سرطان پستان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است. در مراحل اولیه، این بیماری می‌تواند بدون علائم مشخصی باقی بماند، اما در برخی موارد، سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور حمله کرده و گسترش می‌یابند. یکی از چالش‌های مهم در درمان این بیماری، تشخیص زودهنگام تومورهایی است که احتمال متاستاز (گسترش به سایر بخش‌های بدن) دارند. تاکنون روش‌های گوناگونی برای پیش‌بینی رفتار سلول‌های سرطانی پیشنهاد شده‌اند، اما اغلب این روش‌ها دقت کافی ندارند و نمی‌توانند همه بیماران را به‌درستی دسته‌بندی کنند.

در این میان، یکی از انواع اولیه سرطان پستان به نام کارسینومای داکتال درجا (DCIS) مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. این نوع سرطان که در مرحله «صفر» قرار دارد، معمولاً محدود به مجاری شیری پستان باقی می‌ماند و در همه بیماران پیشرفت نمی‌کند. اما در برخی موارد، DCIS به سرطان مهاجم تبدیل شده و خطر جانی ایجاد می‌کند. پزشکان هنوز نتوانسته‌اند روشی قطعی برای تشخیص این که کدام بیماران در معرض این خطر هستند، پیدا کنند.

حالا پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیگو، تحت هدایت آدام انگلر، استاد مهندسی زیستی و همکاری آن والاس از مرکز سرطان مورس، تحقیقی را برای بررسی این موضوع انجام داده‌اند.

این تیم از یک دستگاه میکروفلوئیدیک ویژه برای اندازه‌گیری میزان چسبندگی سلول‌های توموری استفاده کرده است. این ابزار با عبور دادن سلول‌ها از درون محفظه‌های حاوی مایعات، آن‌ها را بر اساس میزان چسبندگی‌شان به دیواره محفظه‌ها تفکیک می‌کند.

محققان با استفاده از این دستگاه، نمونه‌هایی از بیماران مبتلا به انواع مختلف سرطان پستان را آزمایش کردند. آن‌ها دریافتند که سلول‌های سرطانی تهاجمی، چسبندگی کمتری دارند، در حالی که سلول‌های مربوط به سرطان‌های کمتر تهاجمی، چسبندگی بیشتری نشان می‌دهند. این یافته نشان می‌دهد که بررسی چسبندگی سلول‌های توموری می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره رفتار آن‌ها ارائه دهد.

نتایج این مطالعه نشان دادند که نمونه‌های سرطان‌های مهاجم شامل سلول‌هایی با چسبندگی ضعیف بودند، در حالی که نمونه‌های بافت سالم، چسبندگی بالایی داشتند. همچنین، در نمونه‌های DCIS، میزان چسبندگی سلول‌ها متغیر بود؛ به‌طوری که برخی از بیماران دارای سلول‌های بسیار چسبنده و برخی دیگر دارای سلول‌های با چسبندگی ضعیف بودند. این موضوع می‌تواند به این معنا باشد که بیمارانی که سلول‌هایشان چسبندگی کمتری دارد، در معرض خطر بیشتری برای پیشرفت سرطان هستند.

اهمیت این کشف در آن است که تاکنون پزشکان عمدتاً بر اساس اندازه و درجه‌بندی بافت‌های توموری تصمیم‌گیری می‌کردند، اما این معیارها همیشه دقیق نبوده‌اند. در مقابل، این روش جدید می‌تواند راهی ساده‌تر و دقیق‌تر برای پیش‌بینی خطر پیشرفت سرطان ارائه دهد. اگر بتوان ثابت کرد که میزان چسبندگی سلول‌ها با احتمال گسترش سرطان ارتباط دارد، این فناوری می‌تواند به یک ابزار کلیدی در تصمیم‌گیری‌های درمانی تبدیل شود.

محققان قصد دارند طی پنج سال آینده، بیماران مبتلا به DCIS را تحت نظر بگیرند تا مشخص شود که آیا میزان چسبندگی سلول‌ها واقعاً با احتمال متاستاز مرتبط است یا خیر. اگر این فرضیه تأیید شود، پزشکان می‌توانند از این دستگاه برای شناسایی بیمارانی که نیاز به درمان‌های جدی‌تری دارند، استفاده کنند و از درمان‌های غیرضروری برای سایر بیماران اجتناب نمایند.

شایان ذکر است این پژوهش در مجله Cell Reports منتشر شده است و به عنوان یکی از گام‌های مهم در پیشرفت روش‌های تشخیصی سرطان پستان مورد توجه قرار گرفته است. همچنین، این مطالعه نشان‌دهنده اهمیت همکاری بین مهندسان زیستی و متخصصان سرطان‌شناسی در توسعه روش‌های نوین تشخیصی است.