شرق/متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

سونیتا  سراب‌پور| طبق شنیده‌های «شرق»، تاکنون تیم مذاکره‌کننده که احتمالا از وزارت ارتباطات انتخاب شده‌اند با نماینده یوتیوب در دوبی و تلگرام گفت‌وگو کرده‌اند. با این حال برخی از اعضای شورا که نامشان قابل حدس است، نسبت به روند مذاکره‌ها موانع و چالش‌های گوناگونی ایجاد می‌کنند.

در حالی که گمانه‌‌زنی‌ها خبر از برداشته‌شدن گام دوم رفع فیلتر تا پایان سال می‌داد و سخنگوی دولت هم گفته بود احتمالا در این گام یوتیوب و تلگرام رفع فیلتر خواهند شد، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در اظهاراتی جدید مانند همیشه گفته است‌ در حال پیگیری و پیدا‌کردن راهکارهای مختلفی در این زمینه هستند. شنیده‌های «فن‌زی» هم نشان می‌دهد طولانی‌شدن فرایند مذاکره با برخی پلتفرم‌ها یکی از دلایل به تعویق افتادن وعده رئیس‌جمهوری در این زمینه است، اما این طولانی‌شدن به دلیل مخالفت‌های برخی اعضای شورای‌عالی فضای مجازی و در رأس آن، دبیر شورا با چارچوب‌های تعیین‌شده برای مذاکرات است.

طبق شنیده‌های «فن‌زی»، تاکنون تیم مذاکره‌کننده که احتمالا از وزارت ارتباطات انتخاب شده‌اند با نماینده یوتیوب در دوبی و تلگرام گفت‌وگو کرده‌اند، با این حال برخی از اعضای شورا که نامشان قابل حدس است، نسبت به روند مذاکره‌ها موانع و چالش‌های گوناگونی ایجاد می‌کنند. همچنین در حالی که طبق مصوبه اخیر شورای‌عالی فضای مجازی در مورد رفع فیلتر، تمام پلتفرم‌ها مشمول رفع فیلتر می‌شوند، برخی از اعضای شورا با رفع فیلتر شبکه ایکس (توییتر سابق)‌ موافق نیستند. دلیل آن هم صاحب این شبکه، ایلان ماسک، از نزدیکان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا‌ست.

بن‌بست وفاق در فضای مجازی
با تغییر دولت، بسیاری فکر می‌کردیم با وعده‌هایی که مسعود پزشکیان داده، وضعیت اینترنت بهتر و فیلترینگ از روی پلفترم‌های محبوب خارجی برداشته می‌شود، اما در هنوز بر همان پاشنه قدیم می‌چرخد. در حالی که هشت ماه از رفتن مسعود پزشکیان به پاستور می‌گذرد، وعده‌های او در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و... عملی نشده و وعده رفع فیلتر از پلتفرم‌ها هم که می‌توانست سریع‌تر انجام شود، مردم را کلافه کرده است.

مسعود پزشکیان چه در کارزارهای تبلیغاتی انتخابات چه زمانی که توانست رئیس‌جمهور‌ چهاردهم شود، وعده‌های گوناگونی در مورد رفع فیلتر پلتفرم‌ها و دیگر محدودیت‌های اینترنتی داد. او برای یک‌صدایی تصمیم‌گیری در مورد رفع فیلتر هم شورای‌عالی فضای مجازی را به‌عنوان مرجع اصلی در این زمینه معرفی کرد. اما با نتایجی که تاکنون در این زمینه می‌توان دید، مشخص است که این تصمیم به ضررش تمام شده و تلاشش برای وفاق با اعضای شورای‌عالی فضای مجازی هم به بن‌بست نزدیک‌ می‌شود. براساس برخی شنیده‌ها و گزارش‌هایی که در هشت ماه اخیر روزنامه «شرق» در این زمینه منتشر کرده، اصلی‌ترین مخالفان رفع فیلترینگ در همین شورا قرار دارند که به‌هیچ‌وجه هم حاضر به دل‌دادن به وفاقی که مسعود پزشکیان به دنبال آن است، نیستند.

حتی بعد از رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی که با ماه‌ها پیگیری رسانه‌ای و راه‌اندازی کارزارهای مختلف درخواست از مسعود پزشکیان انجام شد، برخی از اعضای شورای‌عالی فضای مجازی نظیر رسول جلیلی، با حضور در رسانه ملی اعلام کردند‌ این تصمیم چندان منطقی نبوده و دولت را برای رفع فیلتر برخی سکوهای محبوب خارجی را زیر سؤال برد.

یکی دیگر از اشتباهاتی که مسعود پزشکیان برای انجام وعده خود در زمینه رفع فیلتر انجام داد، قبول برداشتن فیلترینگ به شکل گام‌به‌گام بود. به باور فعالان و کنشگران اینترنتی، در حالی که‌ او این قدرت را به واسطه پشتوانه اجتماعی از طرف مردم داشت، برای جلب رضایت تمام اعضای شورای‌عالی فضای مجازی، تن به تصویب مصوبه‌ای داد که اجازه می‌دهد پلتفرم‌های فیلتر‌شده با شرایط و ضوابط خاص به شکل گام‌به‌گام رفع فیلتر شوند.

این مصوبه که در چهارم دی‌ماه و در جلسات شورای‌عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است، تا‌کنون و بعد از گذشت سه ماه، هنوز به صورت شفاف در اختیار رسانه‌ها و مردم قرار نگرفته است. در حالی که این مصوبه روی زندگی مردم و کسب‌وکارها تأثیرگذار است،‌ مرکز ملی فضای مجازی روی آن مهر محرمانه زده و به پیگیری چند‌باره ما هم برای دسترسی به این مصوبه پاسخ نداده است. همچنین پیگیری ما از وزارت ارتباطات در مورد جزئیات این مصوبه به نتیجه نرسیده است. وزارت ارتباطات به «فن‌زی»‌ اعلام کرد‌ مرکز ملی فضای مجازی باید در این زمینه پاسخ‌گو باشد و این وزارتخانه در مورد انتشار یا عدم انتشار آن، مرجع ذی‌صلاح نیست.

به نظر می‌رسد با توجه به تبصره ماده ۱۱ آیین‌نامه داخلی شورای‌عالی فضای مجازی، دبیر این شورا یعنی «محمدامین آقامیری» جلوی انتشار این مصوبه را گرفته است. طبق ماده ۱۱‍: «مصوبات شورای‌عالی پس از ملاحظه رئیس شورا (رئیس‌جمهور)‌ بلافاصله توسط دبیر به استحضار مقام معظم رهبری می‌رسد و سپس توسط دبیر به دستگاه‌ها و اشخاص ذی‌ربط ابلاغ می‌شود». در تبصره این ماده آمده است: «آن دست از مصوبات شورای‌‌عالی که بنا بر تشخیص دبیر، انتشار عمومی آن ضرورت دارد، به‌ منظور درج و انتشار به روزنامه رسمی کشور ابلاغ می‌شود».

ناامیدی از  دولت برای  رفع  فیلتر
طولانی‌شدن روند رفع فیلتر و اظهارات مختلف رئیس دولت و اعضای کابینه‌اش در مورد اینکه فیلتر از شبکه‌های اجتماعی محبوب به‌زودی برداشته می‌شود و اینکه پیگیر رفع فیلتر هستند، مردم را کلافه و ناامید کرده است. حتی در این زمینه نظرسنجی اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس هم ناامید‌شدن کاربران از وعده رفع‌ فیلتر پلتفرم‌ها را به‌وضوح نشان می‌دهد.

در بخشی از این نظرسنجی، ۲۴.۸ درصد از شرکت‌کنندگان‌ در پاسخ به این سؤال که «به نظر شما دولت آقای پزشکیان چقدر می‌تواند فیلترینگ و محدودیت‌های اجتماعی را رفع کند؟»، گزینه «اصلا» را انتخاب کرده‌اند و ۲۶.۷ درصد هم احتمال «کم» در این زمینه را انتخاب کرده‌اند. همچنین ۱۱.۲ درصد هم توانایی دولت چهاردم در‌این‌باره را «خیلی زیاد» عنوان کرده‌اند.

کارشناسان و فعالان حوزه اینترنت و فناوری اطلاعات معتقدند با توجه به حمایت‌های گروه‌های مختلف از رئیس‌جمهور و همچنین فشار‌های اجتماعی که بیش‌از‌پیش برای رفع فیلتر وجود داشت، مسعود پزشکیان باید از تمام قدرت و امکاناتش برای رفع فیلتر کلی پلتفرم‌ها استفاده می‌کرد. قبل از تصویب مصوبه شورا برای رفع فیلترینگ، آنها این هشدار را مطرح‌کردند که مسعود پزشکیان نباید برداشته‌شدن گام‌به‌گام رفع فیلتر را قبول کند؛ ‌چرا‌که به باور آنها هیچ تضمینی وجود ندارد با اجرای مرحله اول رفع فیلترینگ، مرحله دوم آن هم به اجرا گذاشته شود. پیشی‌بینی‌ای که به نظر می‌آید به حقیقت پیوسته است.