اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

حسن بهشتی‌پور، پژوهشگر مسائل بین‌الملل در پاسخ سوال «اعتماد» در باب اینکه تا چه اندازه تنش میان تهران و واشنگتن می‌تواند محور رایزنی لاوروف با مقام‌های رسمی کشورمان باشد، گفت: به نظر می‌‌رسد که یکی از اهداف اصلی سفر لاوروف به تهران، انتقال نتایج مذاکرات اخیر این مقام روس با مارک روبیو در ریاض و تشریح طرح‌های امریکا درباره آینده اوکراین برای طرف ایرانی است. با این حال، بعید است که روسیه قصد میانجی‌‌گری میان ایران و امریکا را داشته باشد. به باور بهشتی‌پور شواهد نشان می‌دهد مساله سوریه می‌تواند به ‌عنوان یکی از محورهای مهم رایزنی‌ها باشد، چرا‌که اخیرا مسکو تماس‌های تلفنی با احمد الشرع، رییس موقت دولت سوریه برقرار کرده و لاوروف نیز دیدارهایی در این خصوص داشته است. به نظر می‌رسد مقامات روسیه و ایران قصد دارند درباره آینده سوریه رایزنی کرده و راهکارهای مشترکی را برای تداوم نفوذ و پیشبرد منافع خود در این کشور بررسی کنند.

بهشتی‌پور در ادامه گفت‌وگوی خود با «اعتماد» همچنین تاکید کرد: در شرایط کنونی، هم موضوع آینده سوریه و هم تحولات مرتبط با اوکراین از اهمیت ویژه‌ای در این سفر برخوردار است. در مورد اوکراین اما باید گفت اگرچه ایران مستقیما نقشی در این پرونده ندارد، اما انتظار می‌رود که روسیه گزارشی از مذاکرات اخیر خود با مقامات امریکایی در ریاض به طرف ایرانی ارایه دهد. این انتظار از آن جهت مطرح است که احتمال می‌‌رود ایران نیز به ‌عنوان یکی از موضوعات مورد بحث در این نشست‌ها مطرح شده باشد. به باور این کارشناس مسائل سیاست خارجی از منظر ایران، آگاهی از جزییات این رایزنی‌ها و درک نگرش روسیه نسبت به همکاری‌‌های میان مسکو و واشنگتن، اهمیت دارد، به‌ ویژه آنکه مذاکرات ریاض ممکن است بر آینده تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی ایران نیز تاثیرگذار باشد. بهشتی‌پور اما در بخشی از گفت‌وگوی خود با «اعتماد» تاکید کرد که بحث میانجی‌‌گری توسط مسکو گزینه چندان محتملی نیست و بعید است که روسیه درصدد ایفای چنین نقشی باشد. هر چند، نمی‌توان به‌ طور کامل احتمال انتقال پیامی از سوی امریکا به ایران را رد کرد، اما چنین احتمالی نیز از پنج درصد فراتر نمی‌‌رود، چراکه در مجموع، روسیه در شرایط فعلی بیشتر بر موضوع اوکراین و چگونگی حل‌ و فصل این بحران تمرکز دارد. با این حال اما همچنان بر این باورم آینده سوریه و موقعیت کنونی ایران و روسیه در این کشور نیز از دیگر محورهای کلیدی گفت‌وگوها خواهد بود.

بهشتی‌پور در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب رویکرد احتمالی روسیه در برابر تشدید تنش‌ها میان تهران و واشنگتن گفت: در شرایط کنونی، باید در ابتدا پیش‌‌بینی دقیقی از مواضع روسیه و امریکا داشت که البته همچنان قضاوت و ارزیابی درست از این مساله زود است. از طرفی ایالات‌متحده، به دنبال حل بحران اوکراین با تکیه بر همان سیاست اول امریکا است، بنابراین واشنگتن تمایل ندارد هزینه‌های جنگ اوکراین را از محل مالیات شهروندانش تامین کند. بر همین اساس، واشنگتن رویکرد خود را تغییر داده و طرحی را دنبال می‌کند که براساس آن، قصد دارد مناطق اشغالی اوکراین را به روسیه واگذار کند و عملا تجزیه این کشور را به رسمیت بشناسد.

به باور بهشتی‌پور حال در چنین شرایطی، سفر لاوروف به تهران را می‌توان در چارچوب تلاش‌‌های دیپلماتیک برای حل ‌و فصل بحران اوکراین نیز ارزیابی کرد. لذا در این شرایط نقش‌آفرینی روس‌ها برای تنش‌زدایی میان ایران و امریکا محل تردید است، چراکه اکنون پرسش اصلی این است که آیا اساسا مسکو و واشنگتن می‌توانند بر سر طرح نهایی درباره اوکراین به توافق برسند و مهم‌تر از آن، آیا متحدان اروپایی واشنگتن طرح ترامپ در این زمینه را خواهند پذیرفت یا خیر؟

بهشتی‌پور در ادامه گفت‌وگویش با «اعتماد» تاکید کرد: لذا در همین راستا، نمی‌توان انتظار داشت که روسیه در شرایط فعلی بتواند سیاست مشخصی درقبال ایران اتخاذ کند. چرا مسکو پیش از هر اقدامی باید ابتدا چالش‌های خود با امریکا را برطرف کند. به باور این پژوهشگر مسائل بین‌الملل حتی اگر روسیه نیز بخواهد رویکرد خود را در قبال ایران تغییر دهد، ابتدا باید از رویکرد تقابل مستقیم با واشنگتن خارج شود.

به باور بهشتی‌پور از سویی دیگر، این فرضیه که احتمال دارد مسکو تحت تاثیر فشارهای امریکا بخواهد حمایت‌هایش از تهران را کاهش دهد مبنای درست ندارد، چراکه مسکو تاکنون عملا حمایت ملموسی از تهران در برابر واشنگتن انجام نداده است. اخیرا نیز شاهد بودیم دونالد ترامپ مکررا مواضعی تهاجمی علیه ایران اتخاذ کرده، روسیه اما گامی عملی در دفاع از ایران برنداشته است. بنابراین، چنین فرضی فاقد مبنای واقعی بوده و بیشتر در سطح رسانه‌ها مطرح می‌شود. این پژوهشگر مسائل سیاست خارجی در ادامه به «اعتماد» گفت: بنابراین تا زمانی که چالش میان روسیه و امریکا به قوت خود باقی است پیش‌بینی رویکرد روسیه درقبال منازعات ایران و امریکا امکان‌پذیر نیست. هر چند که طرفین در تلاش‌‌اند راه‌حلی برای رفع اختلافاتشان بیابند. در عین حال اما امریکا بدون پایان جنگ اوکراین، تحریم‌های خود علیه روسیه را که یکی از مهم‌ترین موانع نزدیک شدن دو کشور به یکدیگر است را لغو نخواهد کرد. به باور بهشتی‌پور از طرفی یکی دیگر از اولویت‌های کلیدی ترامپ، ایجاد شکاف میان روسیه و چین است. از آنجا که تحریم‌ها باعث نزدیکی بیشتر روسیه به چین شده است، امریکا در وهله اول تلاش می‌کند با کاستن از فشارها بر مسکو، از تقویت بیش از پیش روابط میان مسکو و پکن جلوگیری کند. بهشتی‌پور در انتهای گفت‌وگوی خود با «اعتماد» خاطرنشان کرد: با این همه روسیه در موقعیتی نیست که بتواند در تنش‌‌های میان ایران و امریکا، به نفع یکی از طرفین مداخله کند یا اینکه بخواهد بر ایران فشار بیشتری وارد سازد. چنین ادعاهایی بیشتر در سطح تحلیل‌های رسانه‌ای مطرح می‌شود و مبنای متقنی ندارد.