اولین وزیر زن بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ مهمان کافه خبر نوروزی خبرآنلاین بود، مرضیه وحید دستجردی در دوگانه جناح‌بندی سیاسی ایران سمت و سوی اصولگرایی دارد، در مجالس چهارم و پنجم به‌عنوان نماینده تهران حضور داشته و در انتخابات سال ۱۳۷۶ به ناطق نوری رای داده است، او سال ۱۳۸۸ پیشنهاد محمود احمدی‌نژاد را پذیرفت و وزیر بهداشت شد، به‌گفته خودش اعضای خانواده‌اش با انتخاب او چندان موافق نبودند اما نباید فرصت حضور زنان به‌عنوان وزیر از دست می‌رفت، فرصتی که البته طولانی نبود و او از دولت دهم کنار گذاشته شد.

وحید دستجردی با وجود این‌که سابقه اصولگرایی دارد اما به اصلاح‌طلبان هم نزدیک است، او با وجیهه مرصوصی، همسر سعید حجاریان دوستی دیرینه دارد، خودش در توصیف این دوستی به خبرآنلاین می‌گوید: «یک روح در دو بدن هستیم.»، وزیر بهداشت دولت احمدی‌نژاد، مسعود پزشکیان را این‌طور توصیف می‌کند: «انسان به تمام معنا که جانش را فدای این کشور و ملت می‌کند.» او حالا دبیر ستاد ملی جمعیت در دولت چهاردهم است.

در این گفت‌وگو علاوه بر سابقه فعالیت سیاسی مرضیه وحید دستجردی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بررسی شد، شما می‌توانید در متن کامل این گفت‌وگو نظر او را درباره احمدی‌نژاد، قانون عفاف و حجاب، مهسا امینی، فرخ‌رو پارسا، و نوروز بخوانید.

*۱۶ سالگی و ورود به دانشکده پزشکی، چطور بود که در این سن وارد دانشگاه شدید؟

من سال ۱۳۵۴ وارد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شدم، دلیل ورود زودهنگام به دانشگاه هم این بود که کلاس‌ چهارم، پنجم و ششم دبستان را در یک سال خواندم و همین مرا جلو انداخت.

* باهوش بودید؟

پدرم گمان می‌کرد که من دختر باهوشی هستم، اما من خودم چنین احساسی نداشتم و ندارم.

*شما سال‌های انقلاب فرهنگی را هم تجربه کرده‌اید؟

چون ما در بیمارستان بودیم و انقلاب فرهنگی در بیمارستان تاثیری نداشت، اما افرادی که در بخش علوم پایه بودند کلاس درس‌شان مدتی تعطیل شد، من هم چند واحد درسی را عقب افتادم و به همین دلیل سال ۱۳۶۲ فارغ‌التحصیل شدم.

*فضای دانشگاه آن روزها چه‌طور بود، قبل‌تر گفته بودید فقط شما و یک نفر دیگر محجبه بوده‌اید آیا این مسئله سختی‌ای برای شما همراه داشت؟

ببینید، من سال‌های متعدد دوران تحصیل را در مدارس اسلامی سپری کردم اما دوره دبیرستان به‌دلیل بسته شدن مدرسه رفاه وارد مدرسه خجسته هشت رودی شدم که یک مدرسه معمولی بود، آن‌جا تقریباً همه دانش‌آموزان بی‌حجاب بودند اما من و تعدادی دیگر حجاب داشتیم درعین حال با دانش‌آموزان رفیق بودیم و هیچ مشکلی نداشتیم، ولیکن موقع وارد شدن به مدرسه باید چادرمان را قبل از ورود برمی‌داشتیم چراکه اجازه نمی‌دادند با چادر وارد مدرسه شویم و با روسری وارد می‌شدیم. معلم انشای من هم در آن دبیرستان آقای کیومرث صابری بود، ایشان فوق‌العاده بودند و همیشه از من می‌خواستند که انشا بخوانم.

وقتی هم که وارد دانشگاه شدم وضعیت همین بود، در گروهی که من حضور داشتم فقط سه نفر حجاب داشتیم، در دانشگاه هم با دانشجویان خیلی خوب بودیم اما مسئولین دانشگاه برای ورود دانشجویان با چادر مقاومت می‌کردند.

*پدر شما بعد از انقلاب رئیس جمعیت هلال احمر بود، اما گویا قبل از انقلاب هم کارهای جهادی انجام می‌دادند، درباره ایشان صحبت می‌کنید؟

پدرم فرد نیکوکاری بود، سعی می‌کرد زندگی خادمانه داشته باشد، تعداد زیادی از افراد نیازمند جامعه را حتی بدون اینکه ما بدانیم سرپرستی می‌کرد، سال‌ها در پیشوا (ورامین) طبابت کرد و با بیماران با محبت رفتار می‌کرد، حتی به خیلی از آن‌ها خرج راه می‌داد، از نظر سیاسی هم ایشان فرد انقلابی بود بعد از انقلاب هم از ایشان دعوت کردند و حدود ۱۶ سال رئیس جمعیت هلال احمر بودند و در آن سال‌ها تماماً به مردم خدمت کردند.

*شما هم با همین روحیه برای گذراندن طرح به شهر گراش در استان فارس رفتید؟ چراکه قطعاً می‌توانستید دوره طرح‌تان در تهران سپری کنید.

پدرم همیشه می‌گفت این مردم، مردم خوبی هستند و باید به آن‌ها خدمت کنیم. من هم خیلی از توصیه‌های ایشان را پذیرا بودم، درحالی‌که می‌شد دوره طرح را جایی دیگر سپری کنم با ایشان مشورت کردم  وتصمیم گرفتم به گراش بروم.

*با این روحیه چه شد که در سال ۱۳۷۱ تصمیم گرفتید نماینده مجلس شوید؟

من اصلاً به فکر کارهای سیاسی نبودم، تا اینکه خانم بهروزی با من تماس گرفتند و بعد ایشان را در دفتر جامعه روحانیت مبارز ملاقات کردم و از من خواستند که برای انتخابات حضور داشته باشم، واقعیت این‌که مخالفت کردم. بعداً با پدرم مشورت کردم، ایشان گفتند که مجلس به زنانی مثل شما احتیاج دارد، حرف پدر برای من حجت بود، برای همین وارد جریان انتخابات شدم و رای آوردم.

*در مجلس دوره پنجم هم حضور داشتید.

بله، اتفاقاً در دوره پنجم رای بالایی هم کسب کردم. دوره چهارم و پنجم مجلس خیلی خوب بود چراکه ما اصلاً درگیری و اختلاف نداشتیم، ریاست مجلس آقای ناطق نوری بودند، ایشان به زنان خیلی احترام می‌گذاشتند ما در مجلس دوره پنجم توانستیم با حمایت آقای ناطق نوری بک کمیسیون به‌نام زنان، جوانان و خانواده ایجاد کنیم.

*پس با این وجود شما در انتخابات ۱۳۷۶ به آقای ناطق رای دادید؟

بله.

*برای ایشان فعالیت انتخاباتی کردید؟

بله، تقریباً در آن یک ماه انتخابات من بیشتر در آسمان‌ بودم، چراکه دائم با هواپیما به این شهر و آن شهر می‌رفتیم.

*شما اولین وزیر زن بعد از انقلاب هستید، اگر به سال ۱۳۸۸ برگردیم باز هم مسئولیت وزارت بهداشت در دولت آقای احمدی‌نژاد را قبول می‌کنید؟

واقعا قصد نداشتم قبول کنم، وقتی رئیس دفتر رئیس جمهور این پیشنهاد را مطرح کردند جواب من منفی بود.

*چرا؟

برای اینکه مسئولیت سلامت چندین میلیون جمعیت سنگین است، اگر اشتباهی صورت بگیرد مرگ اتفاق می‌افتد، سلامت مردم شوخی بردار نیست. رئیس دفتر رئیس جمهور مجدد اصرار کردند، من سه خانم به ایشان معرفی کردم، خانم دکتر نیری، خانم دکتر نخعی و خانم دکتر اسماعیلی، هرکدام از این سه نفر تجربه‌های مدیریتی داشتند، اما به من گفتند ما همه این افراد را بررسی کردیم و بعد از بررسی‌ها به شما رسیدیم، من مجدد جواب منفی دادم.

آن روزها همسرم به من گفت اگر قبول کنی دیگر زندگی نخواهی داشت، فرزندانم هم موافق نبودند، برادرم گفت تو اصلاً با احمدی‌نژاد نمی‌توانی کار کنی، اما بعدتر با خودم فکر کردم، به خودم گفتم قبول وزارت علاوه بر این‌که کار سنگینی هست اما خدمت بزرگی محسوب می‌شود، اگر موفق شوم برای زنان خیلی خوب است، همان موقع گمان می‌کردم شاید هیچ‌وقت هیچکسی به یک زن پیشنهاد وزارتخانه ندهد حالا که این پیشنهاد انجام شده اجازه بدهیم یک تجربه خوب از دوره مسئولیت زنان ایجاد شود چراکه زنان می‌توانند، من زمانی‌که نماینده مجلس بودم در یکی از نطق‌های خودم گفتم مگر مردها وزیر زاییده شده‌اند، با تجربه کردن به این مرحله رسیدند چیزی که برای زنان رخ نداد، جلوی ارتقا و ورود زنان به مرتبه بالاتر گرفته شد، اگر اجازه می‌دادند زنان مراتب مدیریتی را طی کنند آن‌ها هم می‌توانستند با کسب تجربه وزیر هم شوند.

بعدتر خانواده را قانع کردم و گفتم به حمایت‌ شما نیاز دارم و موافقیت و حمایت آن‌ها مسئولیت را پذیرفتم، شاید اگر عقل داشتم وارد این کار نمی‌شدم (باخنده).

*به سوالم برگردم، با تجربه امروز اگر به سال ۸۸ برگردیم باز می‌پذیرید؟

تجربه خودم تجربه خوبی بود، تلاش شبانه روزی داشتم، سعی می‌کردم از افراد مناسب استفاده کنم، من خودم راضی هستم، البته به دلیل فشارهای روحی زیادی که وارد شد به دیابت مبتلا شدم ولی ارزش داشت.

*اما توصیه برادرتان که گفته بود با آقای احمدی‌نژاد نمی‌توانید کار کنید، درست بود؟

من می‌دانستم ایشان (احمدی‌نژاد) چه شخصیتی دارد ولی برادرم بهتر از من می‌دانست، آخر هم ایشان نتوانست من را تحمل کند وگرنه من داشتم تحمل می‌کردم. (با خنده).

*ماجرای وزارت احمدی‌نژاد را گفتید اما چه شد که پیشنهاد آقای پزشکیان را برای ستاد ملی جمعیت قبول کردید؟

با آقای دکتر پزشکیان از قدیم همکاری داشتیم، زمانی‌که من وزیر بودم آقای پزشکیان نماینده مجلس بودند و ارتباطات خوبی داشتیم، به‌طور کلی ارتباطات من با آقای پزشکیان بیشتر از آقای احمدی‌نژاد بود.

*شما الان دبیر ستاد ملی جمعیت هستید، بسیاری از کارشناسان به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نقد داشتند و دارند، قرار بود این قانون از سال ۱۴۰۰ به مدت ۷ سال اجرا شود، امروز تقریباً در نیمه راه اجرای قانون هستیم، آیا سبب‌ساز افزایش جمعیت شده است؟

نه تنها ایران بلکه همه دنیا با بحران جمعیت مواجه هستند، امروز دو سوم کشورهای دنیا از حیث جمعیتی زیر سطح جایگزینی هستند، سطح جایگزینی یعنی بالای ۲.۱ فرزند به ازای هر زن در سن باروری، تا این جمعیت فعلی حفظ شود، نرخ باروری کلی در کشور ما ۱.۶ است بنابراین وضعیت خوبی نداریم و تقریباً ربع قرن هست که در این وضعیت هستیم.

منتهی ما الان یک جمعیت خوبی از زنان و مردان ازدواج کرده در سن باروری داریم، علاوه بر این یک جمعیت خوبی از زنان و مردان ازدواج نکرده و در سن زیر پانزده سال داریم، بنابراین هم اقدامات فرهنگ‌ساز می‌تواند به افزایش جمعیت کمک کند هم وجود برخی مشوق‌ها، اقدامی که در سایر کشورهای دنیا هم انجام می‌شود. خیلی از کشورها یک سهم خیلی خوب، حدود چهار الی پنج درصد از GDP (تولید ناخالص ملی) خودشان را به فرزندآوری اختصاص دادند، یا مثلاً در کشوری مانند فرانسه از مهاجر پذیری برای افزایش جمعیت استفاده کردند. در سوئد و کشورهای اسکاندینوی برنامه‌هایی زیادی درباره نگهداری از کودکان در مهدکودک‌ها اجرا کردند، مثلاً تا سن ده سالگی از بچه‌ها نگهداری می‌کنند و هزینه آن را دولت، شهرداری‌ها و بخش خصوصی می‌پردازد.

*در ایران هم قصد دارید با مهاجرت پذیری جمعیت را افزایش بدهید؟

درخصوص مهاجرت پذیری سیستگذاری از بالاتر است، ما علاقه‌مند هستیم مهاجرت ایرانی‌های داخل به خارج کم شود اما افزایش مهاجرت از افغانستان به ایران برای افزایش جمعیت من موافق نیستم.

*چرا؟

برای این‌که می‌خواهیم ایران ایرانی باشد.

*اجازه بدید به سوال قبلی برمی‌گردم، قانون جوانی جمعیت توانسته به فرزندآوری در کشور ما کمک کند؟

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، جدا از توصیه‌ها و سیاست‌های ابلاغی، برای اولین بار قانون نویسی درباره جمعیت بود که تکلیف دستگاه‌ها را مشخص کرد، همچنین گفتمان جمعیت در جامعه ایجاد کرد، لذا وجود این قانون اتفاق درستی بود و این مسئله با اجرای مواد آن تفاوت دارد.

*در این سه سال که مواد آن اجرا شده نتایج امیدوار کننده داشته؟

کارهای خیلی بزرگی توسط این قانون انجام شده، مثلا چیزی حدود ۱.۵ میلیون نفر با توجه به مواد این قانون وام ازدواج گرفتند. الان هر یک از زوجین ۳۰۰ میلیون تومان وام ازدواج می‌گیرند و اگر سن‌شان از ۲۲ سال و ۲۵ سال کمتر باشد این مبلغ به ۳۵۰ میلیون تومان می‌رسد.

*زوج‌ها این وام را کجا هزینه می‌کنند؟

براساس تحقیقات ۸۰ درصد وام ازدواج را صرف رهن منزل می‌کنند.

*پس ازدواج کردن به معنای فرزندآوری نیست.

اما شروع فرزندآوری از ازدواج است، این منابع را باید در اختیار مردم قرار بدهیم، کاری که همه دنیا هم انجام داده.

*اما شرایط اقتصادی ما با همه دنیا متفاوت است، ما درهمین قانون امتیاز ثبت نام خودرو داریم، ولیکن اگر زوجی ماشین تحویل بگیرند احتمالاً می‌فروشند تا هزینه زندگی کنند.

من نمی‌گویم تمام مواد این قانون دقیقا در ارتباط با فرزندآوری است، شاید نگاه قانون‌گذار این بوده که اگر زوجین از خودرو استفاده شخصی نکردند با توجه به تفاوت قیمت بازار با کارخانه آن را بفروشند و هزینه زندگی کنند.

درهمین قانون مواد مربوط به واگذاری زمین برای کسانی‌که فرزند سوم و بیشتر به دنیا بیاورند وجود دارد، در دو سال گذشته تقریباً ۷۰ هزر قطعه زمین واگذار شده، امسال هم حدود ۴۰ هزار قطعه زمین واگذار می‌شود، مسکن برای زندگی مسئله مهمی است.

*اما در نهایت بابت تحویل گرفتن زمین یک خانواده یک فرزند به دنیا می‌آید، واقعا تعداد این فرزندانی که با این مشوق‌ها به دنیا می‌آینده چقدر می‌تواند در بحث جمعیت یک کشور تاثیرگذار باشد، یعنی چقدر می‌خواهیم زمین تحویل بدهیم که به جمعیت ایده‌آل برسیم؟

اگر مثلاً ۵ میلیون افرادی که در سن باروری هستند هرکدام‌شان یک فرزند به دنیا بیاورند نرخ باروری کشور ما به ۲.۵ می‌رسد.

*پس چرا علارغم همه این زمین دادن‌ها، خودرو دادن‌ها خانواده‌ها فرزند بیشتر به دنیا نمی‌آورند؟

همه اینها اتفاق نیفتاده، همان‌طورکه گفتم کلاً ۷۰ هزار قطعه زمین تحویل داده شده، ۴۰ هزار قعطه تحویل داده خواهد شد و چیزی حدود ۲۷۰ هزار نفر در نوبت هستند. تجربه کشور خودمان و دنیا نشان می‌دهد مردان برای ازدواج کرد و فرزند دار شدن دنبال مسکن و شغل پایدار هستند.

مثلا تجربه دنیا می‌گوید اگر زنی فرزند اول را به دنیا آورد و همسرش در نگهداری از آن فرزند کمک کند این زن برای فرزند دوم و سوم آوردن مشتاق می‌شود، حالا مردان ما چقدر به همسرشان در فرزندداری کمک می‌کنند؟ دنیا برای مردان مرخصی زایمان گذاشته‌اند، یا خدماتی مانند مهدکودک و نگهداری از فرزند ارائه می‌دهد.

*همان‌طورکه گفتید مسکن برای ازدواج مهم است، امروز خیلی از جوان‌ها می‌گویند اول خانه و ماشین داشته باشیم بعد ازدواج کنم، اما با وجود مواد در قانون جوانی جمعیت سبب می‌شود عده‌ای برای به دست آوردن خانه و ماشین ازدواج کنند، مخصوص گروهی از جامعه که شرایط  اقتصادی مناسبی ندارند، این ایده سبب افزایش موارد کودک همسری نمی‌شود؟

هر چیزی ممکن است عوارضی داشته باشد، اما من گمان می‌کنم مردم ما خیلی فرهیخته‌تر از این هستند که برای خانه و ماشین دختر کوچک کودش را مجبور به ازدواج کند.

*خانم دکتر فقر سخت است.

بله قبول دارم، اما تعداد این مواردی که اتفاق می‌افتد کم است، پدر و مادر به فکر فرزندش است.

*شما با ازدواج دختران ۱۳ ساله موافق هستید؟

من که ۱۰۰ درصد مخالف هستم، برای اینکه در مسئله ازدواج فرد باید عقلانیت داشته باشد، فقط جسم که مهم نیست.

*اما این قبیل دختران با اجازه پدر در سنین کم ازدواج می‌کنند؟

این قانون شرع ما هست، اما همین قانون می‌گوید دختر برای ازدواج باید عاقل و بالغ باشد، یعنی اگر اذن پدر وجود دارد، آن پدر هم باید عاقل باشد تا بتواند تشخیص بدهد که دخترش عاقل و بالغ هست یا نیست، بنابراین اگر دختری به عقلانیت نرسیده باشد پدرش نباید این اجازه را بدهند.

*فکر می‌کنم در دوره دهم مجلس شورای اسلامی بود که گروهی از نمایندگان تلاش کردند سن قانونی ازدواج تعیین کنند، مثلاً برای دختران ۱۸ سال، خیلی‌ها آن موقع مقاومت کردند، شما موافق قانون‌گذاری برای سن ازدواج هستید؟

من اصلاً در جریان این اقدام نبودم، ولی می‌دانم دختر و پسر برای ازدواج باید عقلانیت لازم را داشته باشند. اگر پدری بخواهد برای یک دختر که هنوز کودک است اذن ازدواج بدهد ظلم کرده است.

*چند سال قبل آماری منتشر شد که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، بیست‌وهفت هزار دختر زیر ۱۵ سال ازدواج کردند.

این خیلی بد است.

*اگر به دوره احمدی‌نژاد برگردیم، ایشان گفته بودند به نوزادن یک حساب یک میلیونی می‌دهند، خاطرتان هست؟

بله.

*سرنوشت این حساب‌ها چه شد؟

انجام ندادند، فکر می‌کنم منابعش موجود نبود.

*می‌خواهم بگویم سرنوشت این قبیل ایده‌های تشویقی همین می‌شود، چراکه وسط کار به دلیل نبود منابع رها می‌شود.

خوشبختانه منابع مورد نیاز برای این قانونی که الان وجود دارد تا حدی دیده شده است، مثلاً سبد رایگان تغذیه و بسته بهداشتی رایگان به دهک‌های پایین جامعه داده می‌شود، همین چند روز قبل تفاهم‌نامه‌ای داشتیم که یک سبد حمایتی بین دهک‌های یک تا هفت توزیع شود. برای این‌که تغذیه برای مادر و جنین مهم است.

*درهمین قانون موضوع غربالگری خیلی مورد توجه قرار گرفت، مدتی قبل گفته شد طی سه سال گذشته که قانون اجرا شده سبب‌ افزایش تولد افراد مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی مثل سندرم دوان شده است، نظر خودتان درباره محدویت غربالگری در این قانون چیست؟

قانون جمعیت نباید حواشی داشته باشد، قانون‌گذار باید قانونی بدون باید و نباید تصویب کند، قوانینی که بازدارنده هست نبایستی در قانون جوانی جمعیت وارد می‌شد. درباره غربالگری خاص باید بگویم که این اقدام یک چیز علمی هست، سالیان زیاد انجام می‌شده است. شیوع سندرم دوان کم است، ولی وقتی یک زنی با انجام سونوگرافی و آزمایش متوجه شود فرزندش به این سندرم مبتلا نیست خیالش راحت می‌شود. هیچ‌وقت هم نباید با غربالگری مخالفت می‌شد برخی در ابتدا مخالفت‌هایی کردند که ما توضیح علمی دادیم و الان دارد انجام می‌شود.

*اما انجام شدن غربالگری با درخواست خود فرد انجام می‌شود نه درخواست پزشک، توصیه کردن به غربالگری هم مجرمانه است.

در همه جای دنیا غربالگری به درخواست خود افراد است.

*اما آنجا گفته نشده پزشکی که توصیه می‌کند مجرم است.

در هیچ جای دنیا غربالگری اجباری نیست، در اینجا هم گفته شد غربالگری طوری نباشد که به خانواده زور گفته شود، همیشه همین‌طور هم هست، پزشک پیشنهاد می‌کند. شاید اگر در قانون به جای کلمه توصیه می‌گفتند اجبار کردن به غربالگری ممنوع است بهتر بود، ولی چیزی که الان در قانون هست خلاف غربالگری نیست چراکه خود ما پیگیری کردیم.

*سالانه ۲۰ هزار کشته در جاده‌ها داریم، اگر به فکر افزایش تولد هستیم از طرفی سالی ۲۰ هزار جمعیت سالم که در سن کار هستند را از دست می‌دهیم، مدیریت جمعیت فقط به تولد معطوف نمی‌شود حفظ جمعیت هم اهمیت دارد که به نظر می‌رسد این مهم فراموش شده این‌طور نیست؟

حفظ جمعیت از نظر کمی و کیفی برای ما مهم است، اتفاقاً این پویش نه به تصادف که امسال پیگیری شده برای همین حفظ جمعیت است.

*در بخش اول گفت‌وگو اشاره کردید خاله شما با همسر آقای حجاریان قبل از انقلاب زندانی سیاسی بودند، این خاله شما مادر دکتر اصفهانی خواننده هستند؟

خیر، مادر دکتر اصفهانی خاله دیگر من هستند.

*خواننده مورد علاقه شما دکتر اصفهانی هستند؟

من عاشق صدای محمد اصفهانی هستم، همچنین صدای آقای سراج و قربانی را دوست دارم.

*موسیقی پاپ هم دوست دارید؟

خیلی.

*از پاپ به صدای کدم خواننده‌ها گوش می‌دهید؟

باز هم محمد اصفهانی.

*در پایان می‌خواهیم واکنش شما را به این اسامی بدانیم، مثل «ایران».

عشق من.

*نوروز

عاشقش هستم، مثل این‌که همش دارم وارد عشق می‌شوم.(باخنده)

*معصومه ابتکار

بسیار خانم خوبی هستند.

*محمود احمدی‌نژاد

رئیس جمهور دولت نهم و دهم

*کفایت می‌کند؟

همین

*مسعود پزشکیان

انسان بسیار شریف، صادق، زحمتکش و خدمتگذار، انسان به تمام معنا که جانشان را فدای این کشور و ملت می‌کنند.

*مهسا امینی

خدا رحمت‌شان کند.

*فرخ‌رو پارسا

وزیر آموزش و پرورش دوره پهلوی بودند، من با اینکه بچه بودم ایشان را در روزنامه‌ها می‌دیدم اما شناخت زیادی از شخصیت و زندگی ایشان ندارم.

*فمینیسم

شاید برای غربی‌ها خوب باشد، اما ما خودمان در ایران فمینیسم داریم، اسلام خودش طرفدار زنان است.

*تحریم

امیدوارم به عنایت خداوند حتما به زودی برداشته شود.

*قانون عفاف و حجاب

فعلاً که در پشت پرده مانده است.