میزان/ آیین هفتاد و دومین سالروز استقلال کانون وکلای دادگستری، سه‌شنبه شب در شرایطی در تهران برگزار شد که برای نخستین بار طی ۴۶ سال اخیر، عالی‌ترین مقام دستگاه قضایی در این مراسم شرکت کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، طی سخنانی در این آیین، ضمن تبریک روز وکیل به کلیه وکلا، به تبیین و تشریح وجوه تحقق و توسعه عدالت پرداخت و اظهار کرد: یکی از اهداف اصلی نظام جمهوری اسلامی تحقق و گسترش عدالت است. ما قضات و شما وکلا که من مایل هستم شما را همکار خطاب کنم،‌ نقش بی‌بدیلی در تحقق و گسترش عدالت داریم.

رئیس قوه قضاییه با بیان اینکه یکی از الزامات تحقق و توسعه عدالت، التزام به قانون است، گفت: همه ما در هر صنف و قشری باید ملتزم به قانون باشیم؛ چنانچه هر کس بخواهد مبتنی بر سلیقه خود عمل کند، آنگاه عدالتِ مطلوب و غایی محقق نمی‌شود. وقتی صحبت از التزام به قانون می‌کنیم منظور و مقصود ما التزام به همه قانون است نه بخشی از آن. ما قضات و شما وکلا دو بال فرشته عدالت هستیم؛ اگر می‌خواهیم عدالت در مرتبه اعلی تحقق یابد باید به صورت تمام و کمال قانونمدار باشیم.

رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: البته قانونی که وضع می‌شود باید جامع و مانع باشد؛ اگر قانون، تامین‌کننده منافع بخشی از جامعه باشد و منافع بخش‌های دیگر را نادیده بگیرد، عدالت تحقق نمی‌یابد. وضع‌کننده قانون و مجری قانون نیز باید خودشان عادل باشند.

وی با اشاره به الزامات اشتغال به شغل وکالت اظهار داشت: تعهد یک اصل اساسی در شغل وکالت است. چنانچه خیانتی در قرارداد منعقده میان وکیل و موکل صورت گیرد، یک خیانت معمولی به حساب نمی‌آید، بلکه این امر، خیانت به عدالت و جامعه است.

محسنی اژه‌ای با تاکید بر همکاری و هم‌افزایی قوه قضاییه و متولیان نهاد وکالت برای رفع خلاء‌ها و مشکلات موجود در امر قضاوت و وکالت اظهار کرد: هیچ تقابلی میان قوه قضاییه و نهاد وکالت وجود ندارد؛ برای رفع خلاءها و نواقص و اصلاح برخی از قوانین باید میان ما و شما متولیان نهاد وکالت و همچنین مسئولان و دست‌اندرکاران تقنینی، ارتباط گسترده برقرار باشد.اکنون فرصت مغتنمی دست داده که با عنایت به اعتماد متقابلی که وجود دارد، خلاء‌ها و مشکلات مرتبط با دو نهاد قضاوت و وکالت را مرتفع سازیم.

وی، خودنظارتی را یک اصل اساسی در دو نهاد قضاوت و وکالت دانست و  بیان داشت: ما قضات و شما وکلا باید بسیار مراقب شأن و جایگاه خود در اجتماع باشیم. مردم در جامعه نگاه دیگری به یک قاضی و یک وکیل دارند و توقع دارند قضات و وکلا بیش از سایر اقشار جامعه ملتزم به اجرای قانون و رعایت هنجارهای اجتماعی باشند. یک قاضی و یک وکیل در اجتماع باید بسیار مراقب ادبیات خود و نوع رفتار خود باشد.

رئیس قوه قضاییه گفت: ما قضات و وکلا باید خودمان مراقبت کنیم که شیطان‌صفتان به مجموعه‌های ما نفوذ نکنند. طبیعتاً با وجود چند ده هزار قاضی و وکیل، افرادی پیدا می‌شوند که لغزش داشته باشند؛ این امر هم محتمل است و هم موجود است. خود ما قضات و شما وکلا شایسته‌ترین افراد برای اتخاذ تدابیر و تمهیدات جهت پیشگیری از لغزش‌های همکارانمان هستیم. ما شایسته‌ترین افراد هستیم تا چنانچه لغزشی از جانب همکارانمان رخ داد، دست او را بگیریم و به او برای اصلاح و جبران کمک نماییم. پیش از آنکه دستگاه‌های نظارتی بیرونی به سراغ ما و مجموعه ما بیایند باید خودنظارتی و خودکنترلی داشته باشیم و چنانچه لغزشی از جانب ما و همکارانمان رخ داد به سرعت درصدد اصلاح و جبران برآییم.

وی گفت: در هر صنف و قشری، لغزش و لغزش‌کار پیدا می‌شود؛ باید تلاش کنیم تا حد ممکن، لغزش‌ها را اصلاح و جبران کنیم؛ گاهی لازم نیست به سرعت به سراغ مجازات فردِ لغزش‌کرده برویم؛ چنانچه طبق موازین قانونی، مجازات هم می‌کنیم، باید به فرد لغزش‌کرده کمک کنیم که به سرعت در جهت اصلاح و جبران برآید.

رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: اگر عیوب و نواقصی به نهاد قضاوت و وکالت عارض می‌شود و اگر اشکالاتی در شئون مختلف از جمله نحوه رسیدگی به تخلفات اداری ، نحوه گزینش‌ها و غیره وارد است، ما قضات و شما وکلا شایسته‌ترین افراد برای رفع این اشکالات هستیم.

رئیس قوه قضاییه بیان داشت: من و امثال من، بیش از گفتن، به شنیدن نیاز داریم؛  من طی بیش از سه سالی که مسئولیت ریاست دستگاه قضا را بر عهده دارم تلاش کرده‌ام تا حد توان با تمامی اقشار و اصناف جامعه نشست‌های هم‌اندیشی برگزار کنم؛ ما کارگزاران نظام باید مشکلات و چالش‌های اقشار و اصناف مختلف کشور را بشناسیم و در راستای رفع آنها تمامی مساعی خود را به کار بندیم.

وی با تاکید بر نقش هم‌افزای قضات و وکلا در امر کشف حقیقت و تحقق عدالت اظهار داشت: در سال ۱۳۶۲ وقتی مقوله‌ای مرتبط با نهاد وکالت در مجلس مطرح بود، برخی دوستان و همکاران من در دادگاه انقلاب تاکید داشتند که اگر وکیل در فلان پرونده‌ها ورود پیدا کند، چنین و چنان می‌شود! اما من تاکید داشتم که مگر قصد ما کشف حقیقت و  تحقق عدالت در پرونده‌های قضایی نیست؟ خُب، وقتی ورود وکیل به پرونده‌ها می‌تواند کمکی برای تحقق عدالت باشد، چرا باید مانع این ورود شویم؟! گاهی وکیل به قاضی تنبّه می‌دهد که به فلان ادله و یا فلان قانون، عنایت کند و چه‌بسا همین تنبّه دادن، روند کشف حقیقت را تسهیل می‌سازد؛ البته قاضی و وکیل، دو شخصیت مستقل هستند و کمک آنها به یکدیگر در مسیر «کشف حقیقت»، «تحقق عدالت»، «تشخیص حکم»، «انطباق حکم و موضوع» و غیره، منافاتی با استقلال آنها ندارد. 

محسنی اژه‌ای با اشاره به نقش وکلا در کاهش اطاله دادرسی‌ها اظهار کرد: امانت بزرگی بر دوش ما قضات و شما وکلا است، باید امانت‌دار خوبی باشیم؛ برخی اسرار مردم در اختیار ما و شماست، باید رازدار خوبی باشیم؛ کار من و شما بسیار خطیر است، باید در اجرای این کار خطیر بسیار دقت داشته باشیم و تا حد توان و امکان، امور محوله را با سرعت به پیش ببریم.

رئیس قوه قضاییه گفت: امروز حجم کار در دستگاه قضایی بسیار بالاست؛ ما با ۲۰ میلیون گردش پرونده مواجه‌ایم (البته باید توجه داشت که این ۲۰ میلیون، آمار پرونده‌های یکتا نیست، بلکه ناظر بر گردش پرونده‌ها است)؛ در کنار این امر، نتوانسته‌ایم به دلیل محدودیت‌های موجود، به میزان حجم بالای کار، قاضی و کارمند استخدام کنیم؛ بر همین اساس شما وکلا می‌توانید در دقت و سرعت بخشیدن به رسیدگی‌های قضایی، یار و یاور قضات باشید؛ امروز یکی از نارضایتی‌های مردم روند طولانی رسیدگی‌های قضایی است، شما وکلا کمک کنید که این روند، تقلیل یابد؛ فی‌المثل اگر وکالت چند پرونده را همزمان برعهده دارید، به‌گونه‌ای تمشیّت و مدیریت کنید که تداخلی در مسئولیت‌های‌تان ایجاد نشود و بدین‌واسطه دادگاه‌های موکلین شما با تجدید وقت مواجه نشود. در ارسال لوایح دفاعیه خود سرعت و دقت را لحاظ کنید. تلاش کنید تا حد مقدور در پرونده‌ها و مقولات ارجاعی، صلح و سازش و مصالحه صورت گیرد؛ پرونده‌های قضایی را صحنه زورآزمایی و رقابت درون صنفی خود نکنید؛ البته من تصریح دارم که قاطبه شما وکلا اینچنین نیستید.