خراسان/ بررسی شیوه پرداخت سریال نمایش خانگی «دختران کوچه غم» و مجموعه تلویزیونی «مرهم» از قصه زندگی طلاب و روحانیون و مقایسه موقعیت شخصیت‌های این ۲ اثر...
فیلم «مسیح پسر مریم» به کارگردانی علی جعفرآبادی سال ۱۴۰۰ تولید شد و نتوانست به چهلمین جشنواره فجر راه پیدا کند، پس از آن نیز مُهر توقیف روی این اثر خورد، تا این که امسال مجوز نمایش دریافت کرد. سرانجام «مسیح پسر مریم» محصول سازمان اوج، در قالب مینی‌سریال سه قسمتی و با نام جدید «دختران کوچه غم»، در نمایش خانگی منتشر شده است. قصه این مجموعه در دهه ۵۰ و با محوریت یک طلبه جوان روایت می‌شود. مهم‌ترین حاشیه این اثر حضور بعضی بازیگران زن با کلاه‌گیس در سکانس‌های مربوط به کاباره است که یکی از دلایل اکران نشدن آن بود. همزمان با انتشار «دختران کوچه غم»، سریال «مرهم» ساخته محمدرضا آهنج نیز با محوریت روایت زندگی روحانیون و خانواده‌شان روی آنتن شبکه دو است؛ به همین بهانه روایت این دو اثر و زاویه نگاه آن‌ها به موضوع را بررسی و مقایسه کردیم.

روایت قصه حول محور شخصیت طلبه
قصه «دختران کوچه غم» با محوریت یک طلبه جوان به نام «مسیح» با بازی امیر نوروزی روایت می‌شود و تمرکز داستان بر شخصیت این طلبه است. ماجرای اتهام قتل عمد به خواهر این طلبه، باعث می‌شود «مسیح» با انتخاب‌های چالش‌برانگیزی در زندگی خود مواجه شود. «مسیح» قرار است خطیب و سخنران شود، اما پیش از آن که روی منبر برود، وقت عمل به توصیه‌ها و نصیحت‌هایی که به مردم خواهد داشت، رسیده است. شخصیت «مسیح» عاری از خطا و اشتباه نیست. او با سلب مسئولیت از خود و قطع ارتباط با خواهرش مسیر زندگی خود را در پیش گرفته و حالا متوجه می‌شود که نادیده گرفتن نسبت خواهر و برادری چندان هم انتخاب درستی نبوده است. پدر همسر «مسیح» که او نیز روحانی است، به نوبه خود با چالش‌هایی مواجه می‌شود. او با این کاراکتر اختلاف نظر دارد، نسبت به درستکاری این طلبه شک کرده و از عقد دائم دخترش و «مسیح» راضی نیست.
موقعیت خاص «مسیح»
موقعیت «مسیح» به عنوان شخصیت اصلی «دختران کوچه غم»، نیز حساس است. این طلبه در آستانه ازدواج است و بناست به عنوان واعظ و سخنران روی منبر برود، اما ناگهان متوجه می‌شود خواهرش «ثریا» که ۱۰ سال است با یکدیگر قطع رابطه کرده‌اند، قرار است به اتهام قتل عمد اعدام شود. «ثریا» در گذشته خواننده بوده و به همین دلیل راه این دو خواهر و برادر از یکدیگر جدا شده است. «دختران کوچه غم» از زاویه متفاوت و تازه‌ای به شخصیت یک طلبه می‌پردازد. آبروی «مسیح» و موقعیت او در خطر است و اکنون او باید میان مصلحت خود و نجات خواهرش یکی را انتخاب کند. برادر طلبه و خواهر آوازه‌خوان، تضاد مهمی است و «مسیح» را بر سر دوراهی‌های عجیبی قرار می‌دهد. او مجبور می‌شود برای ملاقات با مقتول به کاباره برود، در آن‎جا نماز بخواند و با صرف نظر از گذشته خواهرش، بدون هرگونه مصلحت‌اندیشی «ثریا» را نجات دهد.
 ​​​​​​​
تمرکز روایت بر خانواده روحانیون
سریال «مرهم» به عنوان یک سریال تلویزیونی و احتمالا به دلیل وجود حساسیت‌ها، با محدودیت‌های فراوانی برای روایت قصه مواجه بوده، بنابراین کیفیت پرداخت آن از زندگی روحانیون متفاوت و ساختارشکنانه نیست. در این مجموعه برخلاف «دختران کوچه غم»، تمرکز قصه بر اعضای خانواده، همسران روحانیون و چالش‌های آنان است. یکی از این شخصیت‌ها «منیژه» است که برای دیدار فرزند خود «سلمان» به ایران آمده، اما متوجه می‌شود او برخلاف تصوراتش روحانی و مبلغ دین است نه دانشجوی پزشکی. دیگر شخصیت مهم قصه زنی است که ویدئویی از جلسات آموزش روابط زناشویی او به بیرون درز کرده و این زن سوژه ویدئوهای طنز شده است. همسر یکی دیگر از زنان نیز به اتهام کلاهبرداری دستگیر شده و حالا این زن باید مقابل تهمت‌ها ایستادگی و زندگی خود را حفظ کند. «مرهم» به شخصیت‌ روحانیون نزدیک نشده و چالش‌های زندگی آنان نیز چندان عجیب نیست. اتهام کلاهبرداری به یک روحانی موضوع جدیدی نیست و پاکدستی او نیز اتفاق قابل پیش‌بینی قصه است.
وضعیت نه چندان حساس «سلمان»
موقعیت شخصیت «سلمان» به عنوان یکی از روحانیون سریال «مرهم» از بعضی جنبه‌ها مشابه وضعیت «مسیح» در «دختران کوچه غم» است. جدایی طولانی از خانواده و اختلاف عقیده «مسیح» و «سلمان» با خواهر و مادر خود، ویژگی مشترک هر دو شخصیت است، منتها این موضوعات در «دختران کوچه غم» جذاب‌تر و ملتهب‌تر نمایش داده می‌شود. همان طور که اشاره کردیم در ساخته علی جعفر آبادی، خوانندگی «ثریا» باعث شده «مسیح» از او دور شود و دلخوری میان آن‌هاست، اما در سریال «مرهم» دیدیم که طلاق والدین «سلمان» باعث شده مادر او «منیژه» ایران را ترک کند و «سلمان» به واسطه دروغ پدرش درباره این که مادرش مرده، سراغی از او نگیرد. «منیژه» به اندازه «ثریا» بدنام یا مایه لطمه به موقعیت «سلمان» نیست. مهم‌ترین نشانه اختلاف عقیده او با پسرش نگهداری از یک سگ به عنوان حیوان خانگی و مخالفت او با روحانی شدن فرزندش است. حتی در سکانسی که پلیس فرودگاه شکلات الکلی «منیژه» را امحا می‌کند، این زن اشاره می‌کند که شکلات را از دبی خریده و به محتویاتش دقت نکرده است. برخلاف «مسیح» که مرکز روایت قصه است، «سلمان» در سریال «مرهم» به سفر تبلیغی رفته و فعلا تنها مکالمات او با همسرش را شنیده‌ایم. طبیعتا دیدار و آشتی «سلمان» با مادرش، به اندازه برقراری دوباره پیوند خواهر و برادری میان «مسیح» و «ثریا» چالش‌برانگیز نیست.
نویسنده: مائده کاشیان