جی اس ام/ در گذشته، گوشی‌های اندرویدی طراحی‌های منحصربه‌فرد، امکانات جذاب و آزادی عمل بیشتری داشتند. اما امروزه گوشی‌ها یکدست و تکراری شده‌اند و بسیاری از ویژگی‌های کاربردی گذشته را فدای طراحی مینیمالیستی و ترندهای جدید کرده‌اند.

دنیای گوشی‌های هوشمند اندرویدی از اوایل دهه ۲۰۱۰ تاکنون تغییرات بزرگی را تجربه کرده است. پیشرفت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این دستگاه‌ها غیرقابل انکار است، اما آن دوران حال و هوای منحصربه‌فردی داشت که در گوشی‌های امروزی کمتر دیده می‌شود. رقابت بین برندها در بالاترین سطح خود قرار داشت و هر گوشی طراحی خاص و ویژگی‌های متفاوتی ارائه می‌کرد. اما امروزه اکثر گوشی‌های هوشمند ظاهری یکسان دارند؛ تکه‌هایی از شیشه که بدون نوآوری و شخصیت متمایز به بازار عرضه می‌شوند. حتی گوشی‌های تاشو که نوید یک تغییر اساسی را می‌دادند، در نهایت طراحی‌هایی مشابه به هم دارند.

پیشرفت‌های فناوری تا زمانی که تولیدکنندگان شروع به حذف برخی ویژگی‌های کلیدی برای جا دادن باتری‌های بزرگ‌تر و طراحی باریک‌تر کردند، روندی هیجان‌انگیز را طی می‌کرد. اگرچه داشتن یک گوشی با شارژدهی طولانی‌مدت مزیتی مهم محسوب می‌شود، اما برخی از قابلیت‌های جذاب و کاربردی که روزگاری تجربه‌ی استفاده از گوشی‌های هوشمند را لذت‌بخش‌تر می‌کردند، دیگر جایی در دستگاه‌های مدرن ندارند. در ادامه، به برخی از ویژگی‌های قدیمی اما ارزشمندی پرداخته می‌شود که دیگر در پرچمداران اندرویدی دیده نمی‌شوند.

باتری‌های قابل تعویض
چرا منتظر شارژ شدن گوشی ماند، وقتی می‌توان تنها در چند ثانیه باتری را عوض کرد؟

امروزه گوشی‌های هوشمند به باتری‌های بزرگ با فناوری شارژ سریع و بی‌سیم مجهز شده‌اند. این پیشرفت باعث کاهش مدت‌زمان اتصال گوشی به شارژر شده است، اما هیچ‌کدام از این فناوری‌ها جایگزین سادگی و سرعت تعویض یک باتری خالی با یک باتری کاملاً شارژشده نیست. در گذشته، تنها با برداشتن درپوش پشتی، باتری جدید جایگزین می‌شد و گوشی ظرف چند ثانیه به ۱۰۰٪ شارژ می‌رسید، بدون نیاز به حمل پاوربانک یا نگرانی بابت پیدا کردن پریز برق. علاوه بر این، مشکل کاهش ظرفیت باتری در طول زمان نیز دغدغه‌ی چندانی محسوب نمی‌شد، زیرا به‌جای تعویض کل گوشی یا پرداخت هزینه‌ی سنگین برای تعمیر، کافی بود تنها یک باتری جدید با قیمت اندک تهیه شود.

در سال‌های گذشته، گوشی‌هایی مانند سامسونگ گلکسی S4 این امکان را فراهم می‌کردند که پیش از سفر، چندین باتری را کاملاً شارژ و همراه داشت. به این ترتیب، دیگر نیازی به نگرانی درباره‌ی شارژ گوشی در طول روز نبود. هرچند امروزه بسیاری از گوشی‌های هوشمند در کمتر از ۳۰ دقیقه تا ۵۰٪ شارژ می‌شوند، اما این سرعت هرگز به پای تعویض یک‌دقیقه‌ای باتری نمی‌رسد. زمانی که گوشی‌های اندرویدی از پلاستیک یا مواد کامپوزیتی ساخته می‌شدند، این قابلیت به‌راحتی در دسترس بود، اما با روی آوردن تولیدکنندگان به طراحی‌های شیشه‌ای و فلزی، این ویژگی از بین رفت تا ظاهری شیک‌تر و مقاوم‌تر جایگزین آن شود.

حافظه‌ی قابل ارتقا
یک کارت microSD تمام مشکلات ذخیره‌سازی را برطرف می‌کرد

در گذشته، گوشی‌های هوشمند فضای ذخیره‌سازی داخلی چندانی نداشتند، اما این مسئله چندان مشکل‌ساز نبود، زیرا یک کارت microSD ارزان‌قیمت به‌راحتی این کمبود را جبران می‌کرد. به‌جای پرداخت صدها دلار برای خرید مدلی با حافظه‌ی داخلی بیشتر یا پرداخت هزینه‌ی ماهانه برای سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری، تنها با مبلغی اندک می‌شد ظرفیت حافظه را به میزان دلخواه افزایش داد.

برخی گوشی‌های پرچمدار، مانند HTC One M9، از کارت‌های حافظه‌ی microSDXC با ظرفیت حداکثر ۲ ترابایت پشتیبانی می‌کردند، که در آن دوران پیشرفتی چشمگیر محسوب می‌شد. این قابلیت امکان انتقال آسان فایل‌ها بین دستگاه‌های مختلف را بدون نیاز به اینترنت فراهم می‌کرد. بسیاری از کاربران چندین کارت حافظه برای مقاصد مختلف داشتند: یکی برای عکس‌ها و ویدیوها، دیگری برای اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها، و حتی کارتی جداگانه برای فایل‌های کاری و اسناد.

با وجود این انعطاف‌پذیری بالا، حذف درگاه کارت حافظه در بسیاری از گوشی‌های پرچمدار مدرن باعث شده است که کاربران بیش از پیش به سرویس‌های ابری وابسته شوند. اما این وابستگی معایب خاص خود را دارد، از جمله نیاز به اینترنت پایدار، هزینه‌های اضافی اشتراک، و نگرانی درباره‌ی حریم خصوصی داده‌ها. در دوران اوج کارت‌های حافظه، کاربران کنترل کاملی روی اطلاعات خود داشتند و نیازی به نگرانی درباره‌ی از دست دادن فایل‌ها به دلیل اختلالات سرور یا هک شدن حساب‌های کاربری نبود.

جک هدفون
صدای بدون افت کیفیت، بدون نیاز به مبدل‌های اضافی

زمانی جک هدفون یکی از استانداردهای اساسی گوشی‌های هوشمند بود، اما اپل در سال ۲۰۱۶ با حذف آن در آیفون 7، این روند را تغییر داد و این اقدام را "شجاعت" نامید. به‌دنبال آن، بیشتر تولیدکنندگان گوشی‌های اندرویدی نیز این مسیر را در پیش گرفتند. در حال حاضر، هدفون‌های بی‌سیم کاملاً مستقل به استاندارد جدیدی تبدیل شده‌اند و بسیاری از کاربران به آن‌ها عادت کرده‌اند. این هدفون‌ها از نظر راحتی و حمل‌ونقل گزینه‌های جذابی هستند، اما استفاده از آن‌ها با محدودیت‌هایی همراه است. مهم‌ترین مشکل، کاهش کیفیت صدا به دلیل فشرده‌سازی سیگنال هنگام انتقال از طریق بلوتوث است. برای افرادی که به کیفیت صدای بدون افت اهمیت می‌دهند، این موضوع یک پسرفت بزرگ محسوب می‌شود. علاوه بر این، هدفون‌های بی‌سیم تأخیر دارند، که این مسئله به‌ویژه در بازی‌های سریع و آنلاین کاملاً محسوس است و می‌تواند تجربه‌ی کاربر را تحت تأثیر قرار دهد. اگر هم کسی بخواهد از هدفون‌های سیمی حرفه‌ای استفاده کند، مجبور به خرید جداگانه‌ی یک مبدل USB-C به ۳.۵ میلی‌متری است.

اما در دورانی که جک ۳.۵ میلی‌متری هدفون در گوشی‌ها وجود داشت، چنین مشکلاتی مطرح نبود. کاربران می‌توانستند بدون هیچ نگرانی، هدفون‌های رده‌بالا و استودیویی مانند Sennheiser HD600 را مستقیماً به گوشی متصل کنند و از کیفیت صدای واقعی و بدون فشرده‌سازی لذت ببرند. این در حالی است که امروزه برای تجربه‌ی چنین کیفیتی، به مبدل‌های دیجیتال به آنالوگ (DAC) خارجی نیاز است که هزینه‌ی اضافی به همراه دارد. علاوه بر این، در گذشته هدفون‌های سیمی به‌صورت رایگان در جعبه‌ی گوشی‌ها قرار داده می‌شد، اما امروزه کاربران تنها یک کابل USB-C دریافت می‌کنند و برای داشتن یک جفت هدفون بی‌سیم مناسب باید هزینه‌ای در حدود ۱۵۰ دلار یا بیشتر پرداخت کنند. این در حالی است که هدفون‌های بی‌سیم، علاوه بر قیمت بالا، عمر باتری محدودی دارند و پس از چند سال، نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.

پرچمداران جمع‌وجور
زمانی که گوشی‌های بزرگ را "فبلت" می‌نامیدند

در دهه‌ی گذشته، گوشی‌های هوشمند به‌طور مداوم بزرگ‌تر شده‌اند. افزایش اندازه‌ی گوشی‌ها از نظر ظرفیت باتری و نمایشگر بزرگ‌تر برای تماشای ویدیو و انجام بازی‌ها مزیت‌هایی دارد، اما در مقابل، حمل‌پذیری آن‌ها کاهش یافته است. گوشی‌های مدرن نه‌تنها سنگین‌تر شده‌اند، بلکه استفاده از آن‌ها با یک دست نیز دشوارتر شده است. این موضوع به‌خصوص برای افرادی که گوشی خود را مرتباً از جیب بیرون می‌آورند یا در محیط‌های شلوغ از آن استفاده می‌کنند، مشکل‌ساز است. بیرون آوردن و قرار دادن یک گوشی بزرگ در جیب، به‌خصوص هنگام پوشیدن شلوار جین یا لباس‌های رسمی، چندان راحت نیست. همچنین، وزن زیاد گوشی‌ها باعث می‌شود احتمال افتادن و آسیب دیدن آن‌ها بیشتر شود.

در اواسط دهه‌ی ۲۰۱۰، خرید یک گوشی پرچمدار جمع‌وجور با نمایشگر ۵ اینچی کار ساده‌ای بود. گوشی‌های بزرگ هم وجود داشتند، اما به آن‌ها "فبلت" گفته می‌شد و بیشتر یک دسته‌بندی خاص محسوب می‌شدند تا یک استاندارد عمومی. برای مثال، سری گلکسی نوت سامسونگ از بزرگ‌ترین گوشی‌های آن دوران بود، اما حتی برخی از مدل‌های این سری نمایشگری زیر ۶ اینچ داشتند، چرا که حاشیه‌های ضخیم در بالا و پایین صفحه باعث می‌شد که ابعاد کلی دستگاه چندان بزرگ به نظر نرسد.

امروزه اما گوشی‌های پرچمدار جمع‌وجور تقریباً ناپدید شده‌اند. در سال ۲۰۲۵، یافتن یک گوشی رده‌بالا با نمایشگری کوچک‌تر از ۶ اینچ به امری نادر تبدیل شده است. حتی سامسونگ سری گلکسی نوت را کنار گذاشت، چرا که گوشی‌های سری S به‌اندازه‌ای بزرگ شدند که دیگر نیازی به وجود یک خط تولید جداگانه برای فبلت‌ها نبود. گوشی‌هایی مانند Sony Xperia Compact که زمانی انتخابی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به گوشی‌های کوچک بودند، دیگر در بازار حضور ندارند. در نتیجه، کاربرانی که به گوشی‌های کوچک، سبک و قابل‌حمل علاقه دارند، با گزینه‌های بسیار محدودی روبه‌رو هستند.

با بزرگ‌تر شدن گوشی‌ها، مفهوم کاربردپذیری با یک دست تقریباً از بین رفته است. اگرچه برخی شرکت‌ها ژست‌های کنترلی مخصوص گوشی‌های بزرگ را معرفی کرده‌اند، اما این راه‌حل‌ها نمی‌توانند جایگزین یک گوشی خوش‌دست و کوچک واقعی شوند. امروزه تنها راه‌حل برای علاقه‌مندان به گوشی‌های کوچک و پرچمدار، استفاده از گوشی‌های تاشو است، اما این مدل‌ها نیز هزینه‌ی بالایی دارند و هنوز از نظر دوام و ماندگاری به بلوغ کامل نرسیده‌اند.

طراحی‌های منحصربه‌فرد
زمانی که گوشی‌های اندرویدی هویت داشتند

در گذشته، هر گوشی اندرویدی شخصیت و هویت منحصربه‌فرد خود را داشت. شرکت‌های تولیدکننده تلاش می‌کردند تا با طراحی‌های نوآورانه، محصولاتشان را از رقبا متمایز کنند و تجربه‌ای متفاوت به کاربران ارائه دهند. اما امروزه، بیشتر گوشی‌های هوشمند تبدیل به صفحه‌هایی تخت از شیشه و فلز شده‌اند که از فاصله‌ی دور به‌سختی می‌توان آن‌ها را از یکدیگر تشخیص داد. ده سال پیش، برندهای مطرح اندرویدی هر کدام زبان طراحی خاص خود را داشتند، و گوشی‌ها در اشکال، اندازه‌ها و جنس‌های مختلف عرضه می‌شدند.

برای مثال، HTC One M8 بدنه‌ای یکپارچه از جنس فلز خمیده داشت که احساس لوکسی را به کاربر منتقل می‌کرد، در حالی که Moto X امکان انتخاب پوشش پشتی از جنس چوب و بامبو را فراهم کرده بود. برخی تولیدکنندگان حتی رویکردهای جسورانه‌تری را امتحان کردند. به‌عنوان نمونه، LG G Flex دارای صفحه‌نمایشی خمیده بود که در برابر فشار می‌توانست صاف شود، و گلکسی نوت اج اولین گوشی‌ای بود که نمایشگر آن به لبه‌ی کناری گوشی امتداد پیدا می‌کرد. چنین طراحی‌هایی نه‌تنها چشمگیر بودند، بلکه به کاربر حس داشتن یک محصول خاص و متفاوت را می‌دادند.

امروزه، اگرچه طراحی گوشی‌های هوشمند از نظر کیفیت ساخت پیشرفت کرده، اما هویت منحصربه‌فرد و تنوع گذشته را از دست داده است. در گذشته، کافی بود گوشی‌ای را از دور ببینید تا نام مدل و برند آن را تشخیص دهید، اما اکنون بیشتر گوشی‌ها طراحی‌هایی یکسان دارند و تفاوت‌های آن‌ها به چینش دوربین و نام برند محدود شده است. به نظر می‌رسد که بسیاری از تولیدکنندگان، خلاقیت طراحی را فدای یکپارچگی و سادگی کرده‌اند. برخی شرکت‌ها، مانند سامسونگ، به‌جای نوآوری، هرسال تنها تغییرات جزئی در طراحی پرچم‌داران خود اعمال می‌کنند. به‌عنوان مثال، گلکسی S25 Ultra تقریباً هیچ تفاوتی با مدل‌های S24 Ultra و S23 Ultra ندارد و این موضوع نشان‌دهنده‌ی رکود خلاقیت در طراحی گوشی‌های اندرویدی است.

گوشی‌های امروزی دیگر حس هیجان و آزادی گذشته را ندارند
بدون شک، گوشی‌های هوشمند امروزی از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نسبت به دهه‌ی گذشته بسیار قدرتمندتر، سریع‌تر و پیشرفته‌تر شده‌اند. پردازنده‌های قدرتمندتر، دوربین‌های باکیفیت‌تر، و نمایشگرهای با نرخ نوسازی بالا تجربه‌ی کاربری را بهبود بخشیده‌اند. اما نکته‌ای که بسیاری از کاربران حس می‌کنند این است که داشتن مشخصات سخت‌افزاری قوی، لزوماً به معنای داشتن یک گوشی جذاب و هیجان‌انگیز نیست.

گوشی‌های اندرویدی قدیمی، امکاناتی مانند باتری‌های قابل تعویض، درگاه کارت حافظه microSD، و جک ۳.۵ میلی‌متری هدفون را ارائه می‌دادند که به کاربران کنترل بیشتری روی دستگاه خود می‌داد. این ویژگی‌ها نه‌تنها آزادی عمل بیشتری ایجاد می‌کردند، بلکه باعث می‌شد گوشی هر فرد بسته به نیازهای او، منحصربه‌فرد باشد. از سوی دیگر، طراحی‌های متفاوت و خلاقانه، گوشی‌ها را به یک وسیله‌ی خاص و متمایز تبدیل می‌کرد که گاهی حتی به شروع‌کننده‌ی یک مکالمه‌ی جذاب میان کاربران تبدیل می‌شد.

با پیشرفت فناوری، شرکت‌های تولیدکننده فرصت‌های زیادی برای ایجاد نوآوری در طراحی دارند، اما در عوض، همچنان از فرم سنتی گوشی‌های تخت پیروی می‌کنند. البته، گوشی‌های تاشو و نمایشگرهای منعطف کمی از این یکنواختی کاسته‌اند، اما هنوز به دلیل قیمت بالا و برخی محدودیت‌ها، نتوانسته‌اند به جریان اصلی بازار تبدیل شوند. بااین‌حال، برای کسانی که به دنبال تجربه‌ای متفاوت هستند، گوشی‌های تاشو هنوز گزینه‌ای جذاب و پر از شگفتی محسوب می‌شوند.

در نهایت، شاید گوشی‌های امروزی از نظر تکنولوژی پیشرفته‌تر و کارآمدتر باشند، اما هنوز نتوانسته‌اند جای خالی هیجان و خلاقیتی را که گوشی‌های اندرویدی قدیمی داشتند، پر کنند.