اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

خروج دو چهره برجسته اصلاح‌طلب از دولت ایران احتمالاً به غرب پیام خواهد داد که تهران پس از فشارهای بیشتر خارجی، موضع خود را سخت‌تر خواهد کرد.
 
محمدجواد ظریف، مشاور ارشد سیاست خارجی رئیس‌جمهور و چهره برجسته‌ای که حامی مذاکرات با غرب بود، بار دیگر در پی مخالفت‌های شدید از سوی مخالفان تندرو استعفا داد.

به نوشته الجزیره، وزیر خارجه سابق و چهره اصلی مذاکراتی که به توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی منجر شد، این تصمیم را در یک پست آنلاین در صبح روز دوشنبه تأیید کرد و گفت که این اقدام پس از «تلخ‌ترین دوران در ۴۰ سال خدمت من» انجام شده است.

به طور مستقیم، ظریف اظهار داشت که رئیس قوه قضائیه، غلامحسین محسنی اژه‌ای، به او «توصیه» کرده که استعفا دهد و به تدریس در دانشگاه بازگردد تا در دوره‌ای پر تنش برای کشور، «از فشار بیشتر به دولت جلوگیری شود».

بر اساس قانونی که در سال ۲۰۲۲ تصویب شد و افراد دارای تابعیت دوگانه یا کسانی که اعضای خانواده درجه یک آن‌ها دارای تابعیت دوگانه هستند را از تصدی مقامات سیاسی منع می‌کند، او برای ماه‌ها از سوی جناح‌های تندرو برای استعفا تحت فشار قرار داشت. دو فرزند ظریف در ایالات متحده متولد شده‌اند.

رئیس‌جمهور میانه‌رو، مسعود پزشکیان هنوز به طور عمومی به این خبر واکنش نشان نداده است.

غلامحسین محسنی اژه‌ای روز دوشنبه با مقامات ارشد قضائی دیدار کرد، اما در مورد استعفای ظریف اظهار نظر نکرد. در ویدئویی از این دیدار، او تنها از قوه قضائیه خواست تا در مدیریت بازار ارز به دولت کمک کند.

استعفای ظریف ساعاتی پس از استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد سابق، از سوی نمایندگان تندرو و محافظه‌کار مجلس اعلام شد، که طی پنج سال گذشته به دلیل مشارکت پایین در انتخابات بر مجلس تسلط داشتند.

مخالفان همتی، گفتند که رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی و کاندیدای شکست‌خورده ریاست‌جمهوری برای اقتصاد ایران «خطرناک» است و او را به تضعیف عمدی ارز ملی به منظور جذب نقدینگی کوتاه‌مدت برای جبران کسری بودجه عظیم متهم کردند.

همتی که این اتهامات را رد کرد و گفت که تنها در حال مقابله با یک سیستم ارزی چند لایه بوده که سال‌ها فساد را به دنبال داشته است، نتواست نمایندگان مجلس را متقاعد کند که برکناری او، تنها شش ماه پس از آغاز دولت جدید، به اقتصاد بیمار ایران آسیب خواهد زد.

با نزدیک شدن به عید نوروز و تشدید فعالیت بازار و افزایش خریدها، تورم حدود ۳۵ درصد است و ریال ایران در حال سقوط آزاد است.

مقامات ایرانی به طور فزاینده نگرانی‌هایی را نسبت به احتمال ناآرامی‌های اجتماعی ابراز کرده‌اند.

نه به مذاکره با آمریکا
به نوشته الجزیره، در یک اظهار نظر قابل توجه دیگر در روز یکشنبه، رئیس‌جمهور به چارچوبی اشاره کرد که  او و دولت ایران در آن فعالیت می‌کنند.او گفت: «من شخصاً بر این باور بودم که بهتر است مذاکراتی انجام شود. اما مقام معظم رهبری فرمودند که ما با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم. بنابراین، من هم اعلام کردم که ما با آمریکا مذاکره نخواهیم کرد، و این پایان موضوع است.»

رئیس‌جمهور میانه‌رو در دور دوم انتخابات که در اوایل تیرماه برگزار شد و نیمی از واجدین شرایط در آن شرکت نکردند، از سوی وزیر خارجه سابق، محمدجواد ظریف، حمایت شد، کسی که به‌طور مکرر از ایرانیان خواسته بود برای بهبود وضعیت کشور به پای صندوق‌های رای بروند.

پزشکیان توانست در نهایت در برابر نامزد فوق محافظه‌کار، سعید جلیلی، پیروز شود، اما این پیروزی تنها پس از ساختن کمپین خود حول وعده مرکزی پایان دادن به تحریم‌های سخت آمریکا و اتحادیه اروپا ممکن شد که سال‌ها بر اقتصاد ایران تاثیر منفی گذاشته‌اند.

اما پس از آن که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ پس از پیروزی مجدد، سیاست «فشار حداکثری» خود را دوباره علیه ایران اعمال کرد،  رهبری تصریح کرد که هیچ مذاکره‌ای با واشنگتن انجام نخواهد شد.

وزیر امور خارجه عباس عراقچی، که از متحدان ظریف و یکی از چهره‌های کلیدی در پشت توافق هسته‌ای است، هشدار داده است که اگر آمریکا و اسرائیل تهدیدات خود برای بمباران تأسیسات هسته‌ای و انرژی ایران را عملی کنند، ممکن است جنگ تمام‌عیار به وقوع بپیوندد.

سرلشکر عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش ایران، روز دوشنبه اعلام کرد که نیروهای مسلح کشور به دنبال جنگ نیستند، اما «اگر جنگی آغاز شود با قدرت دفاع خواهیم کرد».

ارتش ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ماه‌هاست که تمرین‌های نظامی گسترده‌ای برگزار کرده‌اند که شامل نمایش سیستم‌های دفاع هوایی، موشک‌های بالستیک، پهپادهای انتحاری،پرتابه‌های ضد زیردریایی و غیره بوده است.

این برای جهان چه پیامی دارد؟
خروج دو چهره برجسته اصلاح‌طلب از دولت ایران احتمالاً به غرب پیام خواهد داد که تهران پس از فشارهای بیشتر خارجی، موضع خود را سخت‌تر خواهد کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه، اسماعیل بقایی، روز دوشنبه در یک کنفرانس خبری به خبرنگاران گفت که ذینفعان بین‌المللی «قطعاً دیدگاه‌های خود را در مورد این موضوع خواهند داشت»، اما از حدس و گمان خودداری کرد.

تحولات این هفته، ریسک‌ها را در ماه‌های پیش‌رو بیشتر می‌کند، به ویژه که یکی از بندهای مهم توافق هسته‌ای ایران که به حالت اغما رفته است، در ماه اکتبر به پایان می‌رسد. سه کشور اروپایی  (تروئیکای اروپایی)، که همچنان بخشی از توافق هسته‌ای هستند، تنها تا ماه اکتبر فرصت دارند تا مکانیزم «اسنپ بک» توافق را فعال کنند.

ایران با کشورهای اروپایی دو دور نشست برگزار کرده است تا تفاهم بهتری به دست آورد، و دور سوم این مشاوره‌ها برای ماه‌ها در دستور کار بوده است.

اما حتی با ادامه گسترش قابل توجه برنامه هسته‌ای ایران، چین و روسیه همچنان با تشدید سیاسی تا سطح فعال کردن مکانیسم ماشه مخالفت کرده‌اند و معتقدند که آمریکا مسئول خروج از توافق بدون ارائه هیچ جایگزینی است. تهران می‌گوید که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.

اسماعیل بقایی تایید کرد که روسیه و آمریکا در آخرین تماس‌های خود درباره برنامه هسته‌ای ایران بحث کرده‌اند. این مذاکرات پیش از سفر وزیر خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، به تهران و دیدار وی با رئیس‌جمهور انجام شده بود.

بقایی در کنفرانس خبری در تهران گفت: «آنچه اهمیت دارد این است که هر اتفاقی که در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران بیفتد، قطعاً بدون نظر ایران نخواهد بود.»