همشهری/متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

در مناظره همشهری علت استیضاح همتی و راهکارهای رفع مشکلات ارزی بررسی شد
 
محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس و وحید شقاقی شهری، اقتصاددان، در مناظره همشهری به ارزیابی علل استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر پیشین اقتصاد و راهکارهایی برای رفع مشکلات اقتصادی خصوصا موضوع ارز پرداختند. زنگنه از طراحان استیضاح همتی بود و شقاقی شهری در روزهای اخیر با استیضاح همتی مخالفت کرده بود.

چرا مجلس به استیضاح رسید؟
در این مناظره، زنگنه درباره اینکه چطور شد به استیضاح رسیدید، با اشاره به جلسات مختلف در مجلس برای رفع مشکلات ارزی کشور گفت: نتیجه افزایش قیمت ارز را در رشد شدید قیمت‌ مواد خوراکی داشتیم. از سوی دیگر سیاست دولت تحریک قیمت طلا بود که روی بازار اثر گذاشت. از طرف دیگر، خروج پول از بازار سرمایه به بازار طلا را شاهد بودیم. برای همین مسئله، هر بار که جلسه می‌گذاشتیم وزیر محترم اقتصاد، راهکاری برای رفع این مشکلات ارائه نمی‌کرد.
وی افزود: در عرض 3ماهی که لایحه بودجه سال آینده را در مجلس بررسی می‌کردیم، قیمت ارز از 60هزار تومان به 90هزار تومان رسید و محاسبات بودجه عملا به هم ریخت. هر بار که درباره علت گرانی ارز می‌پرسیدیم فقط یک جواب داشتند که ترامپ دارد می‌آید و ما تحریم هستیم. این در حالی است که ما سال‌هاست تحریم هستیم و این بهانه‌جویی است. نهایتا پس از جلسات مکرر، بحث استیضاح مطرح شد و نتیجه را مردم دیدند. به هیچ عنوان در بدنه استیضاح‌کنندگان بحث سیاسی و تقابل با دولت مطرح نبود. اینها افرادی هستند که بارها به دولت چهاردهم کمک کرده‌اند. پیش‌بینی من این است که با این استیضاح، بازارها باثبات و آرامش ایجاد خواهد شد.
زنگنه گفت: مسئولان دولتی درباره علت حذف ارز نیمایی می‌گفتند که این سامانه، صوری است و رانت وجود دارد که حرف درستی است و ما هم قبول داریم. اما وقتی می‌گفتیم برنامه شما چیست، دیدیم که می‌خواهند ارز نیمایی را با شتاب به قیمت آزاد برسانند، درحالی‌که باید نرخ ارز نیمایی را به‌تدریج بالا می‌بردند و ارز آزاد را هم مهار می‌کردند که این کار را نکردند. یک‌مرتبه در مدت کوتاهی قیمت ارز به‌شدت بالا رفت. بارها پرسیدیم که برای مهار ارز آزاد چه برنامه‌ای داریم، می‌گفتند دست ما نیست.

همتی فرصت کافی نداشت
شقاقی اما درباره علت بحران ارز گفت: ناترازی‌های اقتصادی که داریم مربوط به 3-2 دهه اخیر است. اکنون اوضاع اقتصادی به شکلی است که مردم همه قوا را به یک چشم می‌بینند. قیمت‌گذاری دستوری و تحریم‌ها از عوامل مؤثر بر این ناترازی‌هاست و تحریم‌ها حتما اثر بسیاری داشته است.
وی تأکید کرد: نباید در نقش تحریم‌ها کوچک‌نمایی کرد. ضمن اینکه فشار حداکثری از سوی ترامپ شروع شده و این وضع به دولت چهاردهم رسیده است. من معتقدم، هر دولتی بود الان این ناترازی‌ها شروع می‌شد. در این شرایط، وزیری که 5‌ماه است آمده ‌نتوانست خوب کار کند؛ چون 3‌ماه اخیر درگیر استیضاح بود ‌.

بانک مرکزی مسئول ارز است
شقاقی از اینکه موضوع استیضاح نگذاشت همتی به خوبی کار کند، انتقاد کرد و درباره افزایش نرخ ارز هم گفت: مسئول ارز، بانک مرکزی است و اگر ارز مهار نمی‌شود، باید بانک مرکزی پاسخگو باشد.
اما زنگنه با تأکید بر اینکه رئیس‌کل بانک مرکزی با پیشنهاد وزیر اقتصاد به هیأت دولت انتخاب می‌شود، تأکید کرد که وزیر اقتصاد نقش مؤثری در سیاست‌های پولی و ارزی دارد.
شقاقی هم تأیید کرد که رئیس‌کل بانک مرکزی طبق قانون با پیشنهاد وزیر اقتصاد به دولت و حکم رئیس‌جمهور تعیین می‌شود، گفت: همه ما می‌دانیم که رئیس‌کل بانک مرکزی در یک مناسبات نانوشته و فرانهادی انتخاب شده است. روی کاغذ، رئیس‌کل فعلی بانک مرکزی را وزیر اقتصاد پیشنهاد داده اما انتخاب او طی مناسباتی فراتر از وزیر بوده است.
اما زنگنه در پاسخ به این اظهارنظر گفت: مردم محرم هستند. زمانی که پزشکیان رأی آورد فشار حامیان دولت این بود که فرزین از ریاست بانک مرکزی کنار گذاشته شود. اما گویا آقای همتی گفته بود بگذارید وزیر اقتصاد مشخص شود و آنگاه خود وزیر اقتصاد، گزینه بانک مرکزی را پیشنهاد کند.

بهانه‌جویی با تحریم‌ها
شقاقی در این مناظره گفت: از این پس وزارت اقتصاد با 3‌ماه سرپرست مدیریت خواهد شد و این برای کشور مشکل ایجاد خواهد کرد. الان وضع به‌گونه‌ای است که کسی نمی‌خواهد وزارت اقتصاد را بپذیرد. وسط یک جنگ پیچیده اقتصادی و ناترازی‌های داخلی و انباشت تورم، وزارت اقتصاد، متصدی ندارد و احتمالا تا 3‌ماه با سرپرست مدیریت خواهد شد.
وی با ذکر اینکه تورم پدیده طولانی‌مدتی است، گفت: تورم در دولت گذشته بالای 40درصد بود. 7سال است تورم بالای 40درصد داریم و شرایط سخت است. بحران آب و فرونشست زمین، صندوق‌های بازنشستگی و انرژی داریم.
زنگنه در پاسخ به شقاقی گفت: این اظهارات را که هیچ کاری نمی‌شود کرد‌در این چند‌ماه از آقای همتی بارها شنیدیم. ناترازی‌ها ربطی به تحریم‌ها ندارد. مشکل کمبود برق چه ربطی به آمریکا دارد؟ چرا شرکت مپنا انحصار ایجاد کرده و نمی‌گذارد سایر شرکت‌ها نیروگاه‌‌های بسازند؟‌

چه‌کسی فرمانده اقتصادی باشد؟
زنگنه به انتقادات همتی از شهید رئیسی در زمان دولت سیزدهم اشاره کرد و گفت: آقای همتی در آن مقطع به شهید رئیسی می‌گفت اگر نمی‌توانید بازارها را کنترل کنید استعفا دهید. آیا وسط جنگ اقتصادی باید فرماندهی بگذاریم که با دشمن بجنگد یا سیاست‌هایش دقیقا مطابق خواسته دشمن باشد؟ در وسط جنگ اقتصادی باید فرمانده اقتصادی قوی، مدبر و جهادی بگذاریم.
 زنگنه تأکید کرد: از قبل از شروع به‌کار ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، در ایران شاهد بودیم آقای همتی وزیر، اقتصاد همه‌‌چیز را به آمدن ترامپ گره زده بود. درحالی‌که آقای همتی، فرمانده اقتصادی دولت بود اما مرتب به مردم سیگنال منفی اقتصادی درباره آمدن ترامپ می‌داد. این در حالی است که ترامپ هنوز اقدام عملی علیه ایران نکرده و صرفا حرف زده و تهدید کرده است.

همتی زیاد درباره ارز موضع می‌گرفت
شقاقی بار دیگر تأکید کرد که وزیر اقتصاد مسئول ارز نیست و اگر حرف می‌زند، مثل سایر وزرا حق دارد حرف بزند. اگر صحبت کرده، نظرش را گفته است. ضمن اینکه من هم با ارز توافقی موافق نیستم؛ البته با رانت ارزی هم موافق نیستم.‌زنگنه در پاسخ گفت: هیچ‌کس اندازه آقای همتی درباره ارز صحبت نکرده است.‌شقاقی هم بار دیگر تأکید کرد که وزیر اقتصاد مسئول ارز نیست و نباید گرانی ارز را به دوش او می‌انداختند.‌زنگنه گفت: سیاست ارزی در ستاد اقتصادی دولت تصویب شده که دبیر آن وزیر اقتصاد است. سیاست‌های بانک مرکزی اصلا این نبود که ارز را اینقدر گران کنند و به‌خاطر فشارها بود.‌شقاقی هم گفت: من هم می‌پذیرم که مشکلات ساختاری اقتصاد ما راهکار داخلی دارد و به تحریم‌ها ربطی ندارد.

همتی هم موافق بود که اقتصاد باید‌ فرمانده داشته باشد
زنگنه تأکید کرد: در دولت سیزدهم فرمانده اقتصادی مشخص نبود و در جلسه‌ای آقای همتی به ما گفت که با پزشکیان طی کرده‌ام که فرمانده اقتصادی مشخص باشد و من در جای خودم بنشینم. اکنون آقای پزشکیان باید وزیر اقتصادی معرفی کند که در فکرش، مذاکره و رفع تحریم‌ را کنار بگذارد و با همین شرایط فعلی می‌خواهد اقتصاد را مدیریت کند.
شقاقی ‌هم گفت: باید دولت، وزیر اقتصاد بعدی را به‌عنوان فرمانده اقتصادی دولت به مجلس معرفی کند و مجلس هم از آن فرد مسئولیت بخواهد و پاسخگو باشد. اگر وزیر جدید به وعده‌هایش که حتما باید کمّی باشد، عمل نکرد حتما باید کنار برود.

همتی حتما باید استیضاح می‌شد
محسن زنگنه، نماینده مجلس در پاسخ به این سؤال که آیا در شرایط فعلی که ترامپ شروع به‌کار کرده و تهدیدات علیه ایران قطعا زیاد خواهد شد، آیا باید همتی استیضاح می‌شد، گفت: حتما باید همتی را استیضاح می‌کردیم. چون با این وضعیت کسی که تمام مسائل کشور را به آن طرف آب‌ها و آمریکا و برجام گره زده، نسخه‌ای برای اقتصاد کشور ندارد.وی تصریح کرد: این فرمانده اقتصادی ماست که ترامپ نیامده، تمام کشور را آچمز کرد و مردم را می‌ترساند.
این نماینده مجلس گفت: در 6‌ماه دولت چهاردهم، رشد نقدینگی از 26درصد به 28درصد افزایش یافت. پایه پولی از رشد 13درصد به بیش از 23درصد افزایش یافته است. تورم ماهانه از 5/1به 1/4درصد رشد کرده و در مواد خوراکی به رشد ماهانه شدیدتر رسیده‌ایم. سال گذشته تراز تجاری غیرنفتی کشور منفی 10میلیارد دلار بود یعنی کسری داشتیم. امسال این کسری به منفی 8میلیارد دلار بهبود یافته است. وزیر نفت هم اخیرا اعلام کرد که رکورد صادرات نفت پس از انقلاب شکسته شده است. پس وضع درآمد ارزی دولت از پارسال بهتر است؛ پس چرا اوضاع ارز آشفته شده است؟ ‌وی درباره علت عدم‌بازگشت ارزهای صادراتی گفت: دلیلش کار دولت بود که آمد و اعلام کرد که می‌خواهد ارز توافقی ایجاد کند و ارز صادرکنندگان را با قیمت بالاتر بخرد. همین کار اشتباه سبب شد صادرکنندگان ارز خود را وارد کشور نکنند. درواقع این سیاست اشتباه بود. با این کار، حتما باید آقای همتی استیضاح می‌شد. ‌شقاقی هم در پاسخ به زنگنه گفت: نمی‌خواهم مردم را نگران کنم و واقعیات را باز کنم.‌زنگنه در این‌باره پاسخ داد: آقای رئیس‌جمهور در مجلس درباره همه این موارد‌ گفت‌ نگران نباشید.