آخرین خبر/ به سنت و سیره شخصی و فردی امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام نسبت به عرصه اجتماعی و سیاسی زندگی ایشان، کمتر توجه شده است. این فراموشی تنها به سبب کم کاری محققان و پژوهش گران نیست؛
چرا که شرایط زندگانی حضرت و وضعیت حاکم بر فضای سیاسی اجتماعی عصر ایشان و پس از آن، موجب بی توجهی به سیره شخصی و فردی امیرالمؤمنین علی شده است.

توجه به مساجد به عنوان یک نهاد مؤثر اجتماعی و سیاسی

مأنوس بودن رسول گرامی اسلام و امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام با مساجد در طول سال و به ویژه در موسم رمضان، تنها کارکردی عبادی نداشت.
با این که خوارج و هواداران معاویه جان امیرالمؤمنین‌‌علیه‌السلام را تهدید می کردند، آن حضرت در موسم رمضان بدون همراهی محافظان، وارد مسجد می شد و همین موضوع، خوارج را بر توطئه ترور امیرالمؤمنین ‌علیه‌السلام در مسجد جسور ساخت.[۱]
حضرت در رمضان به هنگام پیمودن مسیر خود به مسجد، با ندای «الصلاة، الصلاة» مردم را به حضور در مساجد دعوت میکرد و در این ماه به مسجد جامع و دیگر مساجد سرکشی میکرد. [۲] [۳]
در این سرکشی ها، حضرت سنت های حسنه ای هم چون چراغانی و تلاوت قرآن را تشویق و تأیید میکرد.[۴]
تشویق به چراغانی مساجد و سنت های حسنه ای چون محفل های قرائت قرآن، توصیه به در نظر گرفتن محلی برای تطهیرو فراهم آوردن لوازم حضور زنان و کودکان در مسجد، برخی از آنها است. [۵] [۶] [۷]
عرفجه ثقفی، یکی از اصحاب آن حضرت نقل می کند که در ماه رمضان، از سوی امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام به امام جماعت زنان منصوب شده بود.[۸]

حفظ حرمت شعائر مذهبی در حقوق اجتماعی

در سیره ائمه درباره حرمت نهادن این ایام و موسم ها، مصداق های متعددی میتوان یافت.
حضرت در احادیثی، خوردن و آشامیدن را در ماه رمضان، حتی برای مسافری که بعد از ظهر به شهر خود باز می گردد و زنانی که به جهت احکام شرعی، معذور از روزه گرفتن هستند، سزاوار نمیداند. [۹] [۱۰]
از دیگر مصداق های رویکرد امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام در حفظ قداست رمضان، تشدید مجازات کسانی است که رمضان را حرمت نمی دارند.
قیس بن عمرو حارثی، مشهور به نجاشی، از شاعران کوفه و یاران امیرالمؤمنین حضرت علی در صفین بود.
وی به سبب مهارت در سرودن شعر و شرافت قومی و عربی، نقش مهمی در رقابت فرهنگی و اجتماعی شام و عراق داشت و حضورش در کوفه مغتنم دانسته می شد.[۱۱]
آنچه موجب پیوستن وی به معاویه شد و او را به هجو امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام و جایگاه اجتماعی و فرهنگی کوفه و عراق واداشت، تأکید امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام بر ضرورت حفظ شأن و حرمت رمضان بود. [۱۲]
بدین ترتیب که وی در ماه رمضان و در اطراف کوفه، شرب خمر کرد و حضرت بیست ضربه شلاق را به دلیل شکستن حرمت رمضان، بر مجازات شرعی او افزود.[۱۳]
امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام در مقابل پرسش نجاشی در خصوص تشدید مجازات، جسارت وی در برابر خداوند و حرمت ننهادن بر رمضان را علت این تصمیم خود خواند و فرمود: فرزندان ما روزه اند، در حالی که تو رمضان را حرمت نمی داری.[۱۴]

منبع: سایت آستان مقدس علوی


منابع
۱. ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد عبد القادر عطا و مصطفی عبد القادر عطا، بیروت : دار الکتب العلمیۀ، ١۴١٢ ه. ق، ج ۵، ص ١٧٨.
۲. بلاذری، پیشین، ج ٢، ص ۴٩۵.
۳. ابن اثیر، أسد الغابۀ، بیروت: دار الفکر، ١۴٠٩ ه. ق، ج ٣، ص ۶۶٩.
۴. همان؛ ابن جوزی، پیشین، ج ۴، ص ١٨٠.
۵. ابن اثیر، أسد الغابۀ، بیروت: دار الفکر، ١۴٠٩ ه. ق، ج ٣، ص ۶۶٩.
۶. ابن جوزی، پیشین، ج ۴، ص ١٨٠.
۷. قاضی نعمان، پیشین، ج ١، ص ١۴٩؛ مجلسی، پیشین، ج ٨٠، ص ٣٨١.
۸. عبد الرزاق صنعانی، المصنف، تحقیق حبیب الرحمن الأعظمی، بیجا: منشورات المجلس العلمی، بیتا، ج ٣، ص ١۵٢؛ بیهقی، السنن الکبری، بیروت: دار الفکر، بیتا، ج ٢، ص ۴٩۴.
۹. فضل الله راوندی، النوادر، تحقیق سعید رضا علی عسکری، قم: مؤسسۀ دار الحدیث الثقافیۀ، بیتا، ص ١٨١.
۱۰. محمد بن اشعث کوفی، الجعفریات، تصحیح محمد صادقی اردستانی، قم: مؤسسه الثقافۀ الاسلامیۀ لکوشانپور، ١٣٧۵، ص ١٠۶.
۱۱. ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی، الغارات، تحقیق جلال الدین حسینی ارموی، تهران : انجمن آثار ملی، ١٣۵٣، ج ٢، ص ٩٠١ – ٩٠٣.
۱۲. همان، ص ٩٠٢.
۱۳. همان، ص ٩٠١.
۱۴. همان، ص ٩٠٣.