جام جم/ موی سپیدشان روایتی است ازگردش ایام‌‌؛ هر تاری از این موی که در آسیاب دوران رنگ باخته، حکایت از دنیا دنیا تجربه‌های ارزشمندی است که برای به‌دست آوردن آنها باید سنگ زیرین آسیاب شوی.
این گنجینه‌های ارزشمند اما در کنارمان هستند و مشتاقند تا تجربیات‌شان را به رایگان در اختیارمان بگذارند و در برابرش تنها یک چیز از ما می‌خواهند‌؛ احترام!پدر‌و‌مادر یا پدربزرگ و مادربزرگ همه زندگی‌شان را برای ما گذاشته‌اند و حالا انتظار زیادی نیست که ما هم آنها را تنها نگذاریم و تکریم‌شان کنیم؛ به‌خصوص این‌که به قول بزرگ‌ترها شاید مسیر زندگی بازگشت نداشته باشد و آنها به ما نرسند اما ما هم در همین مسیر قرار داریم و خیلی زودتر از آن‌که فکرش را بکنیم دوران پیری و سالمندی را تجربه خواهیم کرد‌؛ دورانی که اگرچه زیبایی‌های خاص خودش را دارد اما چالش‌هایی هم دارد که با همراهی جوان‌ترها می‌تواند حل و فصل شود.

برکت یک عمر تجربه 
پدرومادر یاپدربزرگ ومادربزرگ‌هاسالمندانی هستندکه اگرشماامروزازسایه حضورشان برخوردارید،باید بگویم آدم‌ خوش‌شانسی هستید. وجود سالمندان و بزرگ‌ترها درخانواده و فامیل برکت است، چراکه آنها دریایی از تجربه و حکمت هستند و حضورشان در کنار ما فرصتی است تا بدون عبور از مسیرهای سخت و پیچ‌در‌پیچ بسیاری از تجارب، بتوانیم از تجربه آنها استفاده و بدون این‌که مسیری را طی کنیم؛ سختی‌های آن را به جان بخریم و در مشورت با بزرگ‌ترها، تصمیم‌های درست‌‌تری بگیریم و عملکرد موفق‌‌تری داشته باشیم. به همین خاطر هم نخستین دستاورد احترام به بزرگ‌ترها و سالمندان در خانواده و فامیل همین برکتی است که به‌واسطه دانش و آگاهی آنها به ما می‌رسد. 

حرمت بزرگ‌ترها
سالمندان و بزرگ‌ترهایی که در اطراف ما زندگی می‌کنند، هر کدام‌شان به سهم خود یک عمر خدمت کرده‌اند و زحمت کشیده‌اند و خشت‌های زندگی خود و اطرافیان‌شان را آهسته‌آهسته روی هم گذاشته‌اند تا امروز ما به‌عنوان فرزندان یا نوه و نتیجه‌های آنها بتوانیم زندگی بهتر و راحت‌‌تری را تجربه کنیم. به همین خاطر هم باید نسبت به بزرگ‌ترها ادب را رعایت کرد و نسبت به عمری تلاش صادقانه، ایثار، گذشت و دلسوزی آنها حق‌شناس بوده و آنها را مورد تکریم قرار داد. 

سلامت خانواده در گرو احترام به سالمندان
باید حواس‌مان باشد حتی با سالمندان و بزرگ‌ترهایی که دچار ناتوانی شده‌اند، هرگز بی‌مهری نکنیم. این مسیری است که خود ما هم باید آن را طی کنیم و طبق باورهای دینی و ملی ما «از هردستی که بدهی ازهمان دست هم می‌گیری»‌؛همچنان که توصیه و سیره پیامبر، ائمه و همچنین تاکید قرآن کریم هم بر بزرگداشت و احترام به سالمندان است. چنانچه این احترام و بزرگداشت صورت گیرد، ساختار و جایگاه خانواده هم قوام یافته و محکم می‌شود. در چنین ساختاری هر چیزی سر جای خودش قرار دارد و از آسیب‌هایی که احتمال دارد با آن مواجه شویم کاسته می‌شود.

تلاش برای برقراری رابطه بین فرزندان خانه با سالمندان
احترام به بزرگ‌ترها ورعایت ادب و تکریم نسبت به سالخوردگان،اگر درعمل ورفتار ما تجلی یابد،فرزندان ما نیز، این فرهنگ را می‏آموزند و با همین آداب و سنن بار می‏آیند. کسی که انتظار ادب و معرفت و حق‏شناسی از فرزندانش دارد، باید همین حالت را نسبت به پدر‌ و ‌مادر و بزرگ‌ترها نشان دهد، تاکوچک‌ترها هم از اوبیاموزند. درکنار این‌که خودتان به پدر ‌و ‌مادر و بزرگ‌ترها احترام می‌گذارید، به فرزندان‌تان همین احترام‌گذاشتن را یاد دهید. مواقعی که می‌خواهید به آنها سر بزنید، حتما فرزندان‌تان را هم با خودتان همراه و سعی کنید رابطه خوبی بین بزرگ‌ترها و سالمندان خانواده با بچه‌ها و نوجوانان شکل بگیرد. این رابطه علاوه بر این‌که می‌تواند به سلامت روانی فرزندان‌مان کمک کند، برای سالمندان خانواده هم بسیار مفید است و روحیه آنها را به‌شدت بالا می‌برد و به آنها حس مفیدبودن و دوست‌داشتنی‌بودن می‌دهد. 

محور وحدت
یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که سالمندان و بزرگ‌ترهای هر خانواده‌ای دارند؛ نقش محوری آنها در اتحاد و اتصال اعضای خانواده و فامیل است. در فرهنگ ایرانی ــ اسلامی ریش‌سفیدان و بزرگ‌ترها موردوثوق همه هستند. وقتی احترام به بزرگ‌ترها در خانواده و فامیل یک فرهنگ و مورد پذیرش همگان باشد، نقش کارکرد بزرگ‌ترها و افراد سالمند و ریش‌سفید اهمیت ویژه‌ای می‌یابد؛ به گونه‌ای که در کارها با آنان مشورت می‏کنند و در اختلافات به رأی و حکمیت و داوری آنان ارج می‏نهند. خیلی وقت‌ها بزرگ‌ترها و ریش سفیدان با کلام نافذ و تدبیرشان می‌توانند آتش فتنه‏ای را خاموش می‏سازد، یا تفرقه و کدورتی را به وفاق و همدلی و آشتی مبدل ‏سازند. 

بزرگ‌ترها هم توجه می‌خواهند 
یادمان باشد درست است که مادر، مادربزرگ، پدر یا پدربزرگ ما در سن و سال پیری هستند و ناتوان شده‌اند اما گنجینه‌ای از تجربه‌های گوناگون هستند و این تجربیات می‌تواند در موضوعات مختلف برای ما بسیار راهگشا باشد. از سوی دیگر بزرگ‌ترها از ما انتظار دارند خیلی وقت‌ها به آنها اهمیت بدهیم و در موضوعات مختلف نظرشان را جویا شویم و با آنها مشورت کنیم. این مسأله به‌خصوص در سالمندانی و افراد مسنی که توانایی خود را از دست داده‌اند، بسیار مهم است و موجب می‌شود حس بهتری نسبت به خودشان داشته باشند و دچار افسردگی دوران سالمندی نشوند. 

توجه به تغذیه مفید و مغذی برای سالمندان 
دوران کهولت و پیری اغلب اوقات با بیماری‌هایی همراه است.همین بیماری‌هاست که موجب می‌شود تا سالمندان رفته‌رفته ناتوان شوند. بنابراین بیشتر باید حواس‌مان به سالمندان اطراف‌مان باشد. این توجه شامل توجه به تغذیه و سبک زندگی آنهاست. بنابراین باید حواس‌مان باشد تا اگر غذای سالمندی که با آنها زندگی می‌کنیم را تهیه می‌کنیم، مولفه‌های تغذیه‌ای مانند دریافت ویتامین و ریز مغذی در کنار پخت غذای کم چربی و کم نمک را فراموش نکنیم. 

تأثیر بزرگ برخی کارهای کوچک
خیلی وقت‌ها کارهای کوچک می‌تواند در بهبود روحیه بزرگ‌ترها وسالمندانی که در اطراف ما زندگی می‌کنند تأثیر بزرگ داشته باشد. به‌طورمثال این‌که حواس‌مان باشد حتما تولد پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگ را برایشان جشن بگیریم. لازم نیست کار بزرگی بکنیم. یک کیک ساده‌ای که می‌توانیم خودمان در خانه بپزیم و یک جمع خانوادگی که حضورشان در کنار یکدیگر می‌تواند موجب روحیه و نشاط‌بخشی به بزرگ‌ترهای خانواده شود. علاوه بر این‌که همه اعضای خانواده هم از این فضای بانشاط استفاده مثبت می‌کنند و روحیه می‌گیرند. 

فصلی از زندگی 
پیری و سالمندی هم از فصل‌های زندگی همه ما آدم‌هاست و اگر عمرمان به دنیا باشد این مرحله از زندگی اجتناب‌ناپذیر است. همه ما پیر می‌شویم و حال‌و‌هوای این فصل از زندگی را هم تجربه خواهیم کرد. به‌خصوص این‌که جامعه کنونی ما به سمت سالمندی پیش می‌رود و با کاهش جدی رشد جمعیت روبه‌رو هستیم. به همین دلیل اگر وضعیت شاخص‌های جمعیتی‌مان بهبود پیدا نکند دوران سالمندی ما نسبت به دوران سالمندانی که امروز در دنیای اطراف ما زندگی می‌کنند، سخت‌‌تر خواهد بود چون کسی نیست به ما رسیدگی کند!‌ 

الگوی رفتاری درست 
با احترام گذاشتن به بزرگ‌ترها و سالمندانی که در دنیای اطراف ما زندگی می‌کنند علاوه بر این‌که حرمت آنها را پاس می‌داریم می‌توانیم الگوی خوبی برای جوان‌ترها و فرزندان‌مان باشیم. روند پیری و سالمندی که همه ما آن را طی خواهیم کرد و اگر فرزندان ما از ما یاد بگیرند که به بزرگ‌ترها و سالمندان‌شان احترام بگذارند، در ایام پیری و کهولت حرمت ما را هم نگه خواهند داشت و این احترام گذاشتن به پدر‌ و ‌مادر و سایر بزرگ‌ترها در خانواده و فامیل به‌عنوان یک ارزش و فرهنگ درست در خانواده پایه‌گذاری می‌شود و همه نسل‌ها از میوه و برکات آن بهره خواهند برد. 

مسئولیت دادن و مشورت با بزرگ‌ترها
گاهی وقت‌ها می‌توانیم به سالمندان و بزرگ‌ترهایی که با آنها زندگی می‌کنیم متناسب با توان‌شان مسئولیت‌هایی بدهیم و کارهای کوچکی به آنها واگذار کنیم. این مسأله علاوه بر این‌که موجب می‌شود سالمندان احساس مفید بودن کنند، از گوشه‌گیری و افسردگی آنها هم پیشگیری می‌کند. یادمان باشد پدر‌و‌مادر، پدربزرگ یا مادربزرگ یا هر سالمند دیگری که کنار ما زندگی می‌کند، روزی برای خودش کسی بوده و مدیریت کارهای مهمی را بر‌عهده داشته است. بنابراین آنها امروز هر چند ناتوان شده‌اند اما هنوز هم از پس بسیاری از کارها بر می‌آیند و دادن مسئولیت به آنها یا مشورت گرفتن از آنها موجب می‌شود احساس کنند همچنان مفیدند. 

تشویق به ورزش و همراهی با آنها 
ورزش و تحرک در هر سن و سالی می‌تواند به نشاط و شادابی و سلامت افراد کمک شایانی کند. سالمندان هم از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین خیلی خوب است سالمندانی که با آنها زندگی می‌کنیم را به ورزش و تحرک تشویق کنیم و خودمان هم با آنها همراهی داشته باشیم. علاوه‌براین حضور در برخی حرکت‌های اجتماعی مثل پیاده‌روی‌های خانوادگی و دسته‌جمعی که از سوی نهادهایی مثل شهرداری یا پارک‌ها و سراهای‌محله برگزار می‌شود، علاوه بر این‌که می‌تواند به سلامت جسمی و نشاط خانواده ازجمله سالمندان ما کمک کند، موجب شادابی روحیه و نشاط آنها هم می‌شود. چنین حرکت‌هایی خودش نوعی احترام به بزرگ‌ترها محسوب می‌شود. 

تشویق به پوشیدن لباس‌های شاد و روشن
خیلی وقت‌ها بعضی از آدم‌ها وقتی سن‌وسال‌شان بالا می‌رود، بعضی چیزها را برای خودشان محدود و ممنوع می‌کنند. مثلا دیگر رنگ روشن نمی‌پوشند یا دنبال لباس‌های شاد نیستند. این درحالی‌است که پوشیدن رنگ‌های روشن و شاد مانند قرارگرفتن در محیطی شاد می‌تواند برای روحیه بزرگ‌ترها مفید باشد. پس اگر بزرگ‌ترها و سالمندان خانواده شما هم اهل پوشیدن لباس‌های شاد و روشن نیستند، حتما دست به کار شوید و یک پیراهن سفید یا صورتی و سبز روشن یا هر رنگ دیگری که حس می‌کنید پدر، مادر، پدربزرگ یا مادربزرگ بیشتربه آن علاقه دارد برایشان هدیه بگیرید‌؛ مطمئن باشید خیلی خوشحال می‌شوند. 

نیکی مضاعف به پدر ‌و‌ مادر نیکی مضاعف به پدر ‌و‌ مادر
هرآنچه درباره احترام و نیکی‌کردن به سالمندان گفتیم وقتی نوبت به پدر و مادر می‌شود چندین برابر اهمیت می‌یابد. قرآن‌کریم از تندی و پرخاش نسبت به پدر ‌و ‌مادر پیر نهی می‏کند و به سخن نیک و لحن شایسته و خضوع و تواضع و گستردن بال رأفت در برابر آنان و خیرخواهی و دعا در حق آنان دعوت می‏کند. ادب و احترام نسبت به پدر‌ و ‌مادر آن است که آنان را به اسم، صدا نکنی، به احترام‌شان برخیزی، از آنان جلوتر راه نروی، با آنان بلند و پرخاشگرانه سخن نگویی، نیازهایشان را برآوری، خدمتگزاری به آنان را وظیفه‏ای بزرگ بدانی و از آنان در سن کهولت و پیری مراقبت کنی.