت و 207 هزار میلیارد تومان، مربوط به شرکت‌ها و موسسات دولتی است.
رقم بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در دی‌ماه 1403 نسبت به دی‌ماه سال قبل، 43.6 درصد بود که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته 3.2 واحد درصد افزایش یافت. رشد این رقم در 10 ماهه امسال اما با کاهش 0.4 واحد درصدی نسبت به 10 ماهه 1402 به 32.3 درصد کاهش یافت.

تشدید استقراض دولت از بانک مرکزی از کانال شرکت‌های دولتی
با وجود اینکه میزان رشد نقطه به نقطه و 10 ماهه بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در دی‌ماه سال جاری، تفاوت چندانی نسبت به سال قبل ندارد اما تغییرات قابل توجهی در وضعیت اجزای تغییر دهنده آن ایجاد شده است.
در 10 ماه منتهی به دی‌ماه 1402رقم رشد بدهی دولت و شرکت‌های دولتی به بانک مرکزی، به ترتیب 61.9 درصد و منفی 4.3 درصد بود. اما این ارقام در مدت مشابه سال جاری به 31.6 درصد و 33.8 درصد تغییر یافتند. افزون بر آن، نرخ رشد نقطه به نقطه بدهی دولت و شرکت‌های دولتی به بانک مرکزی که در دی‌ماه سال گذشته، به ترتیب، 70.9 درصد بود، در سال 1403 معادل 41 درصد و 49.1 درصد ثبت شد.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد که در دی‌ماه امسال، دولت چهاردهم برای تامین منابع موردنیاز خود، به استقراض از طریق شرکت‌های دولتی روی آورده و رقم استقراض مستقیم خود را کاهش داده است.

کاهش شدت استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی
بخش دیگری از این گزارش، داده‌های مربوط به مطالبات بانک مرکزی از شبکه بانکی را زیر ذره‌بین برده است. بر این اساس، مجموع بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان دی‌ماه معادل 893.5 هزار میلیارد تومان بود که این رقم نسبت به دی‌ماه سال قبل 31.2 درصد و در مقایسه با ابتدای امسال، 15.8 درصد رشد نشان می‌دهد. این در حالی است که میزان رشد 10 ماهه و نقطه به نقطه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در دی‌ماه سال قبل، به ترتیب 121.7 درصد و 74.1 درصد صعود کرده بود.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد تداوم سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، تا حدودی در مهار استقراض بانک‌ها موفق بوده و سبب شده ارقام رشد بدهی شبکه بانکی، کاهش چشمگیری پیدا کنند.

بدهی 1904 هزار میلیارد تومانی بخش دولتی به بانک‌ها
بانک مرکزی در گزارش خود از متغیرهای پولی و اعتباری، وضعیت بدهی بخش دولتی به بانک‌های کشور را نیز بررسی کرده است. این رقم با رشد 44.3 درصدی نسبت به دی‌ماه سال قبل و 31.4 درصدی در مقایسه با ابتدای سال جاری، در پایان دی‌ماه به 1904 هزار میلیارد تومان رسید. حال آنکه این ارقام رشد در دوره مشابه سال 1402 به ترتیب 51 درصد و 17.6 درصد بودند.
گفتنی است از مجموع 1904 هزار میلیارد تومان بدهی بخش دولتی به بانک‌ها، 1618 هزار میلیارد تومان مربوط به بدهی دولت و 286 هزار میلیارد تومان سهم شرکت‌های دولتی بود.