هر ساله به رسم دیرینه ما ایرانی‌ها، روزهای منتهی به ایام نوروز مصادف می‌شود با خانه‌تکانی و البته افزایش استفاده از مواد شوینده که می‌تواند در صورت درست مصرف نشدن، جان افراد را به خطر اندازد. قطعاً نمی‌توان مواد شوینده را از چرخه سبد خانوار حذف کرد، اما ضرورت مصرف صحیح و رعایت دستورالعمل‌ها در بهره‌مندی از این فرآورده‌ها بسیار حائز اهمیت است. به گفته متخصصان، اسفند، ماه پرتردد بانوان به مراکز درمانی به خاطر مسمومیت با مواد شوینده است. 

در این‌باره فراز زندیه، متخصص طب اورژانس و فوق‌تخصص سم‌شناسی بالینی به «ایران» می‌گوید: «مواد شوینده با استانداردهای خاصی ارزیابی می‌شوند تا عوارض خطرناکی نداشته باشند، اما ممکن است عوارض سطحی برای افراد ایجاد کنند. معمولاً در اسفندماه میزان مراجعه بانوان به مراکز درمانی و اورژانس به همین علت افزایش می‌یابد، چرا که برخی افراد از روی ناآگاهی مواد شوینده را با هم ترکیب می‌کنند. اغلب فکر می‌کنند برای تمیزی بهتر می‌توانند جوهرنمک و وایتکس را مخلوط کنند و نتیجه بهتری در تمیزی سطوح به دست آورند، غافل از اینکه مخلوط شدن این دو ماده شوینده، گازی به نام «کلر» ایجاد می‌کند که استنشاق آن می‌تواند حتی منجر به مرگ افراد شود که البته نشانه‌هایی دارد که افراد باید به آن دقت کنند، چرا که مسمومیت با مواد شوینده استنشاقی، همواره با علائمی همچون سرفه، تنگی نفس، سوزش در گلو و گیجی همراه است.»

مالیدن خمیردندان و سیب‌زمینی روی پوست سوخته ممنوع

زندیه با بیان اینکه به محض تماس این مواد با پوست یا چشم، لازم است محل آلوده به‌سرعت با آب فراوان شسته شود، بیان می‌کند: «افرادی که چنین شرایطی دارند، حتماً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند تا به مراکز درمانی منتقل شوند. یکی از بدترین کارهایی که مردم انجام می‌دهند، عمل به توصیه همسایگان است، مثلاً روی پوست آسیب‌دیده خمیردندان یا سیب‌زمینی بگذارند! باید بگویم هیچ کدام اثری در بهبود پوست سوخته‌شده ندارد، حتی می‌تواند منجر به عفونت و تشدید التهاب پوست شود. همچنین باوری اشتباه بین مردم رواج پیدا کرده است، مبنی بر اثربخش‌بودن مصرف شیر در هنگام مسمومیت‌ها، باید بگویم این توصیه علمی نیست و استفاده از شیر نمی‌تواند از آسیب‌های به‌ وجود آمده در دستگاه تنفسی بکاهد.»

۱۶درصد از مسمومیت‌ با مواد شیمیایی در شوینده‌های خانگی است

فرحناز حسینی، رئیس اداره نظارت بر فرآورده‌های بهداشتی سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به اینکه ۹۰ درصد مسمومیت‌ها با مواد شوینده در منازل اتفاق می‌افتد، می‌گوید: «بررسی‌ها نشان می‌دهد، ۱۶درصد از کل مسمومیت‌های ناشی از مواد شیمیایی به شوینده‌های خانگی مربوط می‌شود و متأسفانه روند این مسمومیت‌ها در سال‌های اخیر افزایشی بوده است که اهمیت توجه به اصول ایمنی هنگام مصرف شوینده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها را بیش از پیش برجسته می‌سازد. استفاده از شوینده‌ها و مواد گندزدا باید با دقت و آگاهی کامل انجام شود، چرا که شوینده‌های خانگی، بخش قابل توجهی از مسمومیت‌های شیمیایی را به خود اختصاص داده‌اند. رعایت دستورالعمل‌های ایمنی هنگام استفاده از این مواد برای حفظ سلامت افراد ضروری است.»

بسیاری از شوینده‌ها دارای ترکیباتی با خاصیت اسیدی، قلیایی یا کلره هستند که می‌توانند به ریه، پوست و چشم آسیب برسانند. به‌کارگیری این محصولات در محیط‌های بدون تهویه مناسب خطرات جدی به همراه دارد و مواجهه طولانی‌مدت با بخارات این مواد می‌تواند به مشکلات تنفسی و سایر آسیب‌های جدی منجر شود. 

حسینی توضیح می‌دهد: «برای پیشگیری از مسمومیت، ضروری است این محصولات در مکان‌هایی دور از دسترس کودکان نگهداری شوند. قراردادن شوینده‌ها در کمدهای زیر ظرف‌شویی یا انتقال آنها به ظروفی مانند بطری‌های نوشابه، اقدامی خطرناک است چرا که خطر مسمومیت در کودکان نوپا و ‏کنجکاو از ‏این طریق بسیار بالاست؛ اگر به طور اتفاقی کودکی مواد شوینده را بلعید، او را وادار به استفراغ نکنید این امر می‌تواند منجر به مرگ کودک شود. در صورت بروز مسمومیت یا استنشاق بخارات سمی، بهترین کار تماس فوری با مراکز اورژانس است.»