فرهیختگان/متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

ساسان کریمی، کارشناس روابط بین‌الملل اسنپ‌بک و مواجهه با فشار حداکثری آمریکا را اصلی‌ترین مسائل پیش روی جمهوری اسلامی در سال پیش رو می‌داند و معتقد است که باید برای عبور از آن طرح‌های جامعی تنظیم کرد. او اولویت‌های سیاست خارجی را هم در اروپا و استفاده از قالب برجام تعریف می‌کند. 

اسنپ‌بک و فشار حداکثری چالش‌های سیاست خارجی در 1404
کریمی، اسنپ‌بک و مواجهه با فشار حداکثری را دو موضوع مهم سیاست خارجی ایران در سال پیش رو دانست و گفت: «با ادامه روند کنونی اسنپ‌بک قطعاً اجرایی می‌شود و این به‌شدت به ضرر منافع راهبردی و درازمدت ایران است. آنچه در برجام به دست آمده؛ یعنی رفع شش قطعنامه شورای امنیت ملل متحد که به‌طور عادی باید در مهر 1404 دائمی شود، یک استثنای تمام‌عیار در تاریخ سیاست بین‌الملل است. این موضوع در صورت عدم کنشگری فعال ایران و جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم حل‌وفصل اختلافات، دیگر قابل تکرار نیست و از پی آن قطعنامه‌ها در صورت بازگشت، مجدداً غنی‌سازی، توان موشکی و نیز خرید و فروش سلاح‌های متعارف میان ایران و دیگر کشور‌ها در قالب حقوق بین‌الملل غیرقانونی قلمداد می‌شوند. البته ما منافع و مواضع خود را پیش خواهیم برد ولی تا حد امکان دلیلی ندارد که اجازه دهیم چنین خسارتی به کشور وارد شود. دیگر اینکه احیای فشار حداکثری که در سند ریاستی اخیر به امضای دونالد ترامپ رسید هم‌اکنون با تمام فشار‌ها در پنجره فرصتی رو به بسته شدن قرار دارد. کنشگری فعالانه دستگاه دیپلماسی می‌تواند از هر دو این موارد جلوگیری کند و این البته نیازمند طراحی‌های جامعی است که بتوان از شکاف‌های داخل آمریکا و نیز میان اروپا و آمریکا و ضمناً نزدیک شدن آمریکا و روسیه به سود آن‌ها استفاده کرد. واقعیت این است که این شکاف‌ها الزاماً ممکن است به سود ما تمام نشوند و حتی چه بسا بالعکس، موجبات آسیب دیدن بیشتر ما نیز از خلال آن‌ها فراهم آید.» 

صداقت و دوری از تکرار گویی راه عبور از چالش‌های سیاست خارجی
اولویت‌های سیاست خارجی ایران باید برمبنای کار با اروپا و آژانس انرژی اتمی تنظیم شود. موضوعاتی که کریمی آن‌ها را اولویت‌های سیاست خارجی در سال پیش رو دانست و توضیح داد: «طراحی و اجرای نوعی کنشگری در سیاست خارجی مبتنی بر کار با اروپا، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، طرف‌های برجام، استفاده از قالب برجام و نیز همسایگان می‌تواند اولویت اصلی سیاست خارجی سال پیش رو باشد. طراحی‌ها نمی‌توانند بر مبنای تصورات غلط طرف‌های مقابل تنظیم شوند و نیز نمی‌توانند منتظر رفع نیاز ایران به حل مسئله بمانند. طراحی راه‌حل البته امری فراتر از دستگاه سیاست خارجی است و نیازمند کار کارشناسی فراتر از اجراست. اتخاذ تصمیم نیز در پی تصمیم‌های تولیدشده متولیان حاکمیتی خود را دارد. اما توصیه سیاست به تصمیم‌گیران در بسیاری از موارد گلوگاه بوده است. تنویر و شفاف‌سازی صحنه سیاست خارجی، پرهیز از تکرار و همانگویی در زمینه کارشناسی و مشاوره صحیح و صادقانه مسئولان در خصوص وضعیت پیش رو از مواردی است که می‌تواند به احصا و طراحی برای مقابله با چالش‌های پیش روی سیاست خارجی جمهوری اسلامی مؤثر افتد.»