«عبدالعزیز الهویرینی» رئیس امنیت داخلی عربستان سعودی در اظهاراتی بحث برانگیز از اپوزیسیون خارج نشین دولت خواسته به کشور بازگردند.

 وی تاکید کرد که مخالفان سیاسی به شرط آنکه شاکی خصوصی نداشته باشند و یا مرتکب جنایتی نشده باشند، دستگیر نخواهند شد.وی از مخالفان سیاسی خارج نشین خواسته تا برای بازگشت به عربستان ابتدا به سفارت این کشور مراجعه نمایند تا هماهنگی در این خصوص انجام شود.

این اقدام دولت سعودی در حالی انجام شده که طی 10 سال اخیر در سایه سیاست های محمد بن سلمان جهت تثبیت قدرت، مقابله با نیروهای مخالف به ویژه درون خانواده سلطنتی و بیرون از آن تشدید شده که منجر به افزایش کمی و کیفی مخالفان سیاسی شده است.

با این حال برخی از چهره های برجسته در اپوزیسیون عربستان از این امر استقبال نکردند. در همین زمینه «عادل السعید» از معارضان عربستانی مقیم آلمان به بی بی سی عربی گفته که چنین عفو عمومی تا زمانی که ابتدا برای معارضان سیاسی در زندان اجرا نشود برای معارضان خارج نشین نیز بی معنا است.

«فوز العتیبی» از معارضان سیاسی که در حوزه زنان فعالیت دارد و دو خواهر وی نیز سابقه زندان دارند از این پیشنهاد استقبال نکرده و تصریح کرد که اولین اقدام دولت برای نشان دادن حسن نیت‌اش رفع ممنوع الخروجی است.

دیگر مخالفان سیاسی در عربستان هم در مصاحبه‌های تلویزیونی و یا شبکه‌های اجتماعی از طرح عفو سیاسی استقبال نکردند و علاقه ای به آن نشان ندادند. علاوه بر جناح لیبرال که از طریق رسانه های غربی با این موضوع مخالفت کردن معارضان سعودی با گرایش‌های سلفی و فعالان سیاسی در شرق عربستان هم برخوردی سرد با این پیشنهاد داشتند.

مخالفان سیاسی در عربستان سعودی تا قبل از به قدرت رسیدن سلمان بن عبدالعزیز دارای سه نحله فکری بودند؛ گروه اول دارای اندیشه لیبرال و دغدغه هایی مبتنی بر آزادی های زنان و آزادی های مدنی، محدودیت اسلام در امور اجتماعی و تضعیف اسلام سیاسی هستند. دولت ریاض به دلیل نگرانی از فشارهای حقوق بشری کشورها و نهادهای غربی در تعامل با این گروه این ملاحظات بین المللی را مدنظر دارد.

دومین گروه از مخالفان سیاسی در عربستان سعودی برآمده از جریانات سلفی هستند که بطور تاریخی از ابتدای شکل گیری پس از جنگ‌های قبایلی عبدالعزیز بنیانگذار سعودی درباره اجرای دقیق شریعت وهابی با وی به مشکل برخوردند. این جناح فکری در دهه های بعدی به شکل گروه‌های سلفی در عربستان تبلور یافتند و بعد از حمله «جهیمان العتیبی» در مکه، حکومت عربستان تلاش کرد این نحله را در بخش‌هایی از قدرت شریک نمایند و بازوی ایدئولوژی خارجی سعودی شدند.

سومین نحله فکری در میان معارضان سعودی شیعیان شرق این کشور هستند که بیشتر از آنکه دارای مطالبات ایدئولوژیک باشند، نسبت به تبعیض‌ها و مسائل اقتصادی و اجتماعی در این مناطق اعتراض دارند که دولت ریاض سیاست مشت آهنین را در مقابل این گروه از معارضان استفاده کرده و با اتهام درباره اینکه آنها مورد حمایت خارجی هستند، آنها را سرکوب نموده است.

با این حال در دوره سلطنت سلمان بن عبدالعزیز گروه جدیدی از معارضان نیز شکل گرفته اند که عمدتا از درون خانواده سلطنتی هستند و از مخالفان محمد بن سلمان ولیعهد فعلی محسوب می شوند. عموزاده های ولیعهد انتخاب وی را خارج از چهارچوب سنت‌های خانواده حاکم می دانند و اقدامات وی همچون ماجرای هتل ریتز، حبس خانگی محمد بن نایف ولیعهد سابق یا محدودیت ها برای احمد بن عبدالعزیز وزیر کشور اسبق را به باد نقد گرفته اند.

بنظر می رسد در چنین فضای سیاسی دولت عربستان برای ایجاد انشقاق در میان اپوزیسیون این ابتکار عمل را ارائه کرده و اگرچه نتوانسته نظر معارضان سرشناس داخلی و خارجی را جلب نماید ولی می تواند ابزاری برای چانه زنی دولت ریاض در مجامع بین المللی و حقوق بشری باشد.