دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

روز سه‌شنبه هفتم اسفند و در واپسین هفته‌های سال ۱۴۰۳، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، به‌منظور دیدار و گفت‌وگو با همتای ایرانی خود، وارد تهران شد. این سفر به دعوت سید‌عباس عراقچی انجام گرفت و لاوروف بعدازظهر روز سه‌شنبه مورد استقبال این دیپلمات بلندپایه ایرانی قرار گرفت. از جمله دستورکارهای مهم وزیر روسی در تهران، بحث در خصوص مسائل دوجانبه، موضوع سوریه و مساله هسته‌ای بود.

اهمیت این دیدار یک هفته پس از مذاکرات وزرای خارجه روسیه و آمریکا در ریاض و گفت‌وگو بر سر اوکراین و روابط دوجانبه حائز اهمیت است. از‌این‌رو به نظر می‌رسد دیپلمات بلندپایه روسیه در این سفر حامل پیام‌هایی برای ایران بوده باشد.

همکاری‌های دوجانبه
در رابطه با مسائل دوجانبه، کمتر از سه ماه پیش، یعنی روز جمعه ۱۷ژانویه مصادف با ۲۸ دی‌ماه، کرملین میزبان مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، بود و قرارداد ۲۰ساله همکاری‌ها بین ایران و روسیه به امضای طرفین رسید؛ توافقی که هم طرف روسی و هم طرف ایرانی نسبت به تاثیر آن بر گسترش مناسبات فیمابین ابراز امیدواری کرده‌اند. اکنون نیز یکی از دستورکارهای مهم سفر یک‌روزه لاوروف به ایران گفت‌وگو و تبادل نظر پیرامون پیشبرد این توافق است.

در این رابطه سفارت مسکو در تهران اعلام کرد که در جریان مذاکرات وزیران امور خارجه روسیه و ایران در تهران، تاکید ویژه‌ای بر گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی متقابل سودمند در راستای اجرای پروژه‌های کلیدی مشترک در حوزه‌های انرژی و حمل‌ونقل خواهد شد. همچنین وزرای امور خارجه ایران و روسیه روز سه‌شنبه و پس از انجام رایزنی در تهران، در یک کنفرانس خبری مشترک شرکت کردند.

عراقچی در نشست خبری مشترک با همتای روس خود گفت: «رایزنی‌های ایران و روسیه به‌صورت مستمر در حوزه‌های مختلف در جریان دارد. امروز گفت‌وگوهای مفصل، خوب و سازنده‌ای داشتیم و موضوعات مختلف را مرور کردیم.» رئیس ‌دستگاه دیپلماسی ایران توضیح داد که در خصوص روابط دوجانبه، همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه به‌سرعت پیش می‌رود و همان‌طور که اشاره شد، کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور در ماه آوریل برگزار می‌شود.

موضع نزدیک درباره سوریه
ایران و روسیه در زمره کشورهایی هستند که بعد از تحولات در سوریه و سقوط بشار اسد موقعیت سابق خود را در این کشور از دست دادند. البته مسکو بعد از این تحول خیلی سریع دست‌به‌کار شد و یک هیات برای مذاکره به سوریه اعزام کرد. روسیه از آنجا که دو پایگاه لاذقیه و طرطوس را در سوریه دارد، علاقه‌مند به حفظ دو پایگاه نظامی خود در سواحل دریای مدیترانه در سوریه است و لذا ناچار به همکاری با حاکمان جدید این کشور است. اکنون نیز شاید ایران بتواند از طریق روسیه ارتباط با حاکمان سوریه را پیش ببرد. تهران و مسکو در چند سال گذشته برای تداوم حکومت بشار اسد همکاری‌های نزدیکی در سوریه داشتند. در این رابطه عراقچی با اشاره به گفت‌وگوهای دو وزیر خارجه در ارتباط با موضوع سوریه گفت: «موضع ما در مورد بحث سوریه به یکدیگر نزدیک است و ما خواهان ثبات، آرامش و حفظ وحدت سرزمینی و تمامیت ارضی و پیشرفت سوریه براساس خواست مردم این کشور هستیم. ما از ایجاد صلح و ثبات در این کشور پشتیبانی می‌کنیم.»

هماهنگی مواضع هسته‌ای با روسیه و چین
یکی دیگر از مباحث مهم بین ایران و روسیه بحث مذاکرات هسته‌ای ایران است. روسیه تا پیش از این و در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن، از آنجا که در پی جنگ اوکراین تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داشت، در بسیاری از مسائل مواضع همسویی با ایران اتخاذ می‌کرد. اما امروز با روی کار آمدن دونالد ترامپ و تاکیدش بر اعمال سیاست فشار حداکثری بر ایران و همچنین احتمال معامله مسکو و واشنگتن، به نظر می‌رسد که شاید کرملین دیگر روی همان ریل سابق حرکت نکند. 

چندی پیش نیز روسای جمهور روسیه و آمریکا در یک گفت‌وگوی تلفنی درباره ایران، اوکراین و آینده روابط میان مسکو و واشنگتن رایزنی و تبادل نظر کردند.در رابطه با مباحث هسته‌‌ای، وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه در جریان دیدار با لاوروف در ارتباط با موضوع هسته‌ای نیز رایزنی و گفت‌وگو داشتیم، گفت: «در این ارتباط مشورت‌های نزدیک داشتیم و تیم‌های حقوقی سیاسی و کارشناسی ما با یکدیگر در تماس مستمر هستند. ما با این تماس‌ها ادامه می‌دهیم.»عراقچی ادامه داد: «در خصوص مذاکرات هسته‌ای، موضع ما روشن است. ما تحت فشار، تهدید و تحریم مذاکره نخواهیم کرد و هیچ امکان مذاکره مستقیم بین ما و آمریکا در موضوع هسته‌ای تا زمانی که فشار حداکثری به این شکل خود اعمال خواهد شد، وجود نخواهد داشت.»

رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین اعلام کرد: «در مورد گفت‌وگوهایی که روز دوشنبه با سه کشور اروپایی در ژنو داشتیم، با لاوروف و همکارانشان صحبت کردیم و  در مورد این گفت‌وگو به آنها توضیح دادیم. در مورد موضوع هسته‌ای، با همکاری و هماهنگی دوستان خود در چین و روسیه حرکت و مواضع خود را هماهنگ می‌کنیم.»

ظرفیت دیپلماسی وجود دارد
از دیگر سو سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز در کنفرانس خبری مشترک با همتای ایرانی خود گفت: «در ارتباط با موضوع برجام صحبت کردیم و معتقدیم که ظرفیت دیپلماسی هنوز وجود دارد و باید به صورت مناسب و بدون توسل به زور و تهدید از آن استفاده کرد.» وزیر خارجه روسیه افزود: «در اول سال جاری در تهران، همایش اقتصادی خزر به صورت موفقیت‌آمیز برگزار شد. امیدواریم در نزدیک‌ترین زمان، کمیسیون همکاری اقتصادی-تجاری تشکیل شود.»لاوروف همچنین گفت: «تماس‌های ما ادامه می‌یابد و فرمت چندجانبه به‌ویژه در راستای وضع ناظر ایران در اتحادیه اوراسیا وجود دارد. 

امیدواریم موافقت‌نامه ایران و اوراسیا درباره تجارت آزاد انجام شود. این موضوع به افزایش تبادلات تجاری میان کشورهای ما در این اتحادیه کمک خواهد کرد.»به گفته وزیر خارجه روسیه، به‌رغم فشارهای غیرقانونی تحریمی، تجارت بین دو کشور پویایی مثبتی دارد و در سال گذشته مبادلات تجاری بیش از ۱۳درصد افزایش پیدا کرده است. وی ابزار امیدواری کرد که این روند ادامه یابد. او همچنین تاکید کرد: «به همکاری با ایران در زمینه اقتصادی ادامه می‌دهیم و به دنبال ارتقای تبادلات تجاری بین دو کشور هستیم. ما در حال تلاش برای کاهش تاثیرات منفی تحریم‌ها بر اقتصادمان هستیم.» لاوروف همچنین تاکید کرد: «ما سطح فوق‌العاده‌ای از گفت‌وگوهای سیاسی با ایران داریم.»

رایزنی ویژه درباره مساله هسته‌ای
همزمان سفیر ایران در مسکو با بیان اینکه در جریان رایزنی‌های وزیران امور خارجه ایران و روسیه طرفین در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی رایزنی و گفت‌وگو کردند، تصریح کرد: در این دیدار طرفین به‌صورت ویژه در مورد مساله هسته‌ای و نوع تعاملاتی که در این زمینه داریم، رایزنی و گفت‌وگو کردند. سفیر ایران در پاسخ به این سوال که آیا وزیر خارجه روسیه در جریان سفر به تهران حامل پیام خاصی از سوی آمریکا به ایران بوده است، گفت: من خبری در این ارتباط ندارم.