در واقع می‌توان گفت توجه به افرادی که در اداره زندگی خود و بخصوص ضروری‌ترین امر یعنی غذا، با دشواری روبه هستند، یکی از حکمت‌های روزه است و از این رو در روایات آنچنان به افطاری دادن سفارش شده است که از روزه مستحبی اهمیت بیشتری دارد.

ابی الحسن موسی (علیه‌السّلام): فطرک اخاک الصائم افضل من صیامک. 

امام موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) فرمود: افطاری دادن به برادر روزه‌دار از روزه‌ات بافضیلت‌تر است.

بی‌تردید هرگز افطاری دادن جایگزین روزه واجب نخواهد شد، اما در ارزیابی ثواب، گاهی ثواب افطاری دادن بیشتر است.

امام صادق (علیه‌السّلام) نیز درباره افطاری دادن می‌فرماید: فردی که مؤمنی را افطاری دهد، کفاره یک سال گناه او شمرده می‌شود و فردی که دو مؤمن را افطاری دهد، بر خداوند است که او را وارد بهشت سازد.

نگاهی به برکات افطاری دادن

امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید:

فردی به نام سدیر، در ماه مبارک رمضان، بر پدرم امام باقر (علیه‌السّلام) وارد شد.

حضرت فرمود:‌ای سدیر، آیا می‌دانی در چه شب‌هایی قرار داریم؟

عرض کرد: آری، پدرم فدایت باد، شب‌های ماه مبارک رمضان است.

امام فرمود: آیا می‌توانی در هر شب از این شب‌ها ۱۰ بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنی؟

سدیر گفت: پدر و مادرم فدایت باد این اندازه ثروت ندارم. 

امام فرمود: آیا می‌توانی نه بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنی؟

 سدیر باز همان گونه جواب داد.

حضرت یکی یکی کم کرد تا فرمود: آیا می‌توانی هر شب یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنی؟

سدیر عرض کرد: این نیز در توانم نیست.

 امام فرمود: آیا می‌توانی هر شب مسلمانی را افطار دهی؟

گفت: آری، بلکه ده مسلمان را نیز می‌توانم.

پدرم فرمود:‌ای سدیر، من نیز همین را اراده کرده‌ام. اگر بتوانی یک برادر مسلمان را افطاری دهی (ارزش آن)، چون آزاد ساختن یکی از فرزندان اسماعیل است.

اما اهداف افطاری دادن چیست که اینگونه به آن توصیه شده است؟

هدف از افطاری دادن، علاوه بر مسرور ساختن مؤمنان بخصوص فقرا، ایجاد انس و هماهنگی و اتحاد بین مسلمانان است.

امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در نامه‌ای به عثمان بن حنیف، که یکی از کارگزاران حضرت در بصره بود، نوشت:‌ای فرزند حنیف، به من خبر رسیده که مردی از جوانان اهل بصره برایت خوانی گسترد و تو نیز دعوتش را اجابت کردی، خوراک‌های رنگارنگ برایت آوردند و قدح‌هایی در برابرت چیدند و تو نیز حریصانه از آنها خوردی واستخوان‌های گوشت‌دار را با دندان پاک کردی. گمان نمی‌بردم، تو پذیرای دعوت چنین مردمی شوی و بر خوانی که بینوایان از آنها محرومند و توانگران پیرامونش حضور دارند، بنشینی. بنگر از این آخر دنیا چه می‌جویی؟!

آنچه یقین نداری حلال است، دور افکن و از آنچه به یقین می‌دانی حلال است، استفاده کن. 

براین اساس باید توجه داشت که افطاری و پذیرایی در صورتی ارزش دارد که از پیرایه‌ها پاک و هدفش رضایت الهی و مسرور ساختن مؤمنان باشد.

ثواب افطاری دادن

از جمله اعمال شب‌های ماه رمضان این است که در زمان افطار صدقه داده و به روزه داران افطار دهید، هرچند به‌قدر چند دانه خرما یا جرعه‌ای آب باشد.

از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز اینچنین روایت شده است که هرکه روزه‌داری را افطار دهد همچون پاداش آن روزه‌دار برایش خواهد بود، بی‌آنکه از پاداش آن روزه‌دار چیزی کاسته شود و همچنین برای او خواهد بود همانند آن عمل خوبی که آن افطار کننده به نیروی آن طعام بجا آورد.

آیت الله علاّمه حلی در رساله «سعدیه» از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است که؛ هر مؤمنی در ماه رمضان مؤمن دیگری را به لقمه‌ای اطعام کند، حق‌تعالی برای او پاداش کسی را بنویسد که سی بنده مؤمن آزاد کرده و نزد خدا یک دعایش مستجاب شود.