دیپلماسی ایرانی/متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

اسلام ذوالقدرپور| سیاستگذاری عمومی دولت ترکیه در بیش از دو دهه اخیر بر اصل تضمین بقای اردوغان و تقویت الگوی حکمرانی وی در داخل و خارج کشور بنیان شده و هدف راهبردی دولت ترکیه بوده است. اکنون با دستگیری اکرم امام اوغلو، شهردار محبوب استانبول، جلوه‌های استبداد و بی قراری اردوغان بر همگان ثابت شده است. این بیماری بی قراری اردوغان که با خودکامگی وی تقویت شده و خسارات جبران‌ناپذیری در منطقه داشته است.
 
دیپلماسی ایرانی: اصل سیاستگذاری عمومی بر تضمین بقای حکمران یا سیاستگذار استوار است که با عنوان‌های زیبا مانند خدمت به شهروندان، برقراری عدالت، افزایش رفاه و مشارکت شهروندان در سرنوشت خود و ... پوشش داده می‌شود.
تضمین بقای سیاستگذار و حکمران، سیاستگذاری عمومی یعنی همه ابعاد سیاستگذاری از سیاستگذاری داخلی تا سیاستگذاری خارجی و روابط بین المللی را در برگرفته، انگاره و نیات حکمران را به عنوان اهداف یک ملت یا کشور برسازی می‌کند. در چنین فرآیندی است که سیاستگذار و حکمران دچار نوعی بی قراری همانند بیماری سندرم دست بی قرار شده و در هاله‌ای مقدس از بی‌قراری به سیاستگذاری می‌پردازد که سیاستگذاری بی قرار یک بیمار را نمایان می‌کند. 

سیاستگذاری عمومی دولت ترکیه در بیش از دو دهه اخیر بر اصل تضمین بقای اردوغان و تقویت الگوی حکمرانی وی در داخل و خارج کشور بنیان شده و هدف راهبردی دولت ترکیه بوده است. اکنون با دستگیری اکرم امام اوغلو، شهردار محبوب استانبول، جلوه‌های استبداد و بی قراری اردوغان بر همگان ثابت شده است. این بیماری بی قراری اردوغان که با خودکامگی وی تقویت شده و خسارات جبران‌ناپذیری در منطقه داشته در محورهای زیر قابل مشاهده است:

یکم – ستیزه‌جویی بی قرار در سیاست خارجی: بی‌قراری خودکامگی اردوغان اثرگذاری بالایی بر سیاستگذاری عمومی ترکیه داشته است. مؤلفه‌های این خودکامگی در سیاستگذاری خارجی ترکیه نیز قابل مشاهده است. این رویکرد خودکامگی و بیقراری تهاجمی دولت اردوغان که همزمان با تحولات بهار عربی شدت گرفت، در موارد زیر جلوه کرده‌اند:

-    مداخله در امور داخلی سوریه، لیبی، تونس، مصر، سودان و ... 

-    شکل‌دهی و حمایت از بسیاری گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی.

-     مداخله در عراق، ایجاد 100 پایگاه نظامی و حضور اشغالگرانه در عراق.

-    تنش‌آفرینی در قفقاز به‌ویژه میان ارمنستان و آذربایجان.

-    حضور در کانون‌های بحران و جنگ با رویکرد سودجویی از دو طرف منازعه مانند جنگ روسیه و اکراین، شمال آفریقا و ... .

این رویکرد دولت اردوغان برای حضور در مناطق بحرانی منطقه و جهان به‌ویژه در ستیزها و جنگ‌های منطقه‌ای و جهانی، مؤلفه‌ای برجسته از بی‌قراری اردوغان است. اردوغان بیقرار که در تمام بحران‌ها حضور داشته است و بر آتش تنش‌ها و جنگ‌ها می‌دمد تا نقش خویش را در نظام جهانی برجسته و بقای بین‌المللی خود را تضمین کند.

دوم – بی‌قراری داخلی و تضمین بقای بی‌نهایت: رجب طیب اردوغان که دولتش پیامد کودتای سفید 28 فوریه 1997 ارتش ترکیه علیه دولت ائتلافی نجم الدین اربکان و تانسو چیللر است، در سال‌های اخیر رویکردی همانند کودتاچیان 1997 علیه اربکان، انتخاب و سپهر سیاسی و اجتماعی ترکیه را میدان نیات و انگاره‌های بی قرار خودکامه خود ساخته است.

برخی موفقیت‌های نسبی و موقت دولت ترکیه در سیاستگذاری خارجی مانند: پیروزی گروه ستیزه‌جوی تحریرالشام در سوریه و سرنگونی دولت بشار اسد، تضعیف شدید حزب الله لبنان، تقابل فزاینده ایران و ایالات متحده امریکا و ... سبب شده است تا اردوغان دچار غرور روزافزون شده و خود را رهبر بزرگ ترکیه و منطقه بداند!

این خودبزرگ‌بینی و غرور سرکوب منتقدین و مخالفین سیاسی و اجتماعی اردوغان در درون ترکیه و انسداد سپهر سیاسی و اجتماعی این کشور را موجب شده است، به گونه‌ای که اردوغان برای تضمین رهبری خود تا زمان مرگش، تمام رقیبان و بلکه دوستان خود را نیز به حاشیه رانده و تلاش دارد خود را به عنوان یک پیامبر دروغین یا خلیفه اسلامی برسازد.

در چنین بستری از بیماری بیقراری است که اردوغان به دستگیری اکرم امام اوغلو شخصیت محبوب سپهر سیاسی و اجتماعی ترکیه اقدام کرده است و تلاش دارد تا مهم‌ترین و توانمندترین رقیب انتخاباتی خود را سرکوب و زندانی کند. این رویکرد اردوغان پیرامون رهبران احزاب مخالف به‌ویژه صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق کردها در مجلس ترکیه نیز اجرا شده و دمیرتاش از سال 2016 به بهانه واهی در بازداشت است!

اردوغان در چند سال اخیر به بهانه کودتای جعلی 2016 تلاش دارد تا مخالفان خود را از سپهر سیاسی و اجتماعی ترکیه حذف کند. این سیاست اردوغان نوعی پاکسازی داخلی قلمداد می‌شود که با دستگیری اکرم امام اوغلو به اوج رسیده است. پاکسازی داخلی که فراتر از کودتای سفید 1997 ارتش و ساختارهای لائیک ترکیه علیه نجم الدین اربکان، نخست وزیر اسلامگرای این کشور ترکیه است.  

راهبرد تضمین بقای حکمران و سیاستگذار ارشد سبب می‌شود تا بیماری سندروم دست بی قرار بر افکار و رفتار سیاستگذار و حکمران چیره شده است و حکمران بی قرار برای تضمین بقای خود از هر ابزار و سیاستی بهره بگیرد.    

اردوغان در بیش از دو دهه اخیر نشان داده است از بیماری بی قراری ذهنی و انگاره‌ای رنج می‌برد. این بیماری بی‌قراری ذهنی اردوغان شکل‌گیری روندی تهاجمی در سیاستگذاری عمومی ترکیه را سبب شده است. 

رویکرد خودکامه اردوغان در سیاست خارجی و تشویق این رویکرد توسط دیگر بازیگران سبب تحریک و تشویق اردوغان به خودکامگی داخلی شده است. تشویق ترکیه در ماجرای سرنگونی دولت بشار اسد از سوی بسیاری کشورهای اروپایی، عربی، ایالات متحده امریکا و ... موجب شده است تا اردوغان بی‌قراری خارجی را به سپهر سیاسی و اجتماعی ترکیه کشانده و سرکوبی رقیبان و مخالفین خود را شدت بخشد.

دستگیری اکرم امام اوغلو، شهردار محبوب استانبول در روزهای اخیر بیماری بی‌قراری ذهنی و رفتاری اردوغان را برجسته‌تر کرده است و رویکرد خودکامگی وی در پاکسازی داخلی و پاکسازی خارجی را نمایان می‌سازد. روندی که در صورت موفقیت در داخل ترکیه و سرکوبی یا خاموشی اعتراض شهروندان به دستگیری امام اوغلو می‌‌‌تواند پیامدهای بسیار ناگواری برای منطقه در چارچوب بیماری بیقراری ذهنی و رفتار ستیزه‌جویانه اردوغان داشته باشد.