پوست از سه لایه اصلی تشکیل شده است: اپیدرم (لایه سطحی)، درم (لایه میانی) و هیپودرم (لایه عمقی). درم، جایی است که کلاژن و الاستین، دو پروتئین اصلی ساختاری پوست، حضور دارند. کلاژن باعث استحکام و حفظ شکل پوست می‌شود و الاستین به آن خاصیت ارتجاعی می‌بخشد. با افزایش سن، تولید کلاژن به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد و آنچه باقی می‌ماند نیز بر اثر عواملی مانند تابش نور خورشید و آلودگی‌ها تجزیه می‌شود. این فرایندها به نازک شدن و شل شدن پوست و ایجاد چین و چروک منجر می‌شود. از این رو، حفظ تولید کلاژن و جلوگیری از تجزیه آن به یکی از موضوعات مهم در تحقیقات پوست تبدیل شده است.

از آنجا که پوست سالم و جوان یکی از معیارهای زیبایی است، تلاش برای یافتن راه‌های حفظ یا بهبود کیفیت آن اهمیت بسیاری پیدا کرده است. در سال‌های اخیر، مکمل‌های خوراکی کلاژن به دلیل توانایی بالقوه در بهبود ظاهر و سلامت پوست مورد توجه قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود این مکمل‌ها می‌توانند تولید کلاژن را تحریک کنند و به هیدراته نگه‌داشتن پوست، بهبود خاصیت ارتجاعی و کاهش عمق و تعداد چین و چروک‌ها کمک کنند.

در همین راستا، گروهی از پژوهشگران از مرکز آموزش و پژوهش بیماری‌های پوست و جذام در دانشگاه علوم پزشکی تهران، تحقیقی برای بررسی اثربخشی مکمل‌های کلاژن خوراکی انجام داده‌اند. این تحقیق به تأثیر مصرف کلاژن هیدرولیزشده بر جلوگیری از علائم پیری پوست پرداخته است.

محققان برای انجام این تحقیق، مطالعات موجود در زمینه تأثیر مکمل‌های کلاژن را بررسی کردند. در این پژوهش، تأثیر این مکمل‌ها بر ویژگی‌های مختلف پوست از جمله هیدراتاسیون (رطوبت‌رسانی)، خاصیت ارتجاعی و کاهش چین و چروک‌ها ارزیابی شده است. بررسی‌ها نشان داده است که مصرف منظم کلاژن خوراکی می‌تواند در بهبود این ویژگی‌ها مؤثر باشد.

یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که با افزایش سن، کاهش تولید کلاژن در بدن باعث بروز علائمی مانند چین و چروک، افتادگی و خشکی پوست می‌شود.

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های حاوی کلاژن هیدرولیزشده می‌تواند این روند را کند کرده و به بهبود کیفیت پوست کمک کند. با این حال، تفاوت در دوز مصرفی و مدت زمان استفاده از مکمل‌ها در مطالعات مختلف، مانع از نتیجه‌گیری قطعی شده است.

در نتیجه‌گیری این تحقیق آمده است که مکمل‌های کلاژن خوراکی پتانسیل بالایی برای بهبود ویژگی‌های پوستی دارند. با وجود این، انجام تحقیقات بیشتری با حجم نمونه بزرگ‌تر و مدت زمان طولانی‌تر برای مشخص شدن دوز بهینه و تأثیرات دقیق آن ضروری است. همچنین، بررسی نقش سایر ترکیبات موجود در این مکمل‌ها، مانند ویتامین C و اسید هیالورونیک، برای درک بهتر اثرات خالص کلاژن اهمیت دارد.

از جمله اطلاعات تکمیلی ارائه شده در این تحقیق، اشاره به تفاوت منابع کلاژن است. کلاژن به‌دست‌آمده از ماهی به دلیل فراهمی زیستی بالاتر و ایمنی بهتر، در مقایسه با کلاژن‌های مشتق‌شده از گاو، مرغ یا خوک مؤثرتر به نظر می‌رسد.

مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از کلاژن ماهی می‌تواند بهبود بیشتری در خاصیت ارتجاعی و رطوبت پوست ایجاد کند. همچنین، تفاوت در جمعیت‌های مورد مطالعه نیز عاملی است که بر تعمیم‌پذیری نتایج تأثیر می‌گذارد. بسیاری از مطالعات تنها بر زنان بالغ در بازه سنی ۳۵ تا ۶۵ سال متمرکز بوده و نیاز است تحقیقات گسترده‌تری برای بررسی اثرات کلاژن بر سایر گروه‌های جمعیتی انجام شود.

گفتنی است نتایج این پژوهش جالب در فصلنامه «پوست و زیبایی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، منتشر شده اند.