فارس/ برج کبوترخانه میبد، روزگاری هتل آپارتمان هزاران کبوتر بود؛ پناهگاهی امن که امروزه، همچنان استوار ایستاده و راز پرواز کبوتران قدیم را در سینه دارد‌.

در دل شهر کهن و تاریخی میبد، جایی که هر کوچه‌اش رازی در سینه دارد و هر دیوارش خاطره‌ای از گذشته را زمزمه می‌کند، برجی قد برافراشته که روزگاری مأوای هزاران کبوتر بوده است، برجی خاموش، اما زنده؛ همچنان ایستاده و نفس می‌کشد.

برج کبوترخانه میبد، میراثی از روزگار قاجار، هنوز هم با ابهت در دل این شهر تاریخی جاخوش کرده است، کافیست مقابلش بایستی و به سکوتش گوش بسپاری؛ شاید هنوز هم نجوای هزاران بال که روزگاری در آن اوج می‌گرفتند، در پیچ‌وخم دیوارهایش طنین‌انداز باشد.

این برج، تنها سرپناهی برای کبوتران نبوده، بلکه شاهکاری از معماری هوشمندانه ایرانی است، قامتش تا ۸ متر از زمین فاصله گرفته و در دل خود، ۴ هزار آشیانهٔ کوچک را جای‌داده است، خانه‌ای امن و هتل آپارتمانی، برای کبوترانی که زمانی بی‌دغدغه در آسمان میبد پرواز می‌کردند.
 
کبوترخانه میبد گنجی برای کشاورزان
اما راز این برج، فراتر از میزبانی از پرندگان است، اینجا گنجی پنهان برای کشاورزان گذشته بوده؛ جایی که کود کبوتران، خاک را غنی می‌کرد و زمین‌های کشاورزی را بارور می‌ساخت، چه کسی می‌تواند این نبوغ را تحسین نکند؟ معماری‌ای که در عین زیبایی، کارآمد نیز بوده است.

سازه‌ای استوانه‌ای با پوشش گنبدی، چهارستون کوچک در اطراف، تزیینات آجری و گچی که نه‌تنها شکوه بنا را دوچندان کرده، بلکه سدی در برابر مارها و دیگر شکارچیان ساخته است.

اما شگفت‌انگیزترین تدبیر معمارانش، روشی بود که برای جلوگیری از لرزش برج هنگام پرواز ناگهانی هزاران کبوتر به کار گرفته بودند؛ طبقه‌ای میانی و طاق‌هایی که ارتعاشات را مهار می‌کند و استحکام برج را تضمین می‌کند.

پناهگاهی برای کبوتران در دل تاریخاین برج، تنها بنایی تاریخی نیست؛ بلکه روایتی از هوش معماران ایرانی است که با طبیعت در هماهنگی کامل بوده‌اند، در تابستان، خنکایش را حفظ می‌کند و در زمستان، مأمنی گرم برای کبوتران است.

سال‌ها گذشت و بسیاری از این برج‌ها، آرام‌آرام در دل تاریخ محو شدند، اما برج کبوترخانه میبد، همچنان استوار باقی‌مانده است، مرمت‌های اصولی، آن را از گزند زمان در امان نگه داشته‌اند و امروز، همچنان پابرجاست و یکی از سالم‌ترین و زیباترین برج‌های کبوترخانه در ایران است.
راوی خاموش روزهای پررونق
گویی هنوز هم در دل این برج، صدای هزاران کبوتر پیچیده است، گویی هنوز هم آسمانش پر از پرواز است، این میراث ارزشمند، با شماره‌ی ۱۶۹۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و همچنان چشم‌انتظار رهگذرانی است که می‌خواهند رازهایش را از نزدیک بشنوند.

روزگاری، اینجا سرزمین کبوتران بود، بال‌هایشان آسمان را می‌شکافت و نوای پروازشان درگوش شهر می‌پیچید، امروز، دیگر خانه‌ی هزاران پرنده نیست، اما زنده است، نفس می‌کشد و روایتگر روزهایی است که درخشان بودند، پررونق بودند، زنده بودند.

اگر گذرت به میبد افتاد، در کوچه‌هایش قدم بزن، به دیوارهای خشتی‌اش دست بکش و سری هم به این کبوترخانه بزن، بگذار این سازه‌ی شگفت‌انگیز، قصه‌ی هزاران پرواز را برایت نجوا کند.