رکنا/ بازار رحم اجاره‌ای در ایران به یکی از تجارت‌های پرسود و پر مخاطره تبدیل شده است. با وجود اینکه رحم اجاره‌ای در بسیاری از کشورها قانونی و تحت نظارت است، در ایران به دلیل نبود قوانین شفاف و نظارت کافی، به یک بازار سیاه تبدیل شده است.در بازار سیاه قیمت‌ها از 400 میلیون تومان شروع شده و بسته به شرایط فرد تا 900 میلیون تومان نیز می‌رسد.

امیر رهبر فعال اجتماعی به خبرنگار رکنا در خصوص وضعیت رحم اجاره ای در ایران گفت: رحم اجاره ای به فرایندی گفته می‌شود که در آن فردی پذیرفته و توافق می‌کند نوزاد فرد یا زوج دیگری را در رحم خود پرورش داده و به دنیا بیاورد، در ازای این کار معمولاً مبلغی به عنوان هزینه دریافت می‌کند. در این روش، قراردادی میان والدین و فردی که رحم خود را به این منظور در اختیار می‌گذارد، منعقد می‌شود و پس از تولد نوزاد، سرپرستی او به والدین واگذار می‌گردد.

در شرایطی که یک زن قادر به بارداری نباشد یا توانایی پرورش جنین در رحم خود را نداشته باشد، پس از انجام لقاح، تخمک بارور شده در رحم فرد دیگری قرار می‌گیرد و او تا زمان زایمان از جنین مراقبت می‌کند. در برخی موارد، برای تشکیل جنین از تخمک یا اسپرم شخص ثالث استفاده می‌شود که در این صورت، لقاح در محیط آزمایشگاهی انجام شده و جنین طبق قرارداد در رحم فرد جایگزین قرار داده می‌شود.

در روش اول که به آن لقاح مصنوعی می گویند، نطفه مرد و تخمک زن خودش را در خارج از رحم بارور و به دلیل عدم توانایی زن در بارداری، آن را به رحم زن دیگری تزریق می کنند.

در روش دوم نطفه مرد را در رحم غیر همسرش تزریق کرده و از تخمک زن دیگری استفاده می کنند تا وی از این طریق صاحب فرزند شود.

و اما چرا؟
امیر رهبر میگوید: ناباروری یکی از مشکلاتی است که این روزها بیش از سه میلیون زوج ایرانی با آن دسته و پنجه نرم می کنند و بنیان برخی از خانواده ها به همین علت با تهدید مواجه می شود. این در حالی است که یکی از راه های درمان ناباروری استفاده از رحم اجاره ای است

خب قانون چه میگوید؟
آنچه که در روش های معمول پزشکی برای اهداء جنین یا گامت مورد استفاده قرار می گیرد، همان روش اول لقاح مصنوعی است که قانون آن در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۸۲ طی 5 ماده در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در هشتم مرداد ۱۳۸۳ به تایید شورای نگهبان و آیین‌نامه آن در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۳ به تصویب هیأت دولت رسیده و مجوز پرورش کودک حاصل از سلول مادر و پدر شرعی در رحم فرد دیگر، در قبال دریافت اجرت صادر شد.

چه مشکلات حقوقی ممکن است در اجاره کردن رحم پیش بیاید؟
در دوران بارداری و پس از آن، ممکن است مشکلات حقوقی پیش بیاید که شما باید آن‌ها را در قرارداد پیش‌بینی کنید و برای آن‌ها وجه التزام قرار دهید. برخی از مشکلات قابل پیش‌بینی در قرارداد این‌ها هستند:

۱_ممکن است زوجین به‌دلیل فوت یا طلاق دیگر علاقه‌ای به داشتن فرزند نداشته باشند. در این صورت است که فرد اجاره‌دهنده رحم باید چنین شرایطی را پیش‌بینی کرده و در قرارداد ضمانت اجرایی برای آن قرار دهد.

۲_ممکن است فرد اجاره‌دهنده رحم به دلایلی نخواهد جنین داخل رحم را به مادر و پدر واقعی آن پس بدهد. بنابراین باید شرایطی را در نمونه قرارداد اجاره رحم پیش‌بینی کرد که مانع این کار شود.

۳_ ممکن است به‌دلیل عدم رعایت نکات سلامتی مادر جایگزین، بیماری‌های ویروسی و عفونی مثل ایدز و هپاتیت و … از مادر جانشین به جنین منتقل شود؛ یا اینکه مادر و پدر واقعی دارای این بیماری‌ها بوده و از طریق جنین به مادر جایگزین این بیماری‌ها را منتقل کنند.

۴_ممکن است فرد اجاره‌دهنده رحم بخواهد با استفاده از دارو و روش‌های پزشکی، نوزاد را زودتر از موعد به دنیا بیاورد که این امر موجب نارس بودن نوزاد و بروز بیماری‌های مختلف برای او خواهد بود.

۵_ممکن است فرد اجاره‌دهنده رحم، در طول دوران بارداری با همسر خود رابطه جنسی برقرار کند و این مسأله موجب بروز اختلالات ژنتیکی برای نوزاد بشود. این نکته را نیز باید در نمونه قرارداد اجاره رحم مد نظر داشت.

و...

رحم اجاره ای تبدیل به بازاری سیاه شده است
بازار رحم اجاره‌ای در ایران به یکی از تجارت‌های پرسود و پر مخاطره تبدیل شده است. با وجود اینکه رحم اجاره‌ای در بسیاری از کشورها قانونی و تحت نظارت است، در ایران به دلیل نبود قوانین شفاف و نظارت کافی، به یک بازار سیاه تبدیل شده است.

دلایل افزایش تقاضا برای رحم اجاره‌ای در ایران متنوع است. از جمله این دلایل می‌توان به افزایش سن ازدواج، شیوع ناباروری، تمایل برخی زنان به حفظ تناسب اندام و همچنین مشکلات اقتصادی اشاره کرد. از سوی دیگر، برخی زنان به دلیل مشکلات مالی، به اجاره رحم روی می‌آورند.

در این میان،دلالان با سوءاستفاده از نیاز زوج‌های نابارور و مشکلات اقتصادی زنان، قیمتی گزاف برای اجاره رحم تعیین می‌کنند. قیمت‌ها از 400 میلیون تومان شروع شده و بسته به شرایط فرد تا 900 میلیون تومان نیز می‌رسد. این دلالان با ایجاد شبکه‌های غیرقانونی، زنان را جذب کرده و با ارائه وعده‌های دروغین، آن‌ها را به اجاره رحم ترغیب می‌کنند.

و اما چه باید کرد ؟
یکی از مشکلات اصلی این بازار، نبود نظارت کافی بر آن است. بسیاری از این معاملات به صورت غیرقانونی و بدون هیچگونه نظارتی انجام می‌شود. این امر باعث شده است تا برخی افراد سودجو با فریب زنان و زوج‌ها، به آن‌ها آسیب بزنند.

کارشناسان حوزه پزشکی و حقوق بر اهمیت وضع قوانین شفاف و نظارت بر این بازار تاکید می‌کنند. آن‌ها معتقدند که نبود قوانین مشخص و نظارت کافی، باعث شده است تا بسیاری از زنان و زوج‌ها در معرض خطر قرار بگیرند. همچنین، این وضعیت می‌تواند به بروز مشکلات اجتماعی و حقوقی متعددی منجر شود.